Welke vleesloze kroket is de lekkerste?

300 miljoen kroketten eten Nederlanders per jaar, volgens de Algemene Kokswaren en Snackproducenten Vereniging (AKSV). Dat zijn allang niet meer alleen vleeskroketten, want ook vegetariërs en veganisten zijn niet vies van de frituur (als er maar geen dierlijk vet wordt gebruikt) en aardappel, kaas of groenten doen het ook prima in een krokant korstje.

Niet verwonderlijk dus dat ook bij de grote merken de vegakroketten en -bitterballen oprukken. In september presenteerde de Brabantse snackfabriek Beckers de Veggie Ovenkroket en onlangs lanceerde Mora in samenwerking met de Vegetarische Slager een nieuwe draadjesvleeschkroket. Die is nu nog alleen in het Haagse restaurant van de Vegetarische Slager verkrijgbaar, maar begin februari ligt-ie in de supermarkt.

Mooi dus dat vegavrienden bij een borrel ook een kroket of bitterbal kunnen meesnacken. Maar is het ook lekker? Het testpanel van V dat in het Pjotr Media Café aanschuift om te proeven, bestaat deze keer uit kroketspecialisten. Culinair journalist Jonah Freud nam niet alleen De Kookboekhandel over van Johannes van Dam, maar werkte na diens dood ook mee aan de voltooiing van zijn krokettenboek. Wanda van der Linden is oprichter van Stichting Kroket en geeft al jaren maak-je-eigen-kroket-workshops. Thorwald Voss, beter bekend als Chef Thor is culinair kroketkunstenaar en bedenker van vegetarische en veganistische bitterballen als de Baladin (hummus, tahin, peterselie en verse munt) en de Tartufo (zwarte truffel, eekhoorntjesbrood, roerei).

‘De kroket is van het begin af aan een restverwerkingsproduct geweest’, praat Freud ons bij. ‘Je kunt dus net zo goed van groenten een kroket maken.’ ‘Zo veel vlees zit er niet eens in de meeste vleeskroketten’, voegt Voss daar aan toe. Van de te testen snacks is een deel veganistisch en een deel vegetarisch. De meeste kroketten en ballen zijn gevuld met een mengsel op basis van kippenei, soja en/of lupine.

En airfryersnacks, voor wie liever frituurt zonder borrelend vet en een sterke baklucht in huis? De testers zijn er op voorhand niet weg van. ‘Misleidend’, vindt Van der Linden. ‘Volgens mij worden die voorgefrituurd en zijn ze dus helemaal niet minder vet.’ De oven- en airfryersnacks zijn onbereid inderdaad vetter. Zo uit het pak is die van Beckers goed voor 11,2 gram vet per 100 gram, tegenover de frituurvariant van de Vegetarische Slager met 8,6 gram. Dat is ongeveer een kwart minder. Wat per saldo na het bakken vetter zal zijn, kunnen we hier niet testen.

In ieder geval zijn de resultaten uit de frituur en uit de airfryer op het eerste gezicht niet van elkaar te onderscheiden. De panelleden krijgen de kroketten en bitterballen opgediend op genummerde bordjes en tot hun eigen verbazing blijken ze zowel bij de kroketten als bij de ballen een airfryervariant bovenaan te hebben gezet.

De meeste kroketten vallen overigens vies tegen. De Van Dobben Groentekroket ‘smaakt als instantsoep’, vindt Van der Linden. ‘Hij ziet er met de kleurige vulling wel feestelijk uit.’ De klassieke Vegetarische Slager Kroket is ‘enorm’ zegt Freud. ‘Erg stijf ook. Ik proef een overvloed aan peper.’ De nieuwe ovenkroket van Beckers is het viest. ‘Een soort vleesimitatie’, merkt Voss op. ‘Taai en droog.’ De twee kroketten die het meest op elkaar lijken, komen ook uit dezelfde koker: de Vegetarische Slager en dochteronderneming The Vegetarian Butcher’s Daughter. De dochter smaakt beter dan de vader. De korst is aromatisch en knapperig, de vulling subtiel van smaak. Van der Linden proeft zelfs foelie, het schilletje van de muskaatnoot.

De Healthy Planet vegetarische kroket biedt hoop. ‘Mooi romig’, beschrijft Voss. Freud ontwaart Aziatische specerijen. Verfijnder, maar ook een beetje saai. ‘Ze lijken allemaal op elkaar’, zeggen de testers met een eensgezinde teleurstelling.

Grote uitschieter blijkt de Draadjesvleeschkroket van Mora en De Vegetarische Slager. De kroket zelf is wat vettiger dan de andere en smaakt paddestoelachtig, ook al is hij gemaakt van kippeneiwit. ‘Zelfs de draadjes zitten erin’, zegt Freud enthousiast. Smaakvol en lekker smeuïg, concludeert het panel tevreden.

Bitterballen

Een groot deel van de bitterballen is gevuld met dezelfde vegetarische ragout als de kroketten van het desbetreffende merk. Wanneer de genummerde ballen op tafel komen, linken de testers ze met enig fanatisme aan de achtergebleven kroketresten. Toch worden de ballen anders ontvangen dan de kroketten. ‘De bite van de kroket is voller’, verklaart Freud wanneer ze de Draadjesvleesch Bitterbal lager waardeert.

Duidelijk anders zijn de Groentensnacks van Lizzy, waarvan de wortelvariant met zijn kruidige zoetigheid de meeste waardering oogst. De met bieten gevulde balletjes zijn daarentegen onplezierig weeïg. ‘Te laag op smaak’, zegt Van der Linden over de pompoen-, wortel- en bietenballetjes. Daar sluiten Voss en Freud zich bij aan. Wat meer kruiden en specerijen zouden de laffe hap zeker een punt extra hebben bezorgd.

Als hekkensluiter van een trieste stoet zurige, plakkerige, te veel (of te weinig) gepeperde snacks, brengt één bitterbal verlossing. Gulzig pikken de proevers de laatste daarvan van het bordje. ‘In een keer proef je hoe het ook kan’, zegt Freud. De Oven Groentebitterbal van Mora bevat duidelijk broccoli en champignon, en is fris, hartig en romig tegelijk. ‘Een 8,5’, besluit Voss. En dat voor een bal uit de airfryer.