Direct naar artikelinhoud
Serietop-10 van 2018

Ze zijn te lang en het zijn er te veel; maar allemachtig, wat een geweldig seriejaar was het weer

Benedict Cumberbatch in Patrick Melrose.

De Volkskrant kiest de tien beste series van 2018.

In de eerste week van 2018 lanceerde Netflix een Britse serie die genoeg indruk maakte om in de laatste maand van het jaar in de (alweer derde) serietop-10 van de Volkskrant te belanden. Het was, kunnen we terugkijkend op het hele jaar rustig vaststellen, een van de origineelste series die we zagen en een doorbraak voor twee jonge acteurs. Maar er was nog meer aan de hand: The End of the Fucking World besloeg acht afleveringen van 20 minuten, ‘de serie-variant van een punkplaat’, zoals deze krant schreef. En dat voelde als, hoe zullen we het noemen, een opluchting.

Veel gesprekken over interessante series gingen dit jaar gepaard met diepe zuchten over het gebrek aan tijd. Hoe enthousiaster een vriend, familielid of collega in je oor toeterde over welke serie dan ook, hoe groter het schuldgevoel (‘ja maar, wanneer dan?’) leek te worden. En dat lag niet aan de tijd, maar aan de series. Er waren er te veel; we tellen er ruim vijfhonderd dit jaar, waarvan we in deze krant slechts een fractie konden bespreken. En veel series duurden en duurden maar: het inmiddels gevreesde Netflix-effect, waarbij net iets te magere verhalen worden uitgesmeerd over net iets te lange afleveringen.

Er staan vier Britse series in onze top-10. Niet omdat ze Brits zijn, of zelfs maar omdat de Britten geweldige verhalenvertellers zijn (want dat wisten we al), maar omdat ze precies genoeg tijd nemen om het verhaal te vertellen. Acht maal twintig minuten bijvoorbeeld, of in het geval van Bodyguard precies zes zenuwslopende afleveringen, zonder eindeloze dwaalwegen, blindgangers en, god bewaar ons, flashbacks. En wat er gebeurt als je te lang op het feestje blijft hangen, zagen we gedemonstreerd in het slotseizoen van House of Cards, waarvan de slotaflevering historisch miserabel was (ha Dexter, jij ook hier?).

En toch was het een geweldig en divers seriejaar. Het aanbod versnippert weliswaar steeds verder, over steeds meer partijen, maar over de top-10 bestond in ons seriepanel een aanzienlijke consensus. En jawel, er vielen enige series buiten de boot. Dertig stuks om precies te zijn, die wel genoemd werden maar niet de eindstreep haalden. Daartoe behoorden ook de beste Nederlandse series: De Luizenmoeder, Klem 2 en Mocro Maffia (die net voor Klem eindigde).

Er staan drie vervolgseizoenen in de top-10, twee documentaireseries, vijf van Netflix en twee van HBO, plus drie series (waaronder de nummer één) die ook bij de NPO te zien waren. Videoland en NPO Start Plus zijn verwikkeld in een gevecht van het formaat Game of Thrones (volgend jaar slotseizoen!) om de Nederlandse Netflix te worden. En ergens in 2019 schuift de nieuwe streamingdienst van Disney aan. Een ding is nu al duidelijk: volgend jaar wordt het nog dieper zuchten bij het kiezen van een top-10.

Het seriepanel van de Volkskrant: Julien Althuisius, Bor Beekman, Sara Berkeljon, Berend Jan Bockting, Chris Buur, Menno van Dongen, Bart Koetsenruijter, Haro Kraak, Mark Moorman, Alies Uilen, Herien Wensink. De puntentelling is gebaseerd op de jaarlijsten van de panelleden, waarbij de nummer 1 tien punten kreeg, de nummer 2 negen, etc.

