Scepsis over rekeningrijden verdwijnt — ook helft kiezers VVD en CDA zegt ‘ja’

Van de 3.263 volwassen Nederlanders die I&O Research ondervroeg, is 58 procent voor de invoering van een vorm van rekeningrijden. Slechts 20 procent is tegen. Hiermee heeft de meerderheid van de bevolking dus een andere mening dan het kabinet, dat kilometerheffing in het regeerakkoord tot taboe verklaarde.  

Desondanks wordt op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat wel onderzoek gedaan naar een systeem waarbij niet het bezit maar het gebruik van de auto wordt belast. In het ontwerp-Klimaatakkoord is vastgelegd dat nog dit jaar een verkenning door het Rijk moet uitwijzen wat de consequenties voor de schatkist zijn van een invoering van een vlaktaks, tolheffing voor specifieke wegen of een spitsheffing.  

Eerlijker

Politiek willen met name CDA en VVD hun vingers niet aan het onderwerp branden; sinds de jaren tachtig blokkeren deze partijen elke poging om rekeningrijden in te voeren. Het vragen van een bedrag per gereden kilometer wordt door deze partijen beschouwd als ‘automobilistje pesten’. 

De bevolking ziet dat in meerderheid anders: betalen per kilometer is eerlijker dan het huidige vaste tarief dat nu geldt voor gebruik van de Nederlandse wegen, zeggen zij. Dan wordt immers betaald voor het gebruik, terwijl dit nu niet geldt. Verder verwacht een meerderheid van de burgers dat rekeningrijden meer effect heeft tegen files dan de aanleg van asfalt. Ook voorzien ze een lagere CO2-uitstoot omdat autobezitters over hun gebruik gaan nadenken.

Ook CDA- en VVD-kiezers willen rekeningrijden, blijkt uit het onderzoek. Van de Nederlanders die op deze partijen zeggen te stemmen, is ongeveer de helft voor. Een kwart (VVD-stemmers) tot een vijfde (CDA) is tegen. Daarmee kijkt de achterban dus anders tegen het fenomeen aan dan de partijen zelf. Mogelijk schrikken de rechtse coalitiepartners terug voor een woedende minderheid: van de kiezers van CDA en VVD zegt respectievelijk 8 en 11 procent boos te worden als rekeningrijden er echt komt.

_{Tekst gaat verder onder de video.}

Alternatief

De onderzoekers hebben in de vragenlijst woorden als kilometerheffing, spitstaks of rekeningrijden niet gebruikt, omdat het beladen termen zijn. Onderzoeker Peter Kanne van I&O: ‘Als je vraagt naar een politiek beladen thema, kan een ondervraagde denken: oh, maar daar is mijn partij tegen. Terwijl we niet willen weten wat iemand van een term vindt, maar hoe hij of zij over het principe denkt. Zo beoordeel je kilometerbeprijzing op zijn merites.’

Nederlanders zeggen ja tegen een kilometerheffing, maar wel met een mits, concludeert Kanne. Of rekeningrijden een succes kan worden, hangt volgens hen onder meer af van of de overheid in staat is zo’n systeem technisch in te voeren en of er geld vrijkomt voor beter en goedkoper openbaar vervoer. ‘Ook moet er iets worden verzonnen voor automobilisten uit de lagere middenklasse die geen alternatief hebben en veel meer gaan betalen. Dat is de gewone man waar het nu zo vaak over gaat’, aldus Kanne.

Henk Meurs, hoogleraar mobiliteit aan de Radboud Universiteit en niet bij de opzet van het onderzoek betrokken, vindt het opvallend dat de CDA- en VVD-kiezers niet negatief staan tegenover rekeningrijden, terwijl je dat wel zou denken als je de politici van die partijen hoort. Volgens hem hangt de effectiviteit van het rekeningrijden voor het terugdringen van de files mede af van de opstelling van het bedrijfsleven. ‘Gaan werkgevers bijvoorbeeld flexibelere roosters hanteren, zodat men later of thuis kan gaan werken?’