Kabinet stuurt militairen naar Mali: dit gaan ze doen

De Nederlandse bijdrage zal bestaan uit 70 militaire analisten voor de 'All source information fusion unit', werkzaam vanuit hoofdstad Bamako en de noordelijk stad Gao. Vanuit die stad zal ook een verkenningseenheid van 90 special forces opereren. Vier Apache-gevechtsvliegtuigen en 60 militairen zullen gestationeerd worden bij het vliegveld van Gao. Nog eens 128 militairen gaan mee ter ondersteuning. En aan het begin en eind van de missie zullen extra militairen helpen bij de opbouw en terugkeer.

Ook gaan twintig medewerkers van de marechaussee en tien politieagenten mee om bij te dragen aan politietrainingen. En een aantal civiele deskundigen gaan zich in Mali inzetten voor 'bescherming van burgers, rechtsstaatontwikkeling, hervorming van de veiligheidssector, gender en de bescherming van cultureel erfgoed'.

In het roerige noorden van het land zullen de Nederlandse militairen inlichtingen verzamelen over de islamitische extremisten die zich daar ophouden.

Het kabinet schrijft aan de Kamer dat stabiliteit in de Sahel ook voor Nederland van belang is. 'Het noorden van Mali is een broedplaats geworden van extremisme en een vrijplaats voor het opleiden van terroristen en het voorbereiden en uitvoeren van terroristische aanslagen. Het internationale terrorisme en de criminele netwerken gaan landsgrenzen ver te buiten. De combinatie van het ontbreken van effectief en legitiem staatsgezag, grensoverschrijdende criminaliteit en terrorisme dreigt niet alleen Mali, maar ook de toch al fragiele regio aan de zuidgrens van Europa verder te destabiliseren.'

Geen gevechtsmissie, dreigingsniveau 'matig'
'De VN begeleidt Mali op weg naar een functionerende overheid die veiligheid en andere diensten aan de bevolking levert in het hele land', schrijft het kabinet aan de Tweede Kamer. 'De Nederlandse bijdrage van 368 militairen ondersteunt de VN in de eerste fase van de missie en levert een specifieke bijdrage om de missie op de rails te krijgen.'

De premier zei vanmiddag tijdens zijn wekelijkse persconferentie dat Nederland in Mali 'voornamelijk informatie gaat verzamelen'. 'Daar zijn wij goed in en dat is van groot belang voor de VN-missie. Wij hebben ook specifieke capaciteiten als krijgsmacht die tot de beste behoren van de wereld.' Het eerste jaar van de missie zal ongeveer 65 miljoen euro kosten, daarna tussen de 40 en 50 miljoen euro per jaar, zei Rutte.

Ook minister Timmermans van Buitenlandse Zaken en Hennis van Defensie zeiden dat de missie niet een gevechtsmissie zal zijn. Wanneer soldaten echter in een gevechtssituatie terechtkomen, zullen zij zich wel mogen verdedigen, zei Hennis. 'Het dreigingsrisico is matig, maar dat wil niet zeggen dat dat niet kan veranderen.' Mali is volgens de minister niet te vergelijken met de Nederlandse missies in Afghanistan.

Nederlanders dragen geen gebiedsverantwoordelijkheid
In tegenstelling tot eerdere missies, zoals in Uruzgan (Afghanistan) en Srebrenica (Bosnië) dragen de Nederlandse militairen geen gebiedsverantwoordelijkheid. Nederland heeft met name aan de VN-missie in Bosnië een trauma overgehouden. Het lukte Nederlandse militairen daar in juli 1995 niet om de moslim-enclave Srebrenica te beschermen tegen het Servische leger. Nederland en de VN hebben geleerd van het verleden, zei premier Rutte vandaag. 'Alle lessen die getrokken zijn uit eerdere missies zijn hierin verwerkt.' 

De Nederlandse missie in Mali duurt in eerste instantie tot eind 2015, halverwege dat jaar zal het kabinet de missie evalueren en een besluit nemen over eventuele verlenging van de Nederlandse bijdrage.

De VN-missie Minusma moet 12.000 man sterk worden en staat onder leiding van de Nederlander Bert Koenders. Hij heeft om de Nederlandse bijdrage gevraagd. 'Een rol van Nederland zou goed zijn voor Mali', zei de oud-PvdA-minister voor Ontwikkelingssamenwerking deze zomer.

Vorige maand al verkenningsmissie
Het kabinet liet begin juli al weten de wenselijkheid en mogelijkheid van een bijdrage aan de missie te onderzoeken. Begin vorige maand stuurde Defensie een verkenningsmissie naar het land om te onderzoeken welke bijdrage zou kunnen worden geleverd.

Vooral de PvdA heeft zich sterk gemaakt voor een missie in Mali. Nu de missie in het Noord-Afghaanse Kunduz afgelopen is, is het voor de VVD ook gemakkelijker om ermee in te stemmen.

Volgens premier Rutte is het besluit unaniem genomen in de ministerraad. 'Ik heb vaker het beeld geschetst gezien dat de PvdA altijd oorlog zou willen voeren in Afrika en de VVD overal oorlog zou willen voeren behalve in Afrika.' Dat beeld klopt niet, zei hij. Alle aspecten zijn zorgvuldig afgewogen en het besluit wordt door ministers van beide partijen gedragen, meent de premier.

Franse interventie
Begin dit jaar begonnen Franse militairen een militaire interventie in Mali nadat Toearegs en aan al-Qaeda gelieerde groepen grote delen van Noord-Mali hadden veroverd. De vrees was dat hier een bolwerk van de radicale islam zou ontstaan die een bedreiging voor Europa zou kunnen vormen.

De extremisten werden vrij snel verdreven en hebben zich teruggetrokken in het onherbergzame noorden. Franse, Malinese en VN-militairen begonnen deze week net een grote operatie tegen de teruggetrokken jihadisten.

Het kabinet heeft het besluit in een zogeheten 'Artikel 100-brief' aan de Tweede Kamer meegedeeld. Artikel 100 van de Grondwet schrijft voor dat het kabinet verplicht is het parlement over militaire missies in te lichten. De regering heeft echter geen instemming van de Tweede Kamer nodig, omdat de aanname is dat een kabinet niet tot een militaire missie zou besluiten zonder dat daar brede politieke steun voor is.