10. Sharp Objects (Jean-Marc Vallée, Ziggo/HBO)

In haar eerste grote serie speelt Amy Adams een van de rollen van het jaar. Sharp Objects van Jean-Marc Vallée (Little Big Lies) is gebaseerd op een thriller van Gillian Flynn, die net als in haar verfilmde bestseller Gone Girl een verhaal vertelt waarin de heldin langzaam wegzinkt in een moeras van leugens en trauma’s. Adams’ Camille keert terug als journaliste naar haar geboortegrond in het Zuiden van de VS, waar ze op zoek gaat naar het verhaal rond een aantal verdwenen meisjes. Vallée kruipt overtuigend in het hoofd van een vrouw die zich met wodka, gedronken uit Evian-flesjes, een weg door het leven baant, maar telkens op haar moeder stuit. En die moeder wordt dan ook nog eens gespeeld door de geweldige Patricia Clarkson.

9. The Deuce, seizoen 2 (David Simon, George Pelecanos, Ziggo/HBO)

De nummer 2 van vorig jaar was nog steeds uitstekend op dreef. We pikken de draad vijf jaar later op, in 1977, als de seksfilmindustrie, de georganiseerde misdaad en het New Yorkse onroerendgoedwereldje een onheilige drie-eenheid vormen. Het allereerste lange shot volgt de geweldige Maggie Gyllenhaal, die als de Orson Welles van de porno de illegale Club 366 betreedt, met Let the Music Play van Barry White als soundtrack. Het is alsof de makers een heel tijdperk kickstarten: zo open je een serie.

8. The Vietnam War (Ken Burns, Lynn Novick, NPO/Netflix)

Een van de grote documentaireseries van deze tijd is een tiendelige, achttien uur durende reconstructie van de Vietnamoorlog, gezien door de ogen van de strijders aan het front: Amerikanen en Vietnamezen. Maker Ken Burns heeft eerder belangrijke hoofdstukken van de Amerikaanse geschiedenis tot onderwerp van zijn series genomen: The War, over de Tweede Wereldoorlog en The Civil War, over de Amerikaanse Burgeroorlog. Zijn handelsmerk, de grote geschiedenis verteld aan de hand van persoonlijke getuigenissen, pakte nooit eerder zo indrukwekkend uit, nu de getuigen nog leven en vaak voor het eerst hun verhaal vertellen.

7. Killing Eve (Phoebe Waller-Bridge, NPO Start Plus & Videoland)

Oké, een speurder op het spoor van een huurmoordenaar, met psychopathische trekjes. Dat kennen we nu wel, toch? Vergeet het maar. Killing Eve (geschreven door de buitengewoon originele en geestige Phoebe Waller-Bridge) is een van de verrassendste series van het jaar. Lastig te rubriceren, schreven we eerder: ‘Een thriller vermomd als komedie, een liefdesgeschiedenis vermengd met internationale intrige.’ Met aanstekelijke overgave gespeeld door Sandra Oh als een analiste van de Britse geheime dienst die geobsedeerd raakt door Jodie Comer, die moordend langs Europese toplocaties trekt. De traditionele rolbezetting van thrillers gaat hier in de blender; het resultaat is verslavend. En Mister Bond: uw rollator staat klaar.

‘Een bestaand, racistisch geloofssysteem was diep in mijn botten gaan zitten’

Lang dacht actrice Sandra Oh ( 47 ) dat men niet zat te wachten op Aziatische vrouwen in de hoofdrol. Een Emmy-nominatie voor Killing Eve bewijst het tegendeel.

6. The End of the Fucking World (Jonathan Entwistle, Netflix)

Bij vlagen heeft The End of the Fucking World, gebaseerd op de gelijknamige strip van Charles Forsman, iets weg van een kruising tussen Natural Born Killers en A Clockwork Orange, maar dan met pubers. Maar het is zoveel meer dan epigonisme. Twee getroebleerde pubers (de jongen denkt dat hij een seriemoordenaar is) lopen weg van huis, in een landschap dat weliswaar in Engeland is gesitueerd, maar dat leunt op de heerlijke clichés van de Amerikaanse roadmovie. We gaan graag mee op hun pad van verwarring en destructie, al was het maar omdat Alex Lawther en vooral Jessica Barden geweldig acteren en in acht korte (!) afleveringen ‘een lach, een traan, een mokerslag’ (aldus de recensie in deze krant) uitdelen. Ondanks het perfecte einde is er een vervolg aangekondigd. Wat is er mis met ‘The End’?

