Beursjaar werd steeds guurder
Het begon goed, maar in de loop van 2018 en vooral de laatste maanden kregen de beurzen forse klappen. Pech voor de kleine beleggers, die net weer in groten getale waren ingestapt. Hun enthousiasme is inmiddels flink bekoeld.
De klok kan er bijna gelijk op worden gezet. Als de kleine belegger zich weer meldt op de beurs, gaan de koersen omlaag. Begin december verklaarde Kantar TNS dat het aantal particuliere beleggers in Nederland met 11 procent was toegenomen tot 154 duizend. Of zoals Warren Buffett eens opmerkte: ‘Wees bang als anderen hebzuchtig zijn en word hebberig als anderen bang worden.’
Meestal springen de particulieren pas op de voortrazende trein als die net van plan is abrupt af te remmen. De beurs werd onder het grote publiek ongekend populair vlak voor de crash van 1929, waardoor velen uiteindelijk al hun geld verloren. Dankzij opties en de film Wall Street werd de beurs ook herontdekt in de tweede helft van de jaren tachtig, waarna de crash van 1987 volgde. Op 4 september 2000 bereikte de AEX zijn allerhoogste stand in de historie op 701,56, omdat particulieren, aangetrokken door de continue hausse en de aanmoedigingen van Paars, massaal waren gaan beleggen. De komst van mobiele telefoons maakte het mogelijk vanaf de camping en uit de voetbalkantine orders te plaatsen. Het volkskapitalisme – een van de vier huishoudens belegde – eindigde met het klappen van de internetzeepbel.
Van de hoogste stand aller tijden is de AEX dit jaar verder verwijderd geraakt. De jaarindex verloor voor het eerst sinds 2011 weer terrein en daalde met 10,4 procent tot 487,88. Dat is vooral te wijten aan de koersdalingen van de financiële waarden, zoals banken en verzekeraars, die zwaar meewegen in de index. Het aandeel ING werd vorig jaar 38,6 procent goedkoper, ondanks de miljardenwinsten die de bank maakte. Publicitair lag de bank het hele jaar onder vuur. De grote ophef over de beloningen van topman Ralph Hamers en de witwasaffaire die de bank met een schikking van 775 miljoen euro afkocht, leidden tot zoveel onrust dat zelfs buitenlandse beleggers hun handen van het aandeel aftrokken.
December rampenmaand
De daling van de AEX had ook te maken met zorgen over de handelsoorlog en de Brexit. Daarnaast volgde de Nederlandse beurs de koersval op Wall Street in de laatste maanden van het jaar. December, traditioneel een van de allerbeste beursmaanden van het jaar, werd daardoor de allerslechtste. De AMX-index, de graadmeter van wat de Keukenkampioendivisie van de beurs kan worden genoemd, daalde vorig jaar met 21 procent. Dat had te maken met de forse tegenvallers van de bouwbedrijven met onder meer de sluis van IJmuiden. Ook midkappers Air France KLM (van 13,58 naar 9,48 euro) en PostNL (van 4,08 naar 2 euro) kregen het zwaar voor de kiezen. De AScX-index met kleinere fondsen verloor bijna 19 procent.
Het guurdere beursklimaat weerhield ook bedrijven ervan de sprong naar de beurs te wagen. Behalve Ayden gingen zakenbank NIBC, laadpalenfabrikant Alfen en groothandel B&S Groep nieuw naar de beurs. Maar zowel Leaseplan als Varo Energy bliezen een beursintroductie op het laatste moment af.
Winnaars waren er ook. Met name supermarktconcern Ahold Delhaize en mediaconcern Wolters Kluwer wisten ondanks het verslechterde beursklimaat nog 20 procent in waarde te stijgen. De gaande en de komende ceo – respectievelijk Dick Boer en Frans Muller – van Ahold Delhaize mogen zich op de borst roffelen dat de fusie van 2016 zo’n groot succes is geworden. Het was een van de weinige lichtpuntjes voor beleggers. Grote winnaar bij de midkap-fondsen was veelbetekenend het effectenhandelsbedrijf Flow Traders dat het moet hebben van koersschommelingen. Het aandeel steeg met 40 procent.
Barometer
Beleggersbank Binck, die zelf na de overname door Saxo van de beurs verdwijnt, onderzocht onder haar klanten van welke fondsen zij in 2019 de hoogste koersstijgingen verwachten. Daarbij werden ASML en ING het meest genoemd. Air France KLM en TomTom worden als een potentiële overnameprooi gezien.
