Alles begint met praten, ook de beëindiging van de strijd rond Zwarte Piet

In een flatje in Leeuwarden ontmoetten donderdagavond anti-Zwarte Piet-activisten en blokkeerfriezen elkaar. In dit door Zwarte Piet tot op het bot gepolariseerde land gingen de rivalen met elkaar in gesprek. Stef Altena van de Leeuwarder Courant was erbij en vond de sfeer positief. De blokkeerfriezen Seye Herke Brinkman en Johannes Sipma zagen af van het blokkeren van de voordeur en lieten Jerry Afriyie van Kick Out Zwarte Piet (KOZP) gewoon naar binnen om zijn kant van het verhaal te toe te lichten.

Als dat niet de eerste tekenen zijn van deëscalatie van het langdurigste conflict sinds de Tachtigjarige Oorlog weet ik het ook niet meer. Zelfs de beëindiging van de Vietnamoorlog begon ooit met gesprekken tussen de strijdende partijen, dus ik ben optimistisch. ­Alles begint met praten. Ik zie Jerry over een jaar of twee gewoon samen met Seye en Johannes naar de ­sinterklaasintocht in Harderwijk gaan om Zie ginds komt de stoomboot te zingen en ‘Piet! Piet!’ te roepen.

Het gelul over Zwarte Piet als cultureel erfgoed en symbool van onze identiteit is natuurlijk niet in één keer van de baan. Dat duurt nog wel even, en in elk geval zolang De Telegraaf kampt met weglopende lezers en wanhopig elke gelegenheid aangrijpt om de boel op te hitsen. Maar elke dag begint met een eerste zonnestraal, en zo is het met ruzies ook. Het ene moment denk je dat de situatie donker en onoplosbaar is, het volgende kiert er licht aan de horizon.

Deze week sprak de rechter in Haarlem zich uit in een proces dat Majority Perspective – de radicale vleugel van de anti-Zwarte Pietbeweging – had aangespannen tegen onder meer de NTR (vanwege het Sinterklaasjournaal), Zaanstad (waar vandaag de echte Sinterklaas arriveert) en de staat (dit alles speelt zich af in Nederland). MP eiste een schminkverbod. Als dat er niet inzat, wilde het dat de intocht pas na kinderbedtijd zou worden uitgezonden, ter bescherming van de tere zieltjes tegen infaam racisme. De rechter, een man die de hele discussie overduidelijk meer dan zat was en wel wat beters had te doen, wees het verzoek af.

We hebben in dit land vrijheid van meningsuiting (art. 5 van de Grondwet) en vrijheid van demonstratie (art. 7). Dat zou genoeg moeten zijn om het debat fatsoenlijk te regelen en uiteindelijk tot een compromis te komen waarmee een meerderheid – de freaks van Majority Perspective uitgezonderd – kan leven.

Maar er speelt, zeggen maatschappijfilosofen en De Telegraaf, iets anders mee dan alleen de kleur van Piet. Namelijk de angst voor verlies van de Nederlandse identiteit. Die staat of valt kennelijk met een pikzwarte knecht van Sinterklaas. Dat idee is spijtig. Wanneer onze identiteit afhangt van dergelijke futiliteiten gaat het niet over identiteit maar over kramp. Gooi dan die hele identiteit maar over de heg. Het waardevolste element van onze identiteit is nog altijd tolerantie.

Deze week verscheen een rapport (Zolang we het maar eens zijn) van het College voor de Mensenrechten. Dat ging over de vrijheid van meningsuiting, maar ook even over Zwarte Piet. Er zat een vreemde tegenstrijdigheid in. Van de ondervraagden was 93 procent het ermee eens dat er gedemonstreerd moet kunnen worden, maar demonstreren tegen Zwarte Piet vond 68 procent ‘onacceptabel’. Daarnaast vond 64 procent dat Nederlanders te snel gekwetst zijn, maar was maar 9 procent zelf weleens gekwetst. Een beetje statisticus moet kunnen uitrekenen welk percentage van de ­Nederlanders een selectief demonstratieverbod voorstaat en hoeveel daar weer van zich gekwetst voelen door KOZP of blokkeerfriezen. Ik vermoed veel minder dan het wild geraas doet vermoeden.

Vanmiddag arriveert de goedheiligman met zijn roetpieten bij de Zaanse Schans, waar de eerste winkel van Albert Heijn staat en die dus symbool kan staan voor een ander kenmerk van onze identiteit, onze kruideniersmentaliteit. Wie wil weten hoe wij in elkaar zitten, mag de uitzending niet missen.

Nijverdal heeft vanmiddag de primeur van Glutenvrije Pieten – het einde van het ene conflict is nog niet in zicht, of het volgende dient zich alweer aan. Glutenvrije pepernoten en suikervrij suikerwerk; de volgende identiteitscrisis ligt alweer op de loer, het blijft tobben.