5. Better Call Saul 4 (Vince Gilligan, Peter Gould, Netflix)

Dit was het jaar waarin we zonder enige terughoudendheid konden zeggen dat Better Call Saul het niveau evenaarde van Breaking Bad, de klassieke serie waarvan Better Call Saul een spin-off is. We zijn in het vierde seizoen, waarin zowel advocaat Jimmy (Bob Odenkirk) als ex-agent Mike (Jonathan Banks) definitief naar de duistere zijde is overgestoken – een traject dat doet denken aan de loopbaan van een zekere scheikundeleraar, lang geleden. In het slotbeeld wordt Saul Goodman geboren, het alter ego van Jimmy McGill, zoals ooit Heisenberg het alter ego werd van de respectabele Walter White. Better Call Saul, een prequel immers, begint langzaam het moment te naderen dat Walter White het kantoor van Saul Goodman zou kunnen binnenlopen. En dan? Dan ontploft het universum.

4. The Handmaid’s Tale 2 (Bruce Miller, Videoland)

Het tweede seizoen van The Handmaid’s Tale (vorig jaar winnaar in deze lijst) sluit naadloos aan bij het eerste seizoen, dat in zijn geheel was gebaseerd op de roman van de Canadese schrijfster Margaret Atwood. De grootste verrassing is er enigszins af: het vervolg trekt de verhaallijnen verder door en meet heden en verleden van Gilead, de orthodox-puriteinse versie van de VS, nog wat breder uit. Maar alles wat goed was aan het eerste seizoen, overtuigt ook nu weer, met Elisabeth Moss als June/Offred het als het intense middelpunt van de gebeurtenissen – zwanger inmiddels, maar nog altijd met een vonk van opstand in haar ogen. De flashbacks naar de verwikkelingen in de VS, waar vrouwenrechten  worden ingeperkt en een religieuze junta het land overneemt, zijn haast net zo onverdraaglijk als de dystopische nachtmerrie waarin alles uitmondt. Los van de roman van Atwood zochten de makers nog iets nadrukkelijker de parallellen op met de VS onder Trump en Pence, waarbij de laatste niet zou misstaan als edelfigurant.

‘Koningin van de kwaliteitsserie’: Elisabeth Moss

Dat de nieuwe filmsterren niet uit Hollywood komen maar uit series, bewijst Elisabeth Moss, die schittert in The Handmaid’s Tale. Toch zou ze een rolletje in The Avengers deel 14 niet schuwen, laat ze weten: ‘Boek me maar!’

3. Bodyguard (Jed Mercurio, Netflix)

Misschien wel de verrassing van het jaar, deze zesdelige thriller over een getraumatiseerde Britse militair (Richard Madden) die als beveiliger de controversiële minister van Binnenlandse Zaken (Keeley Hawes) moet beschermen. Vanaf de eerste scène, waarin onze held een zelfmoordterrorist in een passagierstrein probeert te neutraliseren, heeft Bodyguard een denderend tempo met wendingen die ook de meest doorgewinterde seriekijker nog op het verkeerde been kunnen zetten. Qua intrige kun je denken aan een John le Carré-achtige samenzwering, die in de snelkookpan belandt. Madden is uitstekend als de man die tot het einde toe naar zijn motieven laat raden. Kortom, vertrouw niets en niemand, en vooral uw eigen vooroordelen niet.

2. Wild, Wild country (Chapman en Maclain Way, Netflix)

De meest besproken documentaireserie van het jaar vertelt het ongelofelijke verhaal van een Indiase sekte, onder leiding van goeroe Bhagwan Shree Rajneesh, die in de jaren tachtig een verlaten ranch in Oregon betrekt om daar een utopische gemeenschap te stichten. Wild Wild Country is alleen al fascinerend als portret van een commune die rond de leegte en stilte van haar geestelijk leider is opgetrokken – en uiteindelijk implodeert. Maar de makers richten zich ook op de strijd tussen de bewoners van het naburige stadje Antelope en de volgelingen van Bhagwan. Ze profiteren van het feit dat de in oranje gehulde discipelen werkelijk alles filmden, zodat elke anekdote (die naarmate de serie vordert een steeds groter OMG- en WTF-gehalte krijgen) van beeld is voorzien. Overige ingrediënten: seks (in de publieke ruimte), massavergiftiging, moordaanslagen, verraad, een diamanten Rolex, xenofobie, paranoia en een stel fascinerende hoofdpersonen; alle elementen voor een hitserie. En het is nog echt gebeurd ook.

