Direct naar artikelinhoud
InterviewBoekhandelaren

Wat móét je hebben gelezen? De Volkskrant Boekenraad stelt zich voor

Voordat de decemberdrukte losbarst, stellen ze zich graag even voor: de negen boekhandelaren van de nieuwe Volkskrant Boekenraad. Groot of klein, innovatief of ouderwets, hun winkels zijn al net zo divers als hun smaak. Die ze vanaf vandaag wekelijks met u delen.

Marlous Mutsaers van Gianotten, TilburgBeeld Jan Mulders

Op 1 december begint voor de boekhandel de drukste maand van het jaar en dus is dit het perfecte moment om de Volkskrant Boekenraad te introduceren. Vanaf vandaag laten negen boekhandelaren ons wekelijks weten welke boeken bij hen het best lopen én – veel leuker – welk boek ze zelf van harte aanbevelen.

Onze boekverkopers zitten in het hele land, hebben imposant grote of knusse kleine winkels, ze dwepen met de hogere literatuur of met lichte kost; maar ze zijn allemaal boekverslaafd. En ze houden van december. ‘In december verkoop je andere boeken dan in de rest van het jaar’, zegt Ike Bekking van De Bilthovense Boekhandel. ‘Mensen zoeken nu heel ­gericht naar iets voor hun schoonvader of geliefde. Dit is de tijd waarin we ook onze winkeldochters kwijtraken, de ­boeken waarvan je één exemplaar in de kast hebt staan.’

Hoeveel boekhandels Nederland precies heeft, is onduidelijk. KVB Boekwerk, het kennis- en  innovatieplatform voor de boekensector, telt geen winkels maar ‘verkooppunten’ omdat boeken ‘in veel verschillende typen winkels worden verkocht’: distributeur CB in het pittoreske Culemborg levert jaarlijks boeken aan meer dan 12 duizend adressen. Brancheorganisatie KBb, de Koninklijke Boekverkopersbond, heeft ongeveer 1.100 leden.

Hoe het met de boekhandel gaat, is duidelijker: het gáát, het gaat net. ­Zoals Leo van de Wetering, mededirecteur bij Donner in Rotterdam zegt: ‘Het is over­levende detailhandel in een digitaal tijdperk, bij ons is dat niet anders dan bij ­andere winkels.’

Maar Van de Wetering constateert ook iets anders. ‘In 2008 dacht ik: we gaan eraan. We doen van alles, maar we leven uiteindelijk van het papieren boek; en over dat papieren boek bestond een heel negatief sentiment, het zou geen toekomst meer hebben. Maar toen we in 2014 in de misère zaten na het mislukken van Selexyz en later Polare, ging het ­kantelen. Opeens hoorde je dat de boekhandel niet verloren mocht gaan.

‘En dat negatieve sentiment over het papieren boek is nu helemaal weg. ­Umberto Eco heeft eens gezegd: ‘Waarom zal het papieren boek blijven bestaan? Omdat de lepel er ook nog steeds is.’ Er bestaat zoiets als de perfecte vorm. Het boek is zo’n perfecte vorm.’

Marlous Mutsaers: ‘De klant is veeleisender dan ooit’ 

Wanneer en waarom ben je boekhandelaar geworden?

‘Op 15 augustus 1976. Er stond een vacature in de krant van Gianotten en ik hield wel van ­lezen. Ik ben nooit meer weggegaan. Een paar jaar geleden was er het debacle met Polare, waar wij bij hoorden. Tijdens een telefonische vergadering zei de curator: mocht er iemand zijn die zijn eigen winkel wel wil kopen, laat het dan vooral weten. Ik was winkelmanager, zat tijdens die vergadering achter de laptop en tikte meteen een mail. Ik had zelf wat geld van mijn vader, die net was overleden. Via crowdfunding hebben we 50 duizend euro op­gehaald en ook kregen we steun van een ­Tilburgse ondernemer. Zo kon ik de winkel overnemen, samen met mijn zoon Ruud.’

Naam: Marlous Mutsaers (62
Winkel: Gianotten Mutsaers, Tilburg
Omvang: 1.100 vierkante meter, 120 kasten

Hoe staat de Nederlandse boekhandel ­ervoor?