Uit de Beleggersbarometer van ING blijkt dat het enthousiasme onder kleine aandelenbeleggers voor de beurs na de desastreuze laatste maanden van het jaar echter flink is bekoeld. De barometer kelderde van 122 naar 105, hetgeen betekent dat er bijna net zoveel mensen rekening houden met verdere koersdalingen als met stijgingen. Zo laag heeft de index sinds 2013 niet meer gestaan. Dat kan een signaal zijn voor de professionele beleggers om weer hebzuchtig te worden.
Verliezers van 2018
Bitcoin
De allergrootste verliezers van het jaar waren de cryptovaluta zoals bitcoin. Eind vorig jaar bereikten ze nog de hoogste koersen uit hun bestaan. Maar dit jaar kelderde de waarde van een bitcoin met 71,9 procent van 13.695,87 naar 3.845,56 dollar. Ook andere cryptomunten als ethereum – van 733 naar 142 dollar – klapten in elkaar. Het imago heeft te lijden onder de massale diefstal door hackers. Voor ruim een miljard dollar werd dit jaar aan cryptovaluta gestolen. In veel Aziatische landen, waar de cryptohype het grootst was, is de handel aan banden gelegd. De dagelijkse koersveranderingen zijn zo groot dat ze als betaalmiddel onbetrouwbaar zijn geworden.
FAANG
Apple werd op 2 augustus van dit jaar het eerste beursfonds met een waarde van meer dan 1 biljoen dollar (1.000 miljard). Maar het sprookje zette niet door. De ict-sector kwam onder vuur te liggen in de tweede helft van het jaar. Het aandeel Apple daalde van 232,07 naar 157,74 dollar. De bedrijven van de zogenoemde FAANG (Facebook, Apple, Amazon, Netflix en Google) leden grote verliezen. Een aandeel Facebook kostte op 25 juli nog 217,50 dollar en is nu 131,09 waard. De macht van de Amerikaanse internetgiganten baart zoveel zorgen, ook vanwege de wijze waarop ze met de informatie die ze verwerven omgaan, dat zelfs gedwongen opsplitsing dreigt.
Duitsland
De Amsterdamse beurs was nog lang niet de beroerdste in 2018. Op de beurs van de Shanghai daalden de koersen met 25 procent. Ook de beurs van Athene ging met een kwart omlaag. De beurs van Istanboel kelderde met 21 procent. Opvallend was vooral de daling van de Duitse beurs die erg veel te lijden had van de problemen bij de eigen auto-industrie en de ineenstorting van Deutsche Bank, ooit het vlaggeschip van het Wirtschaftswunder. De DAX-index verloor 18,2 procent, Deutsche Bank 52 procent. Ook de Bel-20, de index van de Belgische beurs, ging fors omlaag. De koersen bij de zuiderburen daalden bijna 20 procent.
Winnaars van 2018
Edelmetalen
Edelmetalen zijn een mooie vluchthaven in tijden van de crisis. En in de tweede helft van het jaar werden goud en zilver flink duurder. Maar de winnaar van het jaar was palladium – een zacht zilverwit edelmetaal dat chemisch gezien op platina lijkt en niet reageert op zuurstof. In het verleden was de palladiumprijs meestal de helft van die van goud. Maar nu is een ounce (31,1 gram) palladium bijna evenveel waard als goud: 1.242 dollar tegen 1.286 dollar. Reden is de toenemende vraag naar palladium voor de katalysator in elektrische auto’s.
Cash
Nederlanders kunnen klagen over de lage spaarrente. Maar in 2018 was het internationaal gezien toch het beste het geld op een spaarrekening te zetten dan in aandelen te investeren. Cash is king. De wereldwijde aandelenindex, de MSCI World Index, verloor 12 procent. Ook de koersen van langlopende obligaties stonden onder druk als gevolg van de stijgende rente in de VS. Zowel veilige obligaties als hoge risico-obligaties, zogenoemde junkbonds, werden minder waard. In de VS kwam de korte rente voor het eerst sinds lange tijd boven de lange rente.
Ajax
Ajax was niet alleen een winnaar op het veld, ook op de beursvloer. De waarde van het aandeel steeg van 10,01 naar 14,50 euro en is daarmee een van de best presterende aandelen. Absolute winnaar was het kleine Ease2pay met een koersstijging van liefst 247 procent. Een andere gouden greep was het aandeel Adyen, tenminste voor degenen die bij de introductie van het betaalbedrijf op de beurs in juni aandelen tegen 240 euro per stuk hadden kunnen verwerven. Toen steeg de koers op een dag al met bijna 90 procent. Nu is het aandeel 457,05 euro waard.