EU knijpt oogje dicht bij overbevissing in Mauritanië om migratie tegen te houden

Door:  Carlijne Vos  

Foto's: Sven Torfinn  

De oceaan voor de kust van Senegal, Mauritanië en Marokko, een van de rijkste viswateren ter wereld, dreigt in rap tempo te worden leeggevist. Nu zijn het niet langer de Europese megatrawlers die verantwoordelijk zijn voor de overbevissing maar Chinese en Turkse viskotters die vis verwerken tot vismeel, bedoeld voor om varkens en kweekvissen te voeren in eigen land.

In Mauritanië gaat naar schatting al meer dan de helft van de circa een miljoen ton vis die jaarlijks voor de kust wordt gevangen naar vismeel. Dit zijn ongeveer 4 miljard vissen die normaliter als gezinsmaaltijd op een bord in West-Afrika belanden. Experts vrezen dat de voedselvoorziening in de regio in gevaar komt als er geen einde komt aan de overbevissing. Bovendien zou het ertoe kunnen leiden dat werkloze vissers in buurland Senegal weer besluiten naar Europa te emigreren zoals tien jaar eerder al gebeurde via de Canarische Eilanden.

De opkomst van de vismeelindustrie is paradoxaal genoeg een rechtstreeks gevolg van het visserijakkoord dat de Europese Unie in 2012 met Mauritanië afsloot. Het akkoord dat er onder druk van milieuorganisaties als Greenpeace kwam, was juist bedoeld om de visstand te bewaken en ervoor te zorgen dat de grootschalige commerciële Europese visserij niet ten koste ging van de lokale visserij in met name Senegal.

Het Europese visserijakkoord is zijn doel voorbij geschoten, zeggen de meeste betrokkenen nu. ‘We zijn nu veel verder van huis’, zegt visserijexpert Ad Corten die de Voedsel- en landbouworganisatie van de Verenigde Naties (FAO) adviseert over de visserij in West-Afrika. ‘Het akkoord heeft de visstand niet gered, alleen de vismeelindustrie vooruit geholpen. De EU heeft totaal geen gezag in Mauritanië en laat de zee daar helemaal leeg plunderen.’

‘De situatie is er niet beter op geworden’, erkent ook Pavel Klinckhamers van Greenpeace. ‘Het EU-verdrag is op zich goed maar Europa zou veel meer druk op Mauritanië moeten uitoefenen om te zorgen dat het wordt nageleefd.’

De EU betaalt jaarlijks zo’n 70 miljoen euro aan Mauritanië voor de rechten om te vissen. Maar na het visserijakkoord van 2012 trokken veel reders zich terug omdat ze buiten de 20-mijlszone moesten blijven waar minder scholen vis zwemmen. Het gevolg is dat nu 40 procent van die visrechten (247 duizend ton) onbenut blijven. ‘Europa is gek dat ze blijft betalen voor een verdrag waar ze weinig voor terugkrijgt’, zegt Klinkhamers van Greenpeace. ‘Blijkbaar spelen er andere politieke belangen zoals migratie en terreurbestrijding.’

Voorzitter Giacomo Durazzo erkent in de zwaarbeveiligde Europese ambassade in Noaukchott, de hoofdstad van Mauritanië, dat de EU een oogje dichtknijpt voor de overbevissing uit angst voor migratie. ‘Nu de route via Libië is afgesloten, kijkt iedereen weer naar de Canarische Eilanden. Wij hebben Mauritanië nodig om illegale migratie tegen te gaan. Dat weten ze. We proberen te balanceren, niet te veel druk uit te oefenen en toch onze wensen op tafel te leggen. Maar het is heel lastig. We hebben geen grip op de Mauritiaanse overheid. We vermoeden dat er sprake is van overbevissing maar we krijgen geen data, geen informatie. Elke keer als we erom vragen houden ze zich gewoon doof.’

Van een nieuw visserijakkoord dat in november 2019 moet ingaan, verwacht Durazzo daarom geen wonderen. De Zweedse Europarlementariër Linnéa Engstrom, fractielid voor de Groenen en tevens vice-voorzitter van de Europese visserijcommissie, wijt de Europese machteloosheid ook aan migratie. ‘Migranten tegenhouden is het enige waar de EU zich mee bezig lijkt te houden.’ Toch moet Europa druk blijven uitoefenen, vindt ze. ‘We moeten Mauritanië duidelijk maken dat wij een betere partner voor ze zijn. Dat ze meer hebben aan echte duurzame visserijsector die banen en voedselzekerheid oplevert dan aan de fake-vismeelindustrie van de Chinezen.’

Lees de reportage: De West-Afrikaanse vis verdwijnt niet meer naar Europa, maar naar China.

Maandag 14 januari organiseert de Volkskrant i.s.m. Pakhuis de Zwijger in Amsterdam een avond over de hoofdvraag van het Voedselzaakproject: hoe voeden we 10 miljard monden in 2050. Daar praten we onder meer over de scheidslijn tussen hulp en handel en over de vraag hoe je als consument invloed hebt op het voedselvraagstuk. Toegang is gratis, meer informatie vind je hier.

Ter afsluiting van de Voedselzaak hebben we de beste artikelen gebundeld in een e-book. Download het hier voor e-readers, tablets, pc's en telefoons.