Direct naar artikelinhoud
OnderzoekRekeningrijden

Ook veelrijders zijn voor, en andere resultaten uit de enquête over rekeningrijden

Automobilisten die veel kilometers maken, staan steeds positiever tegenover een vorm van rekeningrijden, blijkt uit onderzoek in opdracht van De Volkskrant. Ook de steun voor een spitstaks neemt toe. De belangrijkste uitkomsten van het onderzoek op een rij. 

Jonge weggebruikers tijdens een open dag van de A4 in 2012.Beeld Marcel van den Bergh

Meerderheid voor kilometerheffing

1. Autobelasting betalen is nooit leuk, maar als het nu eenmaal moet, op welke manier dan het liefst? Uit het onderzoek van I&O Research blijkt dat de steun voor kilometerheffing onder Nederlanders al jaren overweldigend is. Drie vijfde van de 3.263 ondervraagde Nederlanders ziet het als een betere optie dan een vast bedrag per auto (de huidige motorrijtuigenbelasting). Slechts een vijfde wil alles bij het oude laten.

Ook veelrijders zijn voor

2. Naarmate Nederlanders meer kilometers rijden en naarmate zij vaker in de file staan, is de burger het vaker oneens met de stelling dat de motorrijtuigenbelasting vervangen moet worden door een bedrag per gereden kilometer. Toch zijn zelfs degenen die de meeste kilometers maken het hier vaker mee eens (47 procent) dan oneens (31 procent).

Vlaktaks beste en eerlijkste optie

3. Kilometerheffing invoeren kan op verschillende manieren. Door voor elke gereden kilometer hetzelfde bedrag te vragen (de vlaktaks), door meer te vragen voor rijden tijdens de spits (de spitsheffing), of door de hoogte van het bedrag af te laten hangen van hoe energiezuinig de auto is (de ecotaks).

Van de drie is de vlaktaks de beste én eerlijkste optie, zegt de helft van de ondervraagden. Voor het opruimen van de files zien Nederlanders de spitsheffing echter als de beste optie, terwijl de ecotaks volgens hen het effectiefst is in het terugdringen van de CO2-uitstoot op de weg.

Meerderheid zegt geen alternatief te hebben

4. Kilometerbeprijzing is oneerlijk omdat werkenden de auto wel móeten pakken, klinkt het uit het tegenkamp over het ‘automobilistje pesten’. Voor de helft van de Nederlanders is dit inderdaad zo. De andere helft ziet echter in de fiets, het openbaar vervoer en thuiswerken mogelijke alternatieven.

Twee derde past rijgedrag niet aan

5. Een derde van de ondervraagden beweert zijn reisgedrag daadwerkelijk aan te passen als kilometerheffing er van komt. Afhankelijk van de gekozen vorm zeggen de ondervraagden vaker de fiets te pakken, een energiezuiniger auto aan te schaffen of minder vaak tijdens de spitsuren te rijden.

Ook VVD- en CDA-kiezer voor kilometerheffing

6. De autominnende partijen CDA en VVD hielden tot nog toe elk voorstel tot kilometerheffing tegen. Daarmee handelen zij tegen de wensen van hun electoraat, want meer dan de helft van de CDA- en VVD-kiezers is pleitbezorger van kilometerbeprijzing. Minder dan een kwart van deze kiezers is tegen.

Ook onder kiezers van PVV en FvD is de groep voorstanders van kilometerheffing dubbel zo groot als die van de tegenstanders. Van alle in Den Haag vertegenwoordigde partijen is de steun voor een bedrag per kilometer binnen D66 en GroenLinks het grootst. Drie kwart van hun kiezers loopt er warm voor.

Spitsheffing roept meeste negatieve gevoelens op

7. De spitsheffing roept iets vaker dan de andere varianten negatieve gevoelens op. 20 procent zou gematigd negatief en 11 procent zou boos zijn als een spitstaks werd ingevoerd. Hier zitten opnieuw relatief veel veelrijders in (van de automobilisten die meer dan 30 duizend kilometer per jaar rijden is 35 procent boos als deze variant er komt).

Boosheid heerst ook onder PVV- en FvD-stemmers (26 en 22 procent). Onder de aanhang van de coalitiepartijen wekt de spitsheffing minder of vergelijkbare toorn op: VVD (11 procent), CDA (8 procent). Van de D66’ers dreigt maar 3 procent boos te worden.

