Zeker tien vogelsoorten in Nederland staan op het punt van uitsterven door veranderend landschap
De vernietiging van leefgebieden en het verdwijnen van insecten in Nederland hebben de afgelopen decennia veel vogelsoorten bedreigd en zelfs doen uitsterven. Zeker tien vogelsoorten staan op het punt van uitsterven, als er geen maatregelen worden genomen. Dat concludeert het boek Bedreigde vogels in Nederland van de Vogelbescherming, dat woensdag verschijnt.
In vrijwel alle soorten leefgebieden – stedelijk, moeras, hei en duin – zijn veel soorten sinds 1950 sterk in aantal achteruitgegaan of zelfs uitgestorven. De oorzaak: de verandering van het boerenlandschap, intensivering van de landbouw en de opmars van pesticiden en kunstmest. Vooral het agrarische landschap onderging een dramatische transformatie.
Zo zijn duizenden kilometers heggen, een broedplaats voor vogels, verwijderd. Van kruidenrijk grasland (een thuis voor insecten, het voedsel van weidevogels) is nog maar zo’n 5 procent over ten opzichte van 1950. Sloten zijn dichtgegooid en de grondwaterstand daalde sterk, waarmee watervogels hun thuisbasis zagen verdwijnen. Daarnaast hebben ook het toegenomen gebruik van kunstmest en pesticiden vogels in het gedrang gebracht.
De zomertortel is volgens de Vogelbescherming de eerste ‘kanshebber’ zijn om uit Nederland te verdwijnen. De soort is sinds de jaren vijftig met meer dan 90 procent in aantal achteruitgegaan. Ook weidevogels als de grutto dreigen bij ‘ongewijzigd beleid’ uit te sterven, zo waarschuwt de natuurorganisatie. Het boek zoomt verder in op de vorig jaar door de rijksoverheid gepubliceerde ‘rode lijst’ van bedreigde vogels. Die wordt afgezet tegen veranderingen in verschillende leefomgevingen. Daarnaast publiceert de Vogelbescherming sinds enkele jaren een ‘oranje lijst’, met vogelsoorten die onderweg zijn om ernstig te worden bedreigd.
En toch, zegt Kees de Pater van de Vogelbescherming: ‘Als je gerichte maatregelen neemt, is er wel degelijk mogelijkheid tot verbetering, maar je moet het wel doen. Het herstel van populaties onder water- en moerasvogels in de afgelopen jaren laat zien dat je het tij kunt keren.’
Naast ingrepen in het (boeren)landschap is het terugdringen van stikstof en pesticiden nodig om de leefomgeving te herstellen, aldus De Pater. Om het tij te keren is minder gif, minder mest, meer water en meer inclusieve landbouw nodig. Tot de voorgestelde maatregelen behoren het creëren van bloemrijke stroken langs akkers en flauwe oevers bij sloten. ‘Alle inwoners van Nederland kunnen helpen om de basiskwaliteit van onze leefomgeving te herstellen', benadrukt de Vogelbescherming.