Alle delen van de zeven-zussen-serie in top tien bestsellerlijst CPNB. Wat maakt de boekenreeks zo bingewaardig?

Of de boeken ergens gerecenseerd zijn? ‘Nee, nergens’, zegt Sander Knol, directeur van uitgeverij Xander, terwijl hij in de lach schiet. ‘En dat geeft ook niets, want dit is een typisch winkelboek.’ Dat wil zeggen: het gaat lopen dankzij het advies van een verkoper, door mond-tot-mondreclame, persoonlijk contact, niet door een lovende recensie in een landelijke krant. Knol zag een paar jaar terug op een zakelijke trip in Oslo in een boekhandel enorme stapels boeken liggen met de titel De zeven zussen, geschreven door de voor hem onbekende Ierse auteur Lucinda Riley. ‘Ik heb er even in gebladerd, want dit moest natuurlijk wel iets zijn.’ Toch deed hij er pas twee jaar terug iets mee toen hij, beroepshalve in Milaan, opnieuw van die grote stapels zag in de boekhandel. Knol: ‘Toen ben ik wél erachteraan gegaan.’

Zo kan dus een verkoophit ontstaan, door ‘toeval en oplettendheid’, aldus Knol. Want vorige maand kwam in Nederland Parel, deel 4 van de De zeven zussen-serie op plaats 13 de Bestseller 60 binnenrollen, om een week later op te stomen naar plek 1. Intussen heeft de serie vier posities in de CPNB Fictie Top-10. Het verhaal (met Storm en Schaduw als de delen 2 en 3) over zeven geadopteerde zussen in Genève, die na de dood van hun gefortuneerde adoptievader stuk voor stuk op zoek gaan naar hun roots, spreekt veel vooral vrouwelijke lezers aan.

In elk deel heeft één vrouw de hoofdrol, waarbij de speurtocht naar haar identiteit zich voltrekt onder het mystieke en verbindende sterrenstelsel De Zeven Zusters van de Pleiaden (waaraan iedere zus haar vreemde naam dankt). Volgepropt met liefde en verdriet, psychologie en ietsisme, angst en avontuur, moderne zegeningen en oude waarden, vreemde culturen en universele herkenning, waren de eerste vier delen al goed voor 15 miljoen verkochte exemplaren in 34 landen. In Nederland en Vlaanderen gingen de eerste 4 maanden zo’n tienduizend (10.000) boeken (e-books meegerekend) over de toonbank; inmiddels zijn al tweehonderdtwintigduizend (220.000) stuks verkocht.

‘Het loopt hier inderdaad storm’, zegt Nadine Mussert (32), eigenaar van boekhandel Van der Meer in Noordwijk. En ze begrijpt heel goed waarom de pageturners steeds meer lezers overtuigen. ‘De boeken lezen makkelijk en brengen je op allerlei plaatsen in de wereld. Het is een wereldreis in je luie stoel, aan de hand van een stel vrouwen die al lezend tot leven komen, in jouw leven. In het ene boek zit je door zo’n zoektocht in het Lake District, in het andere in Rio de Janeiro.’

Mussert, dit jaar uitverkoren tot Boekverkoper van het jaar, merkt dat ook klanten die doorgaans geïnteresseerd zijn in ‘hogere literatuur’ een of meer Zussen-delen aanschaffen. ‘Niet zo gek, want er zit verrassend veel diepgang in, en veel historie.’ Een boek blijkt meestal een abonnement op twee: ‘Mijn ervaring is dat mensen na deel 1 zich snel weer bij ons in de winkel melden, of het volgende deel al uit is. Ja, je kunt dat het soapeffect noemen, want elk boek eindigt met een cliffhanger. Je wilt dóór. Net als bij de tv, waar het ook heerlijk is om je ’s avonds onder te dompelen in een andere familie of wereld en je méér wilt. Daar lijkt me niks mis mee.’