Hoe kijken toenmalige Bhagwan-volgelingen naar de Netflixserie Wild Wild Country?

Hoe kijken toenmalige volgelingen van goeroe Bhagwan naar de Netflixserie Wild Wild Country, over de opkomst en ondergang van zijn commune? Vijf ‘sannyasins’over die tijd.

1. Patrick Melrose (Edward Berger, NPO en sinds kort, Videoland)

Nadat ze Patrick Melrose had gezien, de beste serie van 2018 volgens de Volkskrant, wijdde redacteur Herien Wensink een profiel aan de hoofdrolspeler. Dit schreef ze: ‘Benedict Cumberbatch is niet het type acteur dat opvallend transformeert; vaak is zijn gezicht een porseleinen masker. Maar vlak onder dat steriele oppervlak kan hij werelden van diepgang suggereren. Aristocratische walging, een ironisch binnenpretje of diep weggestopte pijn, ze schemeren achter zijn ogen. Heel af en toe breekt er een emotie dwars door het fondant, en verkruimelt de maskerade. Dat zijn meteen ook de momenten dat de toeschouwer naar adem hapt.’

Patrick Melrose is een vijfdelige verfilming van de gelijknamige romancyclus van de Britse auteur Edward St Aubyn, een ‘superieure wraakneming op ouders, hun vrienden en de hele bovenklasse waartoe ze behoren’, schreef deze krant. Elk deel van de cyclus beschrijft een dag uit het leven van Melrose, van zijn vroege jeugd tot aan het moment dat hij voor de keuze staat terug te keren naar zijn gezin, om te bewijzen dat hij zijn demonen en zijn verslavingen voorgoed bezworen heeft. Cumberbatch levert aflevering voor aflevering een Oscarwaardige prestatie, maar Patrick Melrose belandt ook op de eerste plaats omdat het verhaal subliem wordt verteld. Daartoe zijn de romans uiteengerafeld, maar is de geest van St Aubyn – meeslepend sarcasme dat een diepe pijn verhult – glorieus bewaard.

Geen man met vele gezichten, maar zelfs met dat ene gezicht is Benedict Cumberbatch de beste Britse acteur van nu

Hij is geen man van veel gezichten, acteur Benedict Cumberbatch (42). Integendeel, hij is de man van Dat Gezicht. Dat ene. Markant en merkwaardig is het, een beetje kegelvormig, met dat hoge, brede voorhoofd dat iets spits toeloopt in die opvallend langgerekte kin. Trekt hij die kin in, dan glooien zijn mondhoeken mismoedig neerwaarts, in een superieure uiting van misprijzen of afkeer. Het is geen mooi gezicht in de klassieke zin, al zijn er vele duizenden toegewijde ‘Cumberbitches’: zijn hartstochtelijke fans. Zelf grapt Cumberbatch graag dat hij ‘een gezicht als van een otter’ bezit.

Kandidaten voor 2019

De top-10 is nog niet verschenen of er dienen zich al kandidaten aan voor de lijst van volgend jaar. Op 28 december begint The Little Drummer Girl bij de NPO, verfilming van de roman van John le Carré, door het team van The Night Manager. Op nieuwjaarsdag begint dan eindelijk het vijfde seizoen van Luther op de BBC (met Idris Elba natuurlijk). Op 6 januari begint Judas (Videoland), de verfilming van de bestseller van Astrid Holleeder. En op 13 januari kunnen we ons verheugen op het derde seizoen van True Detective op Netflix (met Mahershala Ali).

Nog meer lezen over series?

De Volkskrant tipt welke series de moeite waard zijn (en welke niet). Lees hier alle recensies.