Vijf vragen over de vrijspraak van Asia Bibi

Wat heeft het hooggerechtshof bepaald?

Het vonnis van het hooggerechtshof in Islamabad bekrachtigt de vrijspraak van Asia Bibi, de christelijke Pakistaanse vrouw die wegens blasfemie ter dood werd veroordeeld en acht jaar onschuldig in de dodencel zat. Een bezwaarschrift dat islamitische extremisten tegen haar vrijspraak indienden werd dinsdag door de nieuwe opperrechter Asif Saeed Khosar afgewezen. Volgens hem was het oorspronkelijke doodvonnis gebaseerd op valse getuigenissen en mankeert er niets aan de vrijspraak.

Bibi’s vrijspraak van eind oktober vorig jaar blijft daarmee staan. Bibi zit sinds die tijd niet meer in de cel, maar verblijft wegens de vele doodsbedreigingen aan haar adres op een beveiligde locatie (mogelijk een legerbasis) totdat zij Pakistan kan verlaten. Haar advocaat, Saif-ul-Malook, werd ook bedreigd en vluchtte vorig jaar naar Nederland. Hij keerde dit weekend terug om de zitting van het hooggerechtshof bij te wonen.

Hoe zat het alweer met de zaak-Bibi?

Asia Bibi (51) is een arme boerenvrouw uit een dorp in de Punjab. Als katholiek is ze lid van de vervolgde christelijke minderheid in Pakistan. In 2010 werd ze ter dood veroordeeld wegens godslastering. Zij zou beledigende opmerkingen over de islam hebben gemaakt tijdens een ruzie toen islamitische buurvrouwen hadden geweigerd een glas water met haar te delen. Bibi heeft de godslastering altijd ontkend.

Bibi groeide al snel uit tot een symbool voor de strijd over de draconische Pakistaanse blasfemiewetten. Voorstanders ijverden voor haar vrijlating, tegenstanders voor haar daadwerkelijke executie (iets wat geen regering aandurfde). In 2011 vermoordde een extremist de gouverneur van Punjab omdat die zich pro-Bibi had uitgelaten. Zijn executie leidde tot oprichting van Tehreek-e-Labbaik Pakistan (TLP), een extreem-islamitische partij die de blasfemiewetten strikt wil handhaven en ageert voor Bibi’s executie.

Wat zijn de consequenties van het vonnis?

Met het nieuwe vonnis is het laatste obstakel voor Bibi’s vrijlating vervallen. Het staat haar nu vrij Pakistan te verlaten en elders een nieuw bestaan op te bouwen. Dit zal vanwege het verzet van de extremisten in het diepste geheim moeten gebeuren. Probleem is ook dat veel westerse landen waar actie is gevoerd om Bibi asiel te verlenen, ervoor terugschrikken dit te doen uit angst de extremisten tegen zich in het harnas te jagen. Nederland kreeg al een voorproefje met de acties tegen de cartoonwedstrijd van Geert Wilders.

Voor de situatie rond de Pakistaanse blasfemiewetten verandert er met het vonnis niet veel. Hoewel Bibi de enige vermeende godslasteraar was die daadwerkelijk tot de doodstraf was veroordeeld, zullen de door een flink deel van de Pakistaanse bevolking gesteunde wetten niet verdwijnen en nog steeds kunnen worden misbruikt om religieuze minderheden te tiranniseren of persoonlijke rekeningen te vereffenen. Wel is de kans mogelijk kleiner geworden dat iemand nog zonder enig bewijs in de dodencel belandt.

Wat betekent het voor de regering-Khan?

Voor de regering van premier Imran Khan komt met Bibi’s definitieve vrijspraak het einde van een slepend hoofdpijndossier in zicht. De regering waarschuwde de TLP-aanhangers afgelopen weekend al dat massale protesten zoals in oktober niet meer zullen worden getolereerd. Het lijkt een nieuwe stap in Khans pogingen zich los te maken van de extremisten die zijn verkiezingsoverwinning vorig jaar mede mogelijk maakten nadat hij ze had gepaaid met zijn belofte de blasfemiewetten krachtig te zullen handhaven.

Aanvankelijk had de regering-Khan na Bibi’s vrijspraak eind oktober haar vrijlating nog een week aangehouden en haar bovendien verboden het land te verlaten zolang het beroep niet was afgehandeld. Pas toen de TLP drie dagen lang het land platlegde met blokkades, maakte de regering een draai. Drieduizend demonstranten werden gearresteerd, onder wie de hoogste TLP-leider Khadim Hussein Rizvi.

Helaas voor premier Khan lijkt de TLP zich allerminst bij de feiten neer te leggen. Interim-partijleider Shafeeq Ameeni waarschuwde het hooggerechtshof dit weekend niet ten gunste van de ‘godslasteraar’ te vonnissen. Hij kondigde in dat geval nieuwe massaprotesten aan. ‘Wij zullen een aanval op de heiligheid van onze Profeet niet toestaan’, zei hij per video. Dinsdag bleef het vooralsnog rustig.

Zal Asia Bibi straks eindelijk veilig zijn?

Dat is de grote vraag. Ze vertrekt in elk geval zo snel mogelijk naar het buitenland, waarschijnlijk Canada. De Canadese premier Justin Trudeau bevestigde in november al dat zijn regering over Bibi in gesprek was met de Pakistaanse autoriteiten, en haar dochters zouden zich zelfs al in Canada bevinden. Maar of Bibi daar veilig zal zijn is onduidelijk. Canada heeft een grote Pakistaanse gemeenschap, waarin ook extremisten schuilgaan. Zeker is dat Bibi en haar gezin ergens onder een andere naam een nieuw bestaan zullen moeten opbouwen. En dan nog moet ze vermoedelijk altijd over haar schouder blijven kijken.