Softwarefout de oorzaak van haperende Intercity Direct op hogesnelheidslijn
De Nederlandse Spoorwegen hebben slecht nieuws en goed nieuws voor de reizigers met de Intercity Direct. Het slechte nieuws: uw trein komt geregeld piepend tot stilstand omdat twee boordcomputers ruzie hebben. Het goede nieuws: de leverancier van de treinen voor de hsl denkt eindelijk te hebben achterhaald waarom de computers ruzie krijgen.
Dat is een notendop de boodschap die de NS dinsdag verkondigde in het krappe kantoortje van het HSL Verbeterteam, dat al sinds mei 2016 probeert de hogesnelheidslijn in het gareel te krijgen en te houden. Zonder het gehoopte succes, moet de NS toegeven. Het bedrijf maakte dinsdag daarom ook bekend dat het de houders van een jaarabonnement voor toeslagvrij rijden eenmalig tegemoetkomt. Deze klanten, 7.000 in totaal, krijgen 100 euro terug.
De NS begrijpt dat die vaste klanten en de incidentele gebruikers van de Intercity Direct enige reserve zullen tonen bij de mededeling dat treinenbouwer Bombardier het lek boven water heeft. In december meldden de Spoorwegen dat namelijk ook al. Vier weken lang lapten de Canadezen de software van 76 Traxx-locomotieven op, maar na Kerst bleef de storing de kop opsteken en hsl-ritten verlammen.
Kibbelende computers
Het probleem, zegt Geert Jan Bazuin, hoofd vlootmanagement van NS, zit hem in de dubbel uitgevoerde beveiligingssystemen waarmee de Traxx-locomotieven zijn uitgerust. ‘Als die het onderling niet met elkaar eens zijn wordt de trein uit veiligheid automatisch stilgezet. Dat was wat sinds vorig jaar zomer gebeurde toen we de software van die computers hadden vernieuwd.’ De twee boordcomputers reageren geregeld anders op identieke signalen die de trein en de baanbeveiliging geven.
De NS voerde met de Traxx elke dag zo’n 230 ritten uit, ruim 1.600 in een week. Gemiddeld tien keer per week geeft een Traxx de geest. ‘Dat gebeurt zonder waarschuwing vooraf’, vertelt machinist Wieger Mulder. ‘Of zonder dat je een situatie of een moment kunt aanwijzen waarop het misgaat. Er zit geen enkel patroon in. Het enige dat je weet is dat de trein meteen voluit in de remmen gaat.’
Dat laatste heeft als gevolg dat sommige storingen ellenlang kunnen duren. Mulder: ‘Hoelang het oponthoud duurt, hangt vooral af van de plek waar de trein stil komt te staan. In het gunstige geval zet je de boel uit en weer aan en kun je na twintig minuten verder.’ Het hsl-tracé en de rest van het spoornet maken gebruik van verschillende sterkten van elektrische spanning. ‘Gaat het verkeerd op een plek waar we wisselen van 25 kilovolt voor de hsl naar 1500 volt voor het conventionele net, of andersom, dan zijn we veel langer bezig.’
De softwarefout die roet in het eten gooit, lijkt vorige week te zijn gevonden. Maar het gaat nog maanden duren voor Bombardier een nieuwe poging kan wagen met een software-update voor de Traxx-locomotieven. Tot die tijd neemt de NS andere maatregelen om de Intercity Direct op tijd te laten rijden. Ook die belofte hebben we eerder gedaan, geeft NS-programmamanager Sacha Göddeke toe. ‘Vorig jaar hebben we alles uit de kast gehaald. Het probleem is dat die kast nu zo goed als leeg is.’ Het motto van Göddekes Verbeterteam luidt sinds kort dan ook ‘alle hens aan dek’. ‘We houden meer reservepersoneel paraat op de stations. Er is ook een speciale helpdesk opgezet voor de bijzondere storingen waarmee hsl-machinisten te maken kunnen krijgen.’
Rondje om de kerk
Een bijkomende complicatie is dat maar 450 van de 4.000 machinisten is klaargestoomd voor de bediening van de hsl-treinen, en dat die maar de helft van de tijd op een Traxx zitten.
Zou het niet slimmer zijn om de hsl-machinisten alleen op het hsl-tracé te laten rijden? ‘De storingen met de Intercity Direct zijn vrijwel nooit te wijten aan fouten van de machinisten’, meldt een woordvoerder van de NS, ‘dus daar dring je het aantal incidenten niet mee terug. Het is tegelijkertijd een technisch ‘zwaardere rit’ en een saaiere rit, omdat je een groot deel van de tijd in een betonnen bak rijdt.’ Nog even afgezien van het feit dat de NS-machinisten zich in het verleden met hand en tand en succes hebben verzet tegen zulke ‘rondjes om de kerk’.
Een oplossing voor de middellange termijn is de komst van nieuwe Intercity, de IC Nieuwe Generatie. Die gaan over zo’n twee jaar geleidelijk aan de Traxx vervangen. Op de lange termijn zou het hsl-tracé moeten worden gemoderniseerd. Daar hangt een prijskaartje aan van minimaal 700 miljoen euro. De staatssecretaris van Infrastructuur en Waterstaat (IenW) liet vorig jaar herfst weten dat ‘de budgettaire ruimte daarvoor ontoereikend is’.