Geslonken PvdA staat nog steeds vooraan bij toekenning bestuursposten
Ondanks een groot verlies bij de Tweede Kamerverkiezingen van 2017 en de gemeenteraadsverkiezingen van maart dit jaar doet de PvdA nog steeds volop mee bij de verdeling van bestuursposten. Elf PvdA-leden werden tot dusver dit jaar benoemd tot burgemeester, evenveel als de VVD en aanzienlijk meer dan D66 (7) en CDA (6). Alle andere partijen komen ver daarachter. Drie burgemeesters zijn afkomstig van een van de lokale partijen, die samen 33 procent van de stemmen behaalden. In totaal werden 44 burgemeesters benoemd.
De score van de PvdA is nog beter dan in 2017, toen de partij 18 van de 97 nieuwe burgemeesters mocht leveren. In dat jaar scoorden alleen VVD en CDA meer benoemingen.
De PvdA handhaaft zich daarmee vooralsnog als bestuurderspartij naast VVD en CDA, op afstand gevolgd door D66. Volgens deskundigen speelt daarbij een rol dat de PvdA een traditie op dat gebied heeft, en dat veel potentiële bestuurders uit de partijgelederen recentelijk hun baan kwijtraakten. De fractie in de Tweede Kamer werd gedecimeerd, veel PvdA-wethouders keerden niet terug in het gemeentebestuur.
Van een weloverwogen strategie om partijgenoten aan bestuursbanen te helpen, is volgens partijvoorzitter Nelleke Vedelaar geen sprake. Burgemeesters worden aan de Commissaris van de Koning (CvK) voorgedragen door een vertrouwenscommissie uit de gemeenteraad. ‘De partijkleur is daarbij niet zo relevant’, zegt politicoloog Geerten Waling, die een boek over lokaal bestuur schreef. ‘Nederlanders zijn geneigd de politieke geaardheid van hun burgemeester al snel te vergeten en meer op bestuurlijke kwaliteiten te letten.’
Niet de minste posten
Die nieuwe burgemeesters van PvdA-huize krijgen ook niet de minste posten. Sinds 1 januari 2017 gingen zes gemeenten met meer dan 100.000 inwoners naar een PvdA-lid. Arnhem – waar Kamerlid Ahmed Marcouch werd benoemd, Emmen, Zaanstad en Groningen.
Dinsdagavond kwam daar Westland bij, waar Bouke Arends – nu nog wethouder in Emmen – door de vertrouwenscommissie is voorgedragen. De PvdA levert daarmee de burgemeester in tien van de 31 gemeenten met meer dan 100.000 inwoners. Dat is evenveel als de VVD en twee meer dan het CDA.
Ook bij de benoemingen van Commissarissen van de Koning doet de PvdA het bovengemiddeld goed. Twee van de drie laatst vrijgekomen posten gingen naar een PvdA-lid. Voormalig staatssecretaris Jetta Klijnsma is sinds december CvK in Drenthe, Hans Oosters, nu nog dijkgraaf, neemt in februari Utrecht over.
Nederland telt 380 gemeenten. Die hebben vrijwel allemaal een burgemeester die lid is van een partij. Slechts iets meer dan 2 procent van de bevolking is partijlid. De PvdA had volgens de laatste opgave ruim 45.000 leden, 1.100 minder dan in 2017.
In een eerdere versie van dit artikel stond dat er ook een burgemeesterspost door de PvdA werd vervuld in Dordrecht. Dat is niet juist, in 2017 was PvdA’er Peter van der Velden er waarnemend burgemeester.
De PvdA is als Wile E. Coyote: gewoon doorhollen, ook al is de grond onder je voeten verdwenen, schrijft verslaggever Ariejan Korteweg in zijn column