‘Heel wisselend. Wat je over het algemeen hoort, is dat de grote winkels met een flink ­assortiment het goed doen, terwijl het voor de kleintjes best lastig is. Maar voor boekhandels is het niet anders dan voor de rest van de ­retail. We lopen allemaal tegen dezelfde dingen aan, zoals het enorm hoge verwachtingspatroon van de consument. Die verwacht een heel groot aanbod, omdat online ook alles te koop is. Naar verwachting blijven er twintig winkelsteden over en worden de overige boodschappensteden.’

Wat doe je om te vernieuwen?

‘We hebben de winkel helemaal verbouwd, gezellig café erin, huiskamertjes waar mensen koffie kunnen drinken, een supergoeie kinderafdeling, een grote leeszaal. Natuurlijk komen mensen hier voor een boek, maar ze komen ook voor de sfeer, de gezelligheid, om te snuffelen. Winkelen is vrijetijdsbesteding geworden. Inno­veren is een kwestie van zorgen dat mensen het leuk vinden om te komen. Ruud en ik ­leren vooral van andere winkels, niet zozeer van andere boekwinkels. Voor de verbouwing hebben we een architect in de arm genomen die uit de horeca kwam, die niks van boeken wist maar wel veel van gastvrijheid.’

Veel last van internet?

‘Ja, natuurlijk. We hebben een webshop en promoten die aan alle kanten. Maar ik denk dat mensen als ze thuis op de bank zitten en een boek willen, toch naar Bol.com gaan.’

Wat ligt er op je nachtkastje?

‘Ik ben net begonnen in het laatste boek van Philippe Claudel, ­Archipel van de hond. Ik ben een plezierlezer, ik lees één boek ­tegelijk. Ooit ben ik op auditie ­geweest bij DWDD; ik was dolblij dat ik niet werd gekozen.’

Drie tips voor december

Javier Marías: Berta Isla. Een van mijn favoriete schrijvers. Hoe goed ken je je partner en hoe goed ken je eigenlijk jezelf?
Elizabeth Jane Howard: de serie over de Cazalets. Als je hieraan begint, ben je verkocht.
Alice Waters: De kunst van simpel koken. Alles begint met het kopen van een goed product.

Lot Douze: ‘Geen juf maar een gids’

Lot Douze van boekhandel Over het Water, Amsterdam.Beeld Marie Wanders

Wanneer en waarom ben je boek­handelaar geworden?

‘In september 2007 ging ik werken bij boekhandel Roelants in Nijmegen. Vanaf dag één dacht ik: dit is het. Dit wil ik. Ik was eerst bang dat je heel veel gelezen moest hebben om boekverkoper te kunnen worden, en ik ben niet zo van de klassiekers. Bij mijn sollicitatie vroegen ze ook of ik wel genoeg gelezen had, waarop ik antwoordde: kun je ooit genoeg gelezen hebben?’

Naam: Lot Douze (41)
Winkel: Over het water, Amsterdam
Omvang: 60 vierkante meter, geen kasten maar planken; 3- à 4 duizend titels

Waarom is lezen zo belangrijk?

‘Lezen geeft je een uitweg. Voor mij is lezen in de eerste plaats escapisme, uit de werkelijkheid, uit je eigen leven, uit de stress. Mensen denken vaak dat je literatuur moet lezen, maar dat hoeft helemaal niet, je moet gewoon lezen wat je fijn vindt. Ik las vroeger alles van Enid Blyton. Later ben ik meer van literatuur gaan genieten, van boeken die je een inkijkje bieden in een ­wereld die je niet kent. Ik verkoop graag de bestsellers, maar het is veel leuker boeken aan te raden die minder voor de hand liggen. Ik vind het mijn rol om niet een juf te zijn maar een gids.’

Wat ligt er op je nachtkastje?

Normal People van Sally Rooney. Dat ligt er al heel lang omdat ik er zuinig mee wil zijn, dus ik lees steeds een klein stukje. En Kop op, Europa van Stevo Akkerman.’

Hoeveel last heb je van internet?

‘Moeilijk te zeggen, mijn winkel bestaat vijf jaar. Bol.com was toen al een grote speler. Maar ik weet dat ik iets anders bied; ik kan mensen precies het goeie boek voor hun moeder aanraden.’

Wat vind je van het Boekenweekthema, de moeder de vrouw?

‘Verschrikkelijk. Ik ben het helemaal eens met de kritiek op de keuze voor mannelijke schrijvers. ik vind de identificatie van de vrouw met het moederschap erg ingewikkeld. Vrouwen die geen moeder zijn, zijn niet minder; maar dat gevoel geeft dit thema toch wel. De weerwoorden van de CPNB hebben mij niet gerustgesteld.’

