Tienduizenden euro’s voor een stukje grond: hoe voorkom je dat boeren zwichten voor drugsbendes?

‘Hoezo geen ruimte? Ik heb maar 30 vierkante meter nodig.’

Melkveehouder Gerrit Groeneveld (50) uit Ottoland staart ongemakkelijk voor zich uit.

‘Zeg maar wat je moet hebben: 30 duizend euro?’

Groeneveld zegt niets.

‘40 duizend dan?’, klinkt het geïrriteerd.

Deze boer staat niet op het punt een deel van zijn stal te verhuren aan de drugsmaffia. Hij is een vrijwillige deelnemer aan een rollenspel met Roland van Rooij, adviseur bij het Centrum voor Criminaliteitspreventie en Veiligheid (CCV), over drugscriminaliteit en ­ondermijning. Van Rooij loopt het melkveebedrijf van Groeneveld door op eventuele zwakke punten waarvan criminelen misbruik kunnen maken.

‘Ik kan me niet voorstellen dat die praktijken hier gebeuren’, zegt Groeneveld tegen Van Rooij. Hij woont al zijn hele leven in het Zuid-Hollandse dorp, onderdeel van de streek Alblasserwaard en de Bijbelgordel. Zijn opa begon vorige eeuw op dezelfde plek met een pachtbedrijf. Nu runnen Gerrit en zijn vrouw Tunette er hun melkveehouderij. ‘We wonen tussen de lintbebouwing, de sociale controle is groot. Boeren kennen elkaar.’

In de rustige polders van de toekomstige fusiegemeenten Molenwaard (29 duizend inwoners) en Giessenlanden (14.500) werden dit jaar opvallend veel hennepkwekerijen gevonden. Vorig jaar ontdekte de politie één plantage, dit jaar zijn er al zeven kwekerijen ­opgerold. De gemeenten treffen ook geregeld drugsafval aan en krijgen ‘signalen’ dat criminelen drugsgerelateerde activiteiten willen ontplooien.

‘We denken bij drugs altijd aan Brabant’, zegt burgemeester Dirk van der Borg van Molenwaard. ‘Maar de aantallen zeggen genoeg: het speelt hier ook. En misschien is er nog wel meer aan de hand.’ Van der Borg en zijn collega ­Rinette Reynvaan van Giessenlanden vragen zich vooral af: is er een waterbedeffect? Brabantse boeren worden al jaren veelvuldig benaderd door criminelen die in hun lege stallen canabis of xtc willen produceren.

Wat als het die criminelen door het harde beleid te heet onder de voeten wordt? Wat als drugsbazen vaker hun heil net boven de rivieren zoeken? Om dat te voorkomen, zetten de twee burgemeesters vol in op handhaving en preventie. Zo voeren de gemeenten gesprekken met verhuurders van opgerolde drugspanden en worden ambtenaren getraind in het herkennen van signalen. Ook zijn er informatieavonden voor de vastgoedsector en boeren. Reynvaan: ‘We willen hen waarschuwen voor de consequenties en risico’s.’

_{Video: De overheid moet xtc reguleren, vindt GroenLinks}

Wietbrief

Voor de bijeenkomst ‘Criminaliteit op het platteland’ verzamelen zich in zalencentrum Het Bruisend Hart in Hoornaar zo’n tachtig boeren. Van de aanwezige boeren – de streek kent veel melkveebedrijven – is een enkeling wel­eens benaderd. ‘Twintig jaar geleden kwam er iemand mijn terrein op en vroeg of hij een stuk maïsveld mocht gebruiken. Ik vertrouwde het niet, ik heb hem meteen weggestuurd’, zegt een boer die anoniem wil blijven.

Een andere boer haalt een ‘wietbrief’ uit de envelop. Hij dacht dat het een grapje was, het bleek bloedserieus. ‘Een cliënt van mij is op zoek naar een ruimte waar hij met hennepplanten kan werken’, zo is te lezen. ‘Ik snap dat dit misschien nieuw en eng voor u is, maar wij zijn al meer dan tien jaar actief in deze sector en kennen alle ins en out. Dus waar u knelpunten ziet, willen wij deze graag in een vrijblijvend gesprek met u doornemen.’

Als de ruimte voldoet aan de wensen van de drugsbazen levert dat voor 50  vierkante meter 8.000 euro per kwartaal op en nog eens 300 huur per maand. Voor een ruimte vier keer zo groot staat 35 duizend euro plus 1.500 aan huur. Het A4’tje is ondertekend met naam- en toenaam, inclusief mailadres en 06-nummer. De brief werd twee jaar geleden verspreid. De politie van het district Rotterdam, waar de Alblasserwaard onder valt, kreeg destijds een handjevol meldingen.

Ook Johan Harteveld (52) uit Giessenburg ontving de brief. Hij gooide hem meteen in de prullenbak. ‘Ik dacht: dit is foute boel, hier wil ik niets mee te maken hebben’, zegt hij. ‘Het is wel erg brutaal, vooral het gemak waarmee het gaat.’ Geïntimideerd heeft de boer zich nooit gevoeld. ‘De brief was niet specifiek aan mij gericht.’ Bij hem geen enkele twijfel, maar: ‘Je loopt het hele jaar de poten onder je reet vandaan en soms moet er zelfs geld bij. Als je de tarieven leest, kan ik me voorstellen dat mensen daar gevoelig voor zijn.’

‘Het lijkt een ver-van-je-bedshow’, zegt boer Gerrit Groeneveld uit Ottoland tegen adviseur Roland van Rooij. ‘Maar ondertussen komt het wel erg dichtbij.’ Het grote risico zit vooral bij boeren die het financieel lastig hebben, schetst Van Rooij aan de keukentafel. Van Rooij en zijn collega’s bezochten de afgelopen jaren al 2.400 ondernemers, waaronder veel boeren, voor een zogenoemde veiligheidsscan.

Geen twijfel kennen

‘De agrarische sector heeft harde klappen gehad’, zegt Van Rooij. ‘Als de stapel met onbetaalde rekeningen groeit, kan zo’n crimineel een reddende engel lijken.’ Er zijn gevallen waarbij boeren cash grof geld aangeboden krijgen. ‘Je moet wel erg sterk in je schoenen staan om dan nee te zeggen.’

Wie ja zegt, komt er nooit meer uit. ‘Het eerste jaar lijkt er niets aan de hand. Daarna vallen de oogsten tegen en gaat het huurbedrag dat je krijgt ineens omlaag. Stoppen is dan geen optie meer. Ze weten bijvoorbeeld waar je kinderen naar school gaan.’ Zijn advies: jaag ze meteen het terrein af en meldt het bij de politie. ‘Als je maar een beetje twijfel laat doorschemeren, komen ze terug en kan de toon ineens een stuk minder vriendelijk zijn.’

Groeneveld schudt zijn hoofd. Hij zou niet eens een schuur aan een bonafide partij verhuren. ‘Daar zou ik te veel principes voor opzij moeten zetten.’ Het is ook niet nodig: het bedrijf is met 55 koeien niet zo hard gegroeid, maar Groeneveld, zijn vrouw en drie kinderen kunnen er prima van leven. ‘Wat als iemand je onder druk zet?’, vraagt Van Rooij, waarna hij zich voordoet als zo’n crimineel. Na een korte stilte zegt de boer: ‘Ik volg mijn onderbuikgevoel: dit klopt niet. Hoepel jij maar lekker op.’’ 

_{Video: Zo werkt het enorme drugsnetwerk in Nederland}