2-Rescue organiseert - met behulp van 200 acteurs - elke noodsituatie die u zich maar kunt voorstellen

Een vliegtuig stort bij zijn landing neer op Eindhoven Airport. De ramp veroorzaakt honderden gewonden, zowel onder de passagiers als hun familieleden, die in de ontvangsthal wachtten.

Een bom ontploft in een Rotterdams metrostation. De dader blijkt nog ter plekke te zijn en vuurt in het wilde weg kogels af. Een jongen weigert zijn zwaargewonde vader achter te laten.

Een vrachtwagen rijdt in op een kerstmarkt in Amsterdam. Het voertuig laat een spoor van vernieling achter. Onder een partytent ligt een man. Hij schreeuwt. Zijn linkerbeen ligt verderop.

De hierboven geschetste scenario's zijn gelukkig precies dat: scenario's. Toch zouden rampen en aanslagen van een dergelijke orde in Nederland wel kúnnen voorkomen - in het buitenland zijn inmiddels legio voorbeelden te vinden. In zo'n geval moeten brandweermannen, politieagenten en ambulancebroeders precies weten hoe zij dienen te handelen. Natuurlijk leren zij dat wel tijdens hun opleiding, maar wat is die papieren kennis waard als het erop aankomt? Het geschreeuw, het vele bloed, de stress: in het echt is alles anders dan in de klas.

Het zou schelen als de hulpverleners meer ervaring hebben, maar echte rampen en aanslagen zijn zeldzaamheden. Moet een brandweerman naar een vliegtuigramp, dan is dat bijna altijd voor het eerst in zijn leven. Als enige bedrijf in Nederland creëert het Eindhovense 2-Rescue daarom realistische rampoefeningen voor organisaties als de brandweer, politie en Defensie. 2-Rescue traint acteurs, schrijft scenario's en bouwt decors op. Met meer dan 200 acteurs kan het bedrijf incidenten van nagenoeg elke grootte naspelen. Dichter bij de realiteit kom je in een oefening niet.

Acteuropleidingen

'Hulpverleners kunnen bij ons een heftige ervaring opdoen in een veilige omgeving', zegt Monique Tijssen (46) op het kantoor van 2-Rescue, dat gevestigd is op een bedrijventerrein in Eindhoven. 'Gebeurt een ramp echt, dan kun je onder stress gebruikmaken van die ervaring.' Tijssen, een voormalig verpleegkundige in de tbs-wereld, richtte 2-Rescue op samen met haar man Hans, een brandweerman. 'Beiden speelden we soms scenario's na op de werkvloer. Die trainingen gingen er niet altijd even serieus aan toe. Realistische oefeningen waren het niet.'

In 2003 keken Tijssen en haar man elkaar aan. 'Of we stoppen met mopperen en we doen het ermee, of we gaan het trainen van hulpverleners naar een hoger peil brengen.' Het werd het laatste. Sindsdien bouwde Tijssen 2-Rescue gestaag uit. Ook nadat Hans in 2010 plotseling overleed, al twijfelde ze toen wel ernstig over stoppen. 'Ons bedrijf bevond zich nog in de opstartfase en ik zat met twee jonge kinderen.' Met de steun van de collega's van haar man - de brandweer is een familie - zette ze door. Hans' dood dreef haar. 'Ik wilde hem trots maken.' De bedrijfsnaam herinnert haar aan haar man. Die 2 in 2-Rescue: dat waren Monique en Hans.

In de jaren na 2010 groeide 2-Rescue uit tot een professioneel bedrijf. Zelfs arrestatieteams die terroristen 'neutraliseren' kloppen bij Tijssen aan voor trainingen, die soms wel uren kunnen duren. Om de oefeningen zo echt mogelijk over te laten komen, moeten de acteurs een opleiding van 3 jaar bij 2-Rescue doorlopen. Ook de 200 figuranten die op oproepbasis aan het bedrijf verbonden zijn, worden niet zonder cursussen ingezet. Hulpverleners hebben alleen baat bij volledig realistische oefeningen, zegt Tijssen. 'Een acteur mag tijdens de oefening niet uit zijn rol vallen. Dan gelooft de hulpverlener het niet en is het effect weg.'