Is het boekenvak innovatief genoeg?

‘Nee. De mechanismen die de overhand hebben, stammen uit de tijd dat je een boek gewoon kon uitzetten en daar veel geld mee kon verdienen. Er wordt weinig gekeken: voor wie is dit boek precies? Wéér een boek over depressie, waarin onderscheidt het zich? Dat kan veel beter.’

Margreet Plukker: ‘We zijn juist ongelooflijk innovatief’ 

Margreet Plukker van Boekhandel Plukker, SchagenBeeld Renate Beense

Wanneer en waarom ben je boek­handelaar geworden?

‘Ik ben voor het blok gezet door mijn moeder, die haar hele leven de boekhandel deed en hem had overgenomen van mijn oma, die hem weer had overgenomen van haar schoonmoeder. De boekhandel is altijd geleid door vrouwen, ik ben de vierde generatie en ben opgegroeid in de boekhandel. Toen mijn moeder 70 werd, in 2005, stelde ze me voor de keuze: of je neemt de zaak over, of ik verkoop hem. Ik ben wel de eigenaar maar ik doe alles met het team, we verdelen de smaken van ­boeken. Janine Waiboer, de bedrijfsleider, werkt hier al meer dan 25 jaar, zij is de ­stabiele factor.’

Naam: Margreet Plukker (51)
Winkel: Boekhandel Plukker, Schagen
Omvang: 850 vierkante meter, 95 kasten

Hoe staat de boekhandel ervoor, en hoe die van jou?

‘In de tijd van mijn moeder groeide de markt. Ik ben net voor het uitbreken van de crisis begonnen en ik heb alleen maar ­jaren meegemaakt waarin je er vreselijk voor moet knokken. Mijn grootste wapenfeit is dat ik de beslissing heb genomen een enorme verbouwing te doen, te investeren op een moment dat de verkoop naar beneden ging. Ik dacht: voorwaarts! We hebben een cultuurcafé opgericht en zijn allerlei activiteiten gaan ontplooien. Je moet veel meer doen dan vroeger om mensen naar je boekhandel te trekken.’

Is het boekenvak innovatief genoeg?

‘Als je boekhandels vergelijkt met andere winkels, dan vind ik het eerlijk gezegd ­ongelooflijk hoe innovatief we zijn – ik kijk dan even naar de Libriswinkels, waar wij bij horen. Moet je eens zien wat er aan promotie wordt gedaan, aan persoonlijke benadering. Ik kan geen andere sector noemen die zichzelf zo aan het heruitvinden is.’

Hoeveel last heb je van internet?

‘Dat is heel moeilijk in te schatten. We ­hebben ook onze eigen webshop, die groeiende is, maar ik ben blij als ik de boeken­omzet in de winkel stabiel kan houden. Wat ik ook doe om de webshop onder de aandacht te brengen, nog altijd reageren klanten verbaasd als ze horen dat ze boeken ook via ons online kunnen bestellen. ­Iedereen wil dat de lokale boekhandel blijft bestaan, maar de aantrekkingskracht van internet is blijkbaar toch groot.’

Op het nachtkastje?

‘Ik heb net Blindganger van Michael Ondaatje uit en ga beginnen in de nieuwe romans van Paolo Giordano en Javier Marías.’

Wat vind je van het Boekenweekthema?

‘Heel leuk! Ontzettend goed dat het onder de aandacht wordt gebracht, en prachtig dat er zoveel ophef over is. Laat iedereen er vooral over schrijven en tegen ageren. Ik hoop dat de CPNB alles bundelt.’

 Leo van de Wetering: ‘Uiteindelijk draait alles om het papieren boek’

Leo van de Wetering van Donner, Rotterdam.Beeld Jan Mulders

Wanneer en waarom ben je boekhandelaar geworden?

‘Na de middelbare school wilde ik studeren, maar ik wist niet wat. Iemand wees me erop dat ik altijd met boeken bezig was. Toen heb ik ­gesolliciteerd bij de boekhandel waar ik klant was: Donner.

‘Op mijn 20ste kreeg ik de afdeling theologie onder mijn hoede, een grote afdeling; theo­logie besloeg destijds 25 procent van de winkel, nu is dat nog maar 1 procent. Ik had het idee dat ik de kerk al had verlaten, maar via Donner is mijn theologische belangstelling enorm op­gebloeid.’

