Brussel waarschuwt: verkoop ‘gouden’ paspoorten biedt sluiproute voor criminelen

De Commissie spreekt over een ‘zorgwekkende trend’ in een rapport dat woensdag wordt gepresenteerd. Ze pleit voor striktere controles en regels bij de ‘sluiproutes’ naar een gewild Europees paspoort. Een speciale groep van experts moet de risico’s en de precieze omvang van de praktijken verder in kaart brengen.

In drie EU-landen – Bulgarije, Malta, Cyprus – kunnen mensen van buitenaf een paspoort verdienen met investeringen. Het verkrijgen van een verblijfsvergunning in ruil voor investeringen is in 20 lidstaten mogelijk, ook in Nederland. Volgens de Commissie importeert de EU met deze ‘gouden’ paspoorten en visa extra corruptie, belastingontduiking, het witwassen van geld en maken de ‘gekochte’ verblijfspapieren het makkelijker voor criminelen en terroristen om zich in de EU te vestigen.

Vooral Malta, Cyprus en Bulgarije worden door de Commissie bekritiseerd. Een paspoort daar is te verkrijgen met een investering van 800 duizend euro (Malta), 1 miljoen euro (Bulgarije) of 2 miljoen (Cyprus). Het kan gaan om investeringen in een bank, in onroerend goed, de aankoop van staatsobligaties of een eenmalige contributie aan de staatskas.

Sportclub

Opvallend is dat investeerders niet hoeven in te burgeren om het paspoort te verkrijgen. Enkele jaren fysiek verblijf in het nieuwe thuisland is geen verplichting. Ook worden er nauwelijks eisen gesteld aan de kennis van het land of beheersing van de taal. Malta moedigt zijn nieuwkomers wel aan geld te doneren aan vrijwilligersorganisaties of lid te worden van een lokale sportclub.

Cyprus besloot in 2018 het aantal investeerders dat een paspoort krijgt te beperken tot 700 per jaar, Malta heeft een plafond van 1.800 per jaar maar wil dat verhogen. In Bulgarije zit er geen grens aan de verkoop van gouden paspoorten. Volgens Sofia overdrijft de Commissie de problemen omdat er feitelijk maar enkele honderden paspoorten per jaar naar investeerders gaan. Bovendien ligt er een aanscherping van de betrokken wet in het verschiet.

De Commissie wijst erop dat Malta, Cyprus en Bulgarije de gouden paspoorten aanprijzen als de toegangspoort tot Europa. EU-burgers kunnen immers makkelijk reizen in de EU en mogen zich in een ander EU-land vestigen.

De Commissie is ook bezorgd over het grote aantal lidstaten (20) dat investeerders een verblijfsvergunning verstrekt, een praktijk die sinds de economische crisis populair werd. Hoewel een dergelijke vergunning minder rechten geeft dan een Europees paspoort, kan iemand zich wel tijdelijk vestigen, kan hij 90 dagen in een ander EU-land gaan wonen en mogen familieleden overkomen. In Nederland moet de geïnteresseerde 1,25 miljoen euro investeren eer hij in aanmerking komt voor deze verblijfspapieren. Volgens het ministerie van Buitenlandse Zaken wordt overwogen deze regeling af te schaffen.

Witwassen

De Commissie zegt dat deze ‘sluiproutes’ naar burgerschap en een verblijfsstatus, het makkelijker maken voor criminelen en terroristen zich in de EU te vestigen. Allerlei veiligheidscontroles (of iemand geregistreerd staat als verdacht of crimineel) worden namelijk niet of minder strikt uitgevoerd. Ook wordt vaak niet onderzocht waar het geïnvesteerde geld vandaan komt, waardoor de kans op belastingontduiking en het witwassen van criminele vermogens toeneemt. De Commissie benadrukt dat lidstaten elkaar niet informeren wanneer een buitenlandse investeerder wordt afgewezen als nieuwe burger. Die kan vervolgens zonder problemen bij aan ander EU-land aankloppen.

De Commissie beperkt zich tot aanbevelingen voor betere controle omdat het verstrekken van paspoorten en visa een nationale bevoegdheid is. De ‘schimmige’ besluitvorming belemmert volgens de Commissie een goede schatting van het aantal verstrekte gouden paspoorten en visa.