Arme ‘weeskinderen’ helpen in Cambodja of Nepal? Daar komt een einde aan, als het aan de VVD ligt

Met name jonge Nederlandse toeristen kiezen ervoor om enkele weken of maanden in een buitenlands weeshuis te ‘helpen’. ‘In werkelijkheid helpen ze die kinderen van de wal in de sloot’, zegt VVD- Kamerlid Van Haga, die woensdag een initiatiefnota presenteert ter bestrijding van ‘weeshuistoerisme’. ‘De bedoeling, arme kinderen helpen, is goed. Maar niet iedere goede bedoeling is ook een goed idee.’

^{Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.}

Weeshuizen in reisadvies

Van Haga wil dat minister Kaag (Buitenlandse Handel en Ontwikkelingssamenwerking) het via wet- en regelgeving onmogelijk maakt om in Nederland buitenlandse weeshuisreizen aan te bieden. Ook moet Kaag bij de Europese Commissie nagaan of Nederlands belastinggeld naar weeshuizen gaat via het Europese Erasmus-programma. Daarnaast, stelt Van Haga, zou de regering bij de sector moeten aandringen op de ontwikkeling van een keurmerk voor bonafide aanbieders van vrijwilligersreizen.

Veel van de vrijwilligers hebben geen weet van de schade die zij in de weeshuizen aanrichten, meent het VVD-Kamerlid. Om hen daarover te informeren pleit hij voor een bewustwordingscampagne waarin aspirant-vrijwilligers worden gewezen op de schaduwzijde van ‘weeshuistoerisme’. Ook zou de overheid de aanwezigheid van foute weeshuizen in het reisadvies van een land moeten noemen. Van Haga: ‘Als je dat ziet staan, denk je wel twee keer na over je geplande vrijwilligersreis naar Cambodja.’

Met zijn plan geeft Van Haga gehoor aan de aanzwellende kritiek. De laatste jaren kwamen veelvuldig verhalen naar buiten over de schadelijke kanten van dit vrijwilligerswerk in weeshuizen in Azië, Afrika en Zuid-Amerika. Volgens het Better Care Network Netherlands (BCNN), een samenwerkingsverband van ngo’s als Unicef en Defence for Children, heeft 80 procent van deze ‘wezen’ nog minstens één ouder. Mensenhandelaren in landen als Nepal en Cambodja ronselen deze papieren wezen onder meer door hun ouders te beloven dat de kinderen goed onderwijs zullen volgen.

In de praktijk komt daar vaak niets van terecht en dienen de kinderen slechts het economisch belang van de eigenaar van het weeshuis. Vrijwilligers, meestal zonder bezit van enige pedagogische kennis, betalen soms duizenden euro’s om enkele weken of maanden in een weeshuis aan de slag te mogen. Zij doen dat om arme kinderen te helpen, maar ook om ‘een ervaring’ op te doen’, meent Van Haga. “Zo gingen onlangs vriendinnen van mijn dochter naar Bangladesh. Ook zij vertrokken met de beste bedoeling, zonder van de discussie over de wantoestanden af te weten. Daar moet verandering in komen.”

Toeristische attracties

Het exacte aantal Nederlanders dat jaarlijks in buitenlandse weeshuizen meeloopt, is niet te geven, maar het BCNN heeft wel een beeld. Vorig jaar hield de organisatie een enquête onder 135 aanbieders van vrijwilligersreizen in Nederland. Daarin zeiden de 39 aanbieders die meewerkten samen jaarlijks 4.200 vrijwilligers uit te zenden. Ook de Nederlandse regering draagt daarmee verantwoordelijkheid voor het in stand houden van het aanzienlijke ‘weeshuistoerisme’ in de derde wereld, stelt Van Haga.

Het BCNN is ‘erg blij’ met het initiatief. ‘Al langer pleiten wij voor meer aandacht van de overheid voor de schade die kinderen oplopen door weeshuistoerisme. Kwetsbare kinderen in arme landen zijn de dupe van de reislustigheid en de drang om goed te doen vanuit Nederland.’ Ook de reisbrancheorganisatie ANVR is positief over de voorstellen van het VVD-Kamerlid. ‘Dit is geen vorm van toerisme die welke partij in Nederland dan ook zou moeten aanbieden.’

In oktober besloot de afdeling Pedagogiek van Fontys Hogeschool geen studenten meer stage te laten lopen bij weeshuizen. De school wees daarbij op de hechtingsproblemen van de kinderen die mede worden veroorzaakt door ‘het komen en gaan van stagiairs’. Eerder dit jaar besloot de regering van Australië tot een campagne om inwoners te ontmoedigen op weeshuisvakantie te gaan. Julie Bishop, de Australische buitenlandminister, waarschuwde dat ‘deze kinderen toeristische attracties worden’.