Lidewijde Paris, oud-uitgever en actief boekpromotor via de door haar zelf opgezette Lees!ambassade, is enthousiast over het enorme succes van Riley, die al veel langer aan de weg timmert. ‘Ik ben blij dat mensen er gelukkig mee zijn. En ik snap het ook wel, want alle grote thema’s komen langs – familie, verlies, liefde, net als in de wereldliteratuur, dingen waarin iedereen zich kan herkennen.’ Het zoetig-romantische omslag van het net in vertaling geleverde boek Parel, vindt ze overigens ‘vréselijk’, om er meteen relativerend aan toe te voegen: ‘De boeken van Elena Ferrante, zoals De geniale vriendin, die hier doorgaan voor literatuur, worden in Italië ook zo uitgegeven, die zien er commercieel en trashy uit. Dus dat is toch een kwestie van smaak, cultuur.’

Naast winkel- of lezersboeken zijn de Zussen vooral socialemediaboeken: op Facebook en via blogs vertellen lezers elkaar hun ervaringen en is de uitgever actief met informatie en wedstrijdjes. Knol: ‘Wij richten ons in de marketing eerst en vooral op de ervaring, daar zit ’m de kracht van het werk.’ De Zussen deel je met anderen, je raadt ze vriendinnen aan en ze bieden volop mogelijkheden tot contact. ‘Prachtig’, ‘heerlijk’, ‘zalig’ en ‘verslavend’ juichen de lezersrecensies bij Bol.com, waar het voor de losse titels bijna louter vijf sterren regent. Zusterschap bevorderend is ook de wijze waarop Lucinda Riley zich online en in print tot haar lezersschare richt: niet deftig van boven, maar gelijkwaardig als een vriendin, die net zo bang voor spinnen is als hoofdpersonage CeCe in Parel. Ze toont zich dankbaar voor alle hulp die ze bij haar schrijf- en onderzoekswerk kreeg, en verantwoordt zich ook nauwgezet voor haar werkwijze en research.

‘Chicklit’, romantische fictie, zoals Marijke Knecht, teamleider bij Broese boekverkopers in Utrecht de Zussen-serie noemt, is niet de corebusiness van deze zeer grote boekhandel met een grotendeels hoogopgeleid publiek. ‘Maar we vinden het fijn dat ze hier ook zo goed lopen, we willen als boekhandel laagdrempelig zijn.’ Knecht heeft de delen niet helemaal gelezen, ‘daarvoor zijn ze voor mij te dik’, maar voldoende om een oordeel te kunnen vellen. ‘Dit mag iedereen lezen, het is een sterk verhaal, met een mooie opbouw en verdieping, en dan is het fijn dat er ook nog een vervolg komt.’

Niet de taal telt in de Zussen, maar het verhaal. En dat het de lezer meer om het persoonlijke bad van herkenning gaat dan de ‘moeilijker’ bedoelingen van de auteur, daar heeft Lidewijde Paris geen boodschap aan. ‘Wees blij dat mensen lezen; hou op met betuttelen.’ Ze vindt het eigenlijk jammer dat de ‘serieuze kranten’ chicklit niet serieus bespreken. ‘The New York Times Magazine bespreekt alle genres, tot horror en fantasy toe, daar hebben ze mensen voor. Hier wordt vaak gezegd door de redactie: o, maar onze lezers lezen dat niet. Nou, daar zouden ze zich nog weleens lelijk in kunnen vergissen.’

Knol, die met zijn nog vrij jonge uitgeverij Xander een gevarieerd aanbod nastreeft, denkt dat de ‘afstand’ die boekenbijlage-makers hebben tot de boekenmarkt ‘waarschijnlijk groter is dan men zich realiseert’. Voor het succes van de Zussen maakt het niet meer uit, ook aan een tv-serie wordt gewerkt, maar het zou hem niet verbazen dat dit net-niet-literaire-genre de weg van langzame erkenning van de thriller zal volgen: ‘De thriller telde eerst niet mee, tot-ie een jaar of vijftien geleden toch werd opgepakt, en serieus werd besproken omdat zóveel mensen thrillers lazen.’