Naam: Leo van de Wetering (59), mededirecteur
Winkel: Boekhandel Donner, Rotterdam
Omvang na de ­verbouwing, die in het voorjaar van 2019 klaar is: 3.700 vierkante ­meter, 235 kasten

Is de boekhandel innovatief ­genoeg?

‘Het boek is eigenlijk een eenvoudig traditioneel product, hè. Dat is de lastigheid. Uiteindelijk is het papieren boek de rechtvaardiging van alles wat je doet. Ik heb niet het gevoel: god, wat zijn we toch lekker aan het innoveren. Je hebt altijd mensen die weten hoe het moet: daar hoor ik niet bij.

‘Wat betreft de concurrentie met onlinewinkels is mij opgevallen dat de verzamelde boekhandels niet actiever zijn geweest om duidelijk te maken dat je óók via hen je boek vanuit je luie stoel in huis kan halen. Dat kan nog altijd beter. Wijzelf zijn intussen druk bezig de winkel fysiek en digitaal klaar te maken voor de komende jaren. We zitten in het oude gebouw van ABN Amro, een rijks­monument.

‘Waar we goed in zijn, is het ­organiseren van activiteiten, die bepalen mede je imago. De nieuwe boekhandel is tevens een culturele ontmoetingsplaats. Je moet heel goed nadenken over de identiteit van je stad. Ik ken de plattegrond van Rotterdam uit mijn hoofd, ik weet dat dit nog steeds een volksstad is en wij dus een volkszaak moeten zijn, in de beste zin van het woord: iedereen moet hier iets te zoeken hebben.’

Wat ligt er op je nachtkastje?

‘Ik ben een gulzige en chaotische lezer, met een voorkeur voor ­essays en poëzie. Er liggen zes ­boeken: Frits van der Meer met ­Augustinus, de zielzorger: echt een meesterwerk. Een bundeltje van Menno Wigman: Ik weet niet goed tot wie ik spreek. Ik ben sinds mijn 15de een poëzielezer, poëzie lees ik op alle momenten en overal. Verder de biografieën van Johannes van Dam en van Uri Rosenthal. Dan Denkende verbeelding, de ­oratie van Marli Huijer. En tot slot een tentoonstellingscatalogus: Florence and its painters.’

Wat vind je van het Boekenweekthema voor 2019?

‘Daar kunnen we wel iets moois van maken. Ik begrijp de ingewikkeldheid, met dit thema en twee mannelijke auteurs voor de geschenken. Aan de andere kant: Jan Siebelink is misschien wel de meest vrouwelijke onder de mannelijke schrijvers.’

Drie tips voor december

Maurice Gilliams: Elias of het gevecht met de nachtegalen. Mijn ­lievelingsschrijver.

Jolande Withuis: Raadselvader – Kind in de Koude Oorlog. Ze is een van onze allerbeste ­biografen.

Marcel Möring: Eden. Meesterwerk, ook volgens Connie Palmen.

Robert-Jan Wesly: ‘Met die thema’s van de CPNB doe ik nooit iets’

Robert-Jan Wesly van De Tribune, MaastrichtBeeld Jan Mulders

Boekverkoper sinds?

‘1978. Voor Maastricht heb ik een paar jaar in Amsterdam in een soort inloopwinkel gewerkt op het Damrak, waar we vooral kranten en tijdschriften verkochten. Daar kwam steeds meer onzin bij, ik heb er vooral geleerd hoe het níét moest. Ik zat daar met een vriend en we zeiden: zodra de ­eerste molentjes binnenkomen, zijn we weg. We zijn in Maastricht begonnen als linkse boekhandel en verkochten vooral literatuur en politiek. Naarmate op het gebied van politiek steeds minder interessants verscheen, is het accent komen te liggen op literatuur en filosofie.’

Naam: Robert-Jan Wesly (68)
Winkel: De Tribune, Maastricht
Omvang: 120 vierkante meter, plus kelder (40 vierkante meter) met ramsj; 64 kasten

Karakter van de winkel?

‘O god. Ik ben nu veertig jaar bezig maar daar heb ik nog nooit over nagedacht. Slagers roepen dan: kwaliteit is onze reclame, maar daar wil ik niet mee vereenzelvigd worden. Het ‘hogere segment’ klinkt ook zo aanmatigend. Eh... een winkel voor liefhebbers. Zo zou ik het wel kunnen omschrijven.’

Is het boekenvak innovatief ­genoeg?

‘Moet je aan mij vragen! Haha. Wat is innovatief?’

Wat doe je aan vernieuwing?

