Direct naar artikelinhoud
Winstbelasting Shell

13 miljard euro winst en geen belasting betalen, hoe kan dat? Vijf vragen over Shells belastingaanslag

Betaalt Shell inderdaad geen cent winstbelasting in Nederland, zoals Trouw donderdagochtend schreef? Dat is goed mogelijk, plausibel zelfs, mits de halve Shell-dochter NAM niet wordt meegerekend.

Demonstranten verstoren de toespraak van Mark Rutte tijdens het VVD-herfstcongres in 2017.Beeld EPA

Wat heeft Shell misdaan?

Anonieme bronnen hebben tegenover dagblad Trouw onthuld dat Shell al jaren geen winstbelasting meer betaalt in Nederland. Trouw-journalisten hebben een vertrouwelijk document van het ministerie van Financiën ingezien dat deze onthulling zou bevestigen. 

Als Shell inderdaad geen euro belasting betaalt in Nederland roept dat vragen op, want het hoofdkantoor van Shell staat in Nederland en de oliemaatschappij maakte in 2017 bijna 13 miljard euro winst. Daarvan schiet geen euro over voor de Nederlandse schatkist, aldus Trouw

Klopt dat?

Shell noch het ministerie van Financiën willen daar antwoord op geven: de Belastingdienst mag wettelijk geen informatie geven over individuele belastingplichtigen en Shell verstrekt ‘uit concurrentieoverwegingen’ liever geen informatie over zijn belastingafdrachten. Wellicht veelzeggend is dat de oliemaatschappij de aantijging van Trouw niet ontkent. In een persverklaring meldt Shell vorig jaar 10 miljard dollar belasting te hebben betaald (8,8 miljard euro), maar dat is wereldwijd. Of de Nederlandse schatkist daar ook iets van heeft ontvangen, laat Shell in het midden.

Is het überhaupt mogelijk dat Shell geen belasting betaalt in Nederland?

Alleen als de Nederlandse Aardolie Maatschappij (NAM) buiten beschouwing wordt gelaten, zoals Trouw terecht nuanceert. De NAM is voor de helft van Shell en voor de helft van ExxonMobil. De NAM betaalt (volgens zijn jaarrekening) wel winstbelasting in Nederland (een paar honderd miljoen euro, waarvan 50 procent dus voor rekening van Shell komt). Maar Shell is geen meerderheidsaandeelhouder van de NAM. Daarom telt die belastingafdracht niet mee in de jaarrekening van het moederconcern, Royal Dutch Shell. Dat die beursgenoteerde multinational per saldo géén belasting betaalt in Nederland, is goed mogelijk.

Waarom?

Britse wetgeving verplicht Shell elk jaar een tipje van zijn belastingsluier op te lichten. Het concern rapporteert sinds drie jaar hoeveel belasting het betaalt over zijn ‘upstream’-activiteiten (exploratie en winning van olie en gas) in een select aantal landen. Nederland zit daar niet bij, maar in 2017 betaalde Shell over die activiteiten per saldo geen belasting in Ierland, Duitsland, China, Brazilië en de Verenigde Staten. In de VS en Duitsland was de belastingaanslag zelfs negatief. Shell kreeg vorig jaar respectievelijk 86- en 16 miljoen euro terug van de belastingdiensten in die twee landen.

13 miljard euro winst en geen belasting betalen, hoe kan dat?

Multinationals als Shell, die tientallen dochterbedrijven hebben in tientallen landen, kunnen hun belastingaanslag drukken door optimaal gebruik te maken van de fiscale regelgeving. Dat is volkomen legaal. Nederland heeft er in het verleden bewust voor gekozen een aantrekkelijk belastingregime voor multinationals te ontwerpen om zulke bedrijven aan te trekken.

Het begint er al mee dat multinationals in Nederland geen winst hoeven te betalen over de winsten van hun buitenlandse dochterbedrijven. Dat scheelt Shell een slok op een borrel, want Shell pompt veel olie en gas op in andere landen. Hoewel in het buitenland gemaakte winsten dus buiten schot blijven, mogen multinationals de verliezen van buitenlandse dochterbedrijven wél in Nederland van de belasting aftrekken. 

Een ‘truc’ die Shell veel gebruikt is het ‘oppotten’ van zulke verliezen om die op een geschikt moment weg te strepen tegen de belastbare winst. Een voorbeeld. Shell zoekt overal ter wereld naar nieuwe olie- en gasvoorraden. Voor elk exploratieproject richt het concern een nieuw dochterbedrijf op. Een groot deel van die projecten mislukt. Shell doekt zo’n exploratiedochter dan weer op en neemt zijn verlies (al snel tientallen tot honderden miljoen euro’s). Shell kan zelf bepalen wanneer het zijn dochterbedrijf opheft. Multinationals als Shell ‘plannen’ die verliezen op een belastingtechnisch gunstig moment.