Direct naar artikelinhoud
columnDiederik Samsom

Hoe groots, revolutionair, onhaalbaar en onbetaalbaar zijn die klimaatdoelen nu eigenlijk?

Hoe groots, revolutionair, onhaalbaar en onbetaalbaar zijn die klimaatdoelen nu eigenlijk?

In het regeerakkoord sprak het kabinet ambitieuze klimaatdoelen af, te halen middels een alomvattend Klimaatakkoord. En bij grote ambities horen grote woorden. Coalitiepartijen spraken van het ‘groenste kabinet’ ooit. Termen als ‘groene revolutie’ vielen. Mark Rutte had het zelfs over de ‘grootste transformatie sinds de ­wederopbouw’. Zelf heb ik het met graagte over ‘De Grote Verbouwing’. Ook bepaald geen relativerende terminologie.

Verklaarbaar. (Ex-)politici maken nu eenmaal graag deel uit van ‘historische doorbraken’.

Maar of die bravoure verstandig is, valt te betwijfelen. Inmiddels is het ronkend klimaatidioom naar de burelen van De Telegraaf en Elsevier overgeslagen en daar opgepookt tot een uitslaande brand. Voorpagina’s met ‘Klimaatkassa!’, ‘Groendrift!’ en ‘Onhaalbaar en Onbetaalbaar!’ schreeuwen ons al enkele maanden toe. Zozeer dat diverse coalitie- en ook oppositiepartijen er inmiddels flink nerveus van worden.

Maar hoe groots, revolutionair, onhaalbaar en onbetaalbaar zijn de voorstellen nu eigenlijk? Het verduurzamen van álle zeven miljoen woningen voor 2050 lijkt zo’n ­onhaalbaar grote opdracht. Het ­betekent echter concreet dat iedere woning de komende dertig jaar één keer verbouwd moet worden. Toch niet bepaald een revolutie. Bovendien hoeft niemand daarbij verplicht hysterische maatregelen te nemen. Het gaat in de meeste gevallen om isolatie-ingrepen, die zich dankzij een gedaalde energierekening en subsidie nog terugverdienen ook. Kom daar maar eens om bij uw nieuwe keuken.

Daarnaast hebben woningcorporaties zich in het Klimaatakkoord ­gecommitteerd om als eerste te ­beginnen met de grootschalige ­verduurzaming van hun woningen. Met de afspraak dat de optredende besparing op de energierekening groter is dan de mogelijke huur­verhoging. Zodat huurders straks als eerste met lagere maandlasten in een betere woning zitten. Allemaal toch geen reden om meteen een geel hesje aan te doen.

De andere steen des aanstoots is de auto. Vanaf 2030 mogen er alleen nog maar elektrische auto’s worden verkocht, volgens het Klimaat­akkoord. Schuimbekkende brievenrubrieken. De burger gaat opdraaien voor deze ‘gekte’. Is dat zo? Afgelopen maand bedroeg het aandeel elektrische auto’s bijna eenderde van de ­totale verkoop. Autofabrikanten ­investeren tientallen miljarden in nieuwe elektrische modellen. Elektrische middenklassers doen vanaf volgend jaar in groten getale hun ­intrede op de markt en zullen naar verwachting rond 2025 – zonder subsidie – goedkoper zijn dan hun benzinebroertjes. Daar weten Nederlanders over het algemeen wel raad mee. Het Klimaatakkoord loopt eerder het risico achter de realiteit aan te lopen dan dat het de burger een elektrische auto door de strot duwt.

Maar waar zijn de astronomische kosten van klimaatbeleid dan? ‘Duizend Miljard!’, riep Elsevier. Nou nee. Het Planbureau voor de Leefomgeving rekende uit dat de klimaatambities kunnen zorgen voor oplopende jaarlijkse nationale kosten van 2 tot 3 miljard euro tot 2030. Geen klein bier. Wel te doen. In dezelfde periode stijgen de jaarlijkse zorgkosten met 35 miljard . En onze nationale welvaart met meer dan 150 miljard.

Voor de liefhebbers van grote dramatiek blijft er ook van de gewraakte oneerlijke verdeling van de kosten niet zoveel over. Het CPB komt nog met het finale oordeel, maar wie alle voorstellen door de rekenmachine trekt kan al een ruwe inschatting maken. Grosso modo blijft de lastenverdeling tussen huishoudens en ­bedrijven door het Klimaatakkoord onveranderd. De vermaledijde ‘gasbelasting’, in werkelijkheid een verschuiving van de energiebelasting tussen gas en elektriciteit, gaat naar verwachting zelfs voor een kleine lastenverlichting zorgen, vooral voor lagere inkomens. Ook ik vind dat huishoudens in het algemeen te veel en bedrijven te weinig lasten dragen, maar dat wordt bij voorkeur niet via klimaatbeleid, maar via inkomens- en belastingpolitiek hersteld.

Dat zo’n set kalme klimaatvoorstellen toch zoveel ophef veroorzaakt, heeft, zoals vaker, veel minder te maken met de inhoud dan met alle grote woorden eromheen. En dat ligt dus niet alleen aan De Telegraaf. De voorstanders van ambitieus klimaatbeleid, onder wie ikzelf, moeten zich aanrekenen dat ze de voornemens te vaak historischer, grootser en allesverstorender afschilderen dan ­nodig. Dan wordt een ambitieus ­Klimaatakkoord een onnodige ­Klimaatprovocatie. Voortaan spreek ik over een ‘gewone’ verbouwing.

Diederik Samsom is natuurkundige en oud-politicus en werkte als leider van de klimaattafel Gebouwde Omgeving mee aan het klimaatakkoord.

Aanvulling:  in een eerdere versie van deze column kon verwarring ontstaan over de grootte van de extra kosten vergeleken met de zorgkosten en de nationale welvaart. Daarom is de tekst aangepast.