Grimeren van wonden

Iedere vrijdag oefent het groepje acteurs in opleiding op het kantoor van 2-Rescue. Die dagen verlopen volgens een vast stramien. 's Ochtends oefenen de acteurs op het grimeren van hun wonden met verfbloed en vaseline, 's middags krijgen zij acteer- en improvisatielessen.

Ook deze vrijdagochtend beginnen zeven acteurs in opleiding met het aanbrengen van realistische wonden op zichzelf. Voor hen liggen foto's van wonden: geplette vingers, schotwonden en bijna-amputaties. Half werk wordt onderling niet toegestaan. 'Ben je ooit gevallen?', vraagt Jos van der Linden (62) zijn 27-jarige collega Nicolle Engels. Zij heeft dan net een bloederige schaafwond met loshangend vel op haar handpalm gegrimeerd. De wond is nog niet realistisch genoeg, oordeelt Van der Linden. 'Ik mis van die kleine, zwarte korreltjes.'

Profiel

Bedrijf
2-Rescue
Waar
Eindhoven
Sinds
2003
Aantal werknemers
8 fulltime, 20 parttime, 200 op oproepbasis
Jaaromzet
400 à 500 duizend euro

Vlak voor de lunch, die volgens Tijssen meestal gepaard gaat met een dosis zwarte humor - 'onze manier om met deze zware onderwerpen om te gaan' -, steekt een andere acteur zijn arm in brand. Dit is een van de zwaardere stunts die 2-Rescue uitvoert, vertelt Tijssen. 'Reken maar dat een brandweerman bij een oefening schrikt. Je moet toch wat met zo'n brandende arm doen.' Heel soms gaat het mis. 'Eén keer bleek mijn overkleding niet geïmpregneerd te zijn. De overall vatte meteen vlam. Gelukkig is er bij zulke gevaarlijke oefeningen altijd een collega als veiligheidsfunctionaris aanwezig, dus het duurde niet lang voor ik werd geblust.'

Op stellages en in kasten bewaart 2-Rescue de vele rekwisieten die bij de oefeningen worden ingezet. Noem een willekeurig voorwerp en de kans is groot dat het hier ligt: vibrators, om een noodsituatie in een nachtclub na te kunnen spelen; een zelfgemaakte 'glazen' asbak, die op het hoofd van een acteur kan worden kapotgeslagen; bomgordels, om een terroristische aanslag mee na te spelen, en 'afgerukte' armen en benen. Die worden bij rampoefeningen gebruikt door acteurs met amputaties.

Na de lunch staan de acteurs bij de improvisatielessen in een kring. Tijssen zegt een jonge actrice dat ze een oud mannetje moet spelen. 'Jij gaat naar de rosse buurt en kiest een van de vrouwen achter de ramen.' Na wat geaarzel buigt de actrice haar rug en strompelt met keurende blik langs haar collega's. Bij echte oefeningen wordt deze acteur niet ingezet als een bejaarde man, legt Tijssen uit. 'Maar ook in deze rollen moet je kunnen overtuigen.'

Heel soms komt het voor dat hulpverleners niet serieus aan de rampoefeningen beginnen. 'Wij dwingen ze dan dat wel te doen. Dan schreeuwt een acteur dat ze verdomme eens moeten ophouden met lachen terwijl overal gewonden liggen.' Andersom wordt de spanning de deelnemers ook weleens te veel. Eén keer moest Tijssen een aanslag in een trein na zeven minuten stilleggen omdat docenten veiligheidskunde overstuur waren. 'Die praten voortaan heel anders over het gevoel van gevaar tegenover hun leerlingen. Dat is alleen maar goed.'