Kaepernick speelt niet, twittert niet, spreekt niet en is daardoor groter dan ooit

Het is nog niet duidelijk welke spelers er op 3 februari in Atlanta op het veld zullen staan tijdens de Super Bowl, de finale van het American Football-seizoen, maar het is wel duidelijk wie er niet zal staan: Colin Kaepernick. De protesterende quarterback zit nog steeds werkloos thuis, het wordt met de dag onwaarschijnlijker dat hij ooit nog aan de bak komt.

Maar toch zal hij zijn afwezigheid laten gelden.

Zo zullen ook de popsterren Rihanna en Cardi B wegblijven: ze hebben een uitnodiging voor het ooit felbegeerde optreden tijdens de pauze afgeslagen, uit solidariteit met Kaepernick. Ook zullen weer een paar miljoen kijkers minder afstemmen op het meest bekeken tv-programma van Amerika. Zo dijt de leegte die Kaepernick heeft achtergelaten op het veld nog steeds uit, en reiken de daardoor veroorzaakte rimpelingen veel verder dan zijn prestaties als sportman ooit zouden hebben gereikt.

Tweeënhalf jaar geleden besloot Kaepernick, de spelbepaler van de San Francisco 49-ers, tijdens het spelen van het volkslied voorafgaand aan een wedstijd niet te gaan staan. Het was een protest tegen het geweld van de politie tegen zwarte Amerikanen. Kaepernick zag daarin een uitwas van het Amerikaanse systeem. ‘Ik ga niet staan om mijn trots te tonen voor de vlag van een land dat zwarte mensen en mensen van kleur onderdrukt’, zei hij. Colin vertrok daarna bij de 49-ers, geen enkele andere club wilde hem nog hebben.

Kaepernick heeft het vraagstuk van het Amerikaanse racisme in het midden van het land geplant, op het kruispunt van sport, commercie, nationalisme en entertainment. American Football, altijd een van de symbolen van het zelfverzekerde Amerikaanse exceptionalisme, is nu veranderd in een symbool van Amerikaanse zelftwijfel.

Hoe racistisch is de sport zelf? Mogen spelers hun podium gebruiken voor maatschappelijke stellingnames? Hoe erg is Amerika gepolariseerd, als zelfs de nationale sport het land in twee kampen verdeelt?

De worsteling bereikte zijn hoogtepunt met de actie van Kaepernicks sponsor Nike. Dat stond aanvankelijk op het punt hem te lozen (wat moest het bedrijf met een speler die niet speelde?) maar bedacht zich en maakte hem juist het gezicht van een nieuwe campagne. Dat leidde tot boze klanten die de Nike-swoosh van hun sokken knipten maar er kwamen ook steunbetuigingen en, per saldo, miljoenen extra omzet. Het kan lonen om partij te kiezen in deze tijden.

Intussen worstelt footballbond NFL verder. Maandag werden vijf zwarte coaches ontslagen, waardoor er nog maar twee over zijn in een sport waar 70 procent van de spelers zwart is. De bond heeft aangekondigd regels van positieve discriminatie (bij vacatures moet minstens één lid van een minderheid op sollicitatiegesprek komen) beter te gaan handhaven. Er loopt nog een zaak waarin Kaepernick de bond beschuldigt van samenspanning om hem van de velden te weren.

De hoofdpersoon zelf laat echter bijna niet van zich horen. Hij geeft geen interviews, treedt niet op, twittert nauwelijks. Hij is er niet, en daarmee is hij groter dan ooit.