Openbaar vervoer moet goedkoper

8. Bij de invoering van kilometerheffing zou de overheid ook het openbaar vervoer goedkoper moeten maken, vindt twee derde van de Nederlanders. Op de vraag wat de overheid nog meer zou moeten doen pleit bijna de helft daarnaast voor meer én betere ov-verbindingen. Het stimuleren van thuis- en flexibel werken staat op de derde plaats: bijna een derde van de ondervraagden ziet dat als nodig.

Kiezers denken onderling verschillend over de te nemen maatregelen: zo wil slechts 35 procent van de SGP-stemmers een beter ov, tegenover 66 procent bij GroenLinks.

Kilometerheffing is eerlijker

9. Twee derde van de Nederlanders vindt een vorm van kilometerheffing eerlijker dan het huidige systeem waarbij automobilisten voor een vast bedrag een onbeperkt aantal kilometers kan rijden. Vijftien procent vindt het ‘gebruiker betaalt-principe’ niet eerlijker.

Ook hier bestaan grote verschillen tussen de verschillende politieke partijen: onder kiezers van GroenLinks en D66 vindt meer dan 80 procent dat kilometerheffing eerlijker is. Veel minder kiezers van FvD (56 procent) en PVV (49 procent) zijn het met die stelling eens.

Geld besparen met kilometerheffing

10. Zo’n kwart denkt geld te besparen met kilometerheffing, terwijl een net zo grote groep erop achteruit vreest te gaan. Wel is de groep die denkt ‘veel meer’ te moeten betalen (13 procent) dubbel zo groot als de groep die denkt veel te besparen (6 procent). Van de kiezers zijn FvD’ers (29 procent) het bangst voor een onevenredige aanslag op hun portemonnee.

Privacy in het geding

11. Nederlanders zijn niet gerust op een vlekkeloze invoering van een kilometerregistratiesysteem. 40 procent vreest dat de privacy erdoor in gevaar komt. En een bijna even hoog percentage (38 procent) vreest een technische flop. Misschien begrijpelijk, gezien de bedenkelijke reputatie van het Rijk op het gebied van complexe ict-projecten.

Meer over rekeningrijden

Het kabinet-Rutte III zegt zich te verzetten tegen de komst van rekeningrijden. Maar op ministeries wordt al gewerkt aan de mogelijke invoering ervan.

Een ruime meerderheid van de Nederlanders wil de huidige wegenbelasting inruilen voor een vorm van rekeningrijden. Zelfs veelrijders (meer dan dertigduizend kilometer per jaar) en rechtse kiezers zijn overtuigd voorstander, blijkt uit een representatief onderzoek dat I&O Research heeft uitgevoerd in opdracht van de Volkskrant.

Een voor een worden de bezwaren tegen een serieus onderzoek naar rekeningrijden weggenomen. Het opinie-onderzoek van de Volkskrant is de volgende stap, schrijft de chef van de politieke redactie.

Over deze enquête

In opdracht van de Volkskrant heeft I&O Research onderzoek gedaan naar het anders betalen voor het gebruik van de auto. Peter Kanne en Gijs Jan Visser voerden het onderzoek uit namens I&O Research. Voor het onderzoek zijn in de periode van 27 december 2018 tot en met 7 januari 2019 in totaal 3.263 Nederlanders van 18 jaar en ouder ondervraagd. De onderzoeksresultaten zijn gewogen voor sekse, leeftijd, opleidingsniveau, regio en de keuze tijdens de verkiezingen voor de Tweede Kamer in 2017, zodat ze representatief zijn voor de Nederlandse bevolking van 18 jaar en ouder op deze achtergrondkenmerken. In de vragenlijst zijn de termen ‘kilometerheffing’, ‘rekeningrijden’ en ‘spitstaks’ niet gebruikt. Alleen de elementen van de verschillende varianten zijn gegeven. Voor de vragen over de verschillende varianten van anders betalen is vooraf advies ingewonnen bij de hoogleraren vervoerseconomie Bert van Wee en Erik Verhoef. Namens de Volkskrant hebben Dion Mebius, Marcel van Lieshout, Xander van Uffelen en Bard van de Weijer geholpen bij het opstellen van de onderzoeksvragen. Het volledige rapport ‘Kilometerbeprijzing? Ja, maar onder voorwaarden’ is op de website ioresearch.nl na te lezen.