‘Niks dus. Lang geleden zijn we door Vrij Nederland uitgeroepen tot de beste literaire boekhandel van Nederland. ‘Met een wat ­stoffige uitstraling’, stond erbij. Klanten zeiden toen dat ik het niet moest wagen daar ooit iets aan te veranderen. We hebben ­tegenwoordig wel een websiteje. Daarop staat wat we aan presentaties hebben, en je kunt er boeken bestellen.’

Lezen moet, maar waarom?

‘Voor je algemene ontwikkeling, de verrijking van je woordenschat, je inlevingsvermogen.’

Wat ligt er op je nachtkastje?

‘De laatste Martin Michael Driessen, maar die valt een beetje tegen; Paustovski, een van de ­delen die Van Oorschot onlangs opnieuw heeft uitgebracht en die ik nu herlees; en De gulheid van de zeemeermin van Denis Johnson.’

Wat vind je van het Boekenweekthema?

‘Ik doe nooit iets met thema’s van de Boekenweek. We geven het geschenk en daarmee houdt het op. Ik vond de discussie ontzettend interessant hoor, maar ik heb niks met dit thema, en ook niet met de ­thema’s van voorgaande jaren. Promoot vooral zo goed mogelijk de boeken, zou ik zeggen.’

Hoe informeren je lezers zich?

‘Krantenrecensies zijn nog steeds belangrijk. Jaren geleden heb ik geroepen dat televisie nauwelijks invloed had, maar dat kan ik niet meer volhouden. VPRO Boeken heeft zeker invloed. DWDD ook wel, maar VPRO Boeken meer.’

Decembertips

Maeve Brennan: Een bezoek, kwetsbaar en pijnlijk.

André Gide: De onzorgvuldig ­geketende ­Prometheus, uit­gebracht bij Marc Vleugels.

António Lobo Antunes: Voor wie in het donker op mij wacht. Al jaren genoemd voor de ­Nobelprijs, dus al jaren gedoemd.

Ike Bekking: ‘In de boekhandel is iedereen gelijk’ 

Ike Bekking van de Bilthovense BoekhandelBeeld Mariska Kerpel

Wanneer en waarom ben je boek­handelaar geworden?

‘Dat zit in je lijf. Ik zou geen andere winkel willen hebben. Ik ben overigens geen neerlandicus, ik voel me een beetje de retailer onder de boekverkopers; ik heb vooral een heel sterk gevoel voor gastvrijheid. Na de middelbare school heb ik bij boekhandel Veenendaal in Amersfoort gewerkt, daarna even bij mijn man – nooit doen – en in 2010 nam ik boekhandel Jongerius in ­Bilthoven over, die ik snel omdoopte tot De Bilthovense Boekhandel.’

Naam: Ike Bekking (53)
Winkel: De Bilthovense Boekhandel
Omvang: 200 vierkante meter, 45 kasten

Karakter van de winkel?

‘De boekhandel is voor iedereen. Ik wil de ­literaire klant natuurlijk goed bedienen, maar een winkel met een al te literaire ­uitstraling heeft voor de gewone man een hoge drempel. Daar hou ik niet van. Van de week kwam iemand voor het nieuwe boek van Ibrahimovic en dat heb ik dan ook. ­Herman Pleij heeft weleens gezegd dat op de schaatsbaan alle verschillen wegvallen en iedereen gelijk is. Zo moet het in een boekhandel ook zijn.’

Is het boekenvak innovatief genoeg?

‘Nee. Maar ik zou ook niet weten wat er ­anders moet. En soms is het je kracht om te blijven waar je bent. Wij zijn met handen en voeten gebonden aan de vaste boekenprijs die we in Nederland hebben en het is fijn dat we die hebben, die redt ons; maar je kunt daardoor nooit iets geks doen.’

Wat doe je zelf om te vernieuwen?

‘Ik heb een galerie geopend onder de winkel. Een boek is een boek, dat kun je bij mij kopen maar ook bij Bol.com of Albert Heijn, dus ik moet zorgen dat het bij mij ánders is. In de kelder onder mijn winkel kun je dingen kopen die je nergens anders vindt.’

Heb je veel last van internet?

‘Heel veel. Het lullige is: je kunt het niet ­meten. Want je weet niet wie níét bij je komt. Ik ervaar dat de klant steeds veel­eisender wordt. Mensen zeggen: nou neem ik de moeite om naar je toe te komen, en dan heb je het niet! Als ik antwoord dat ik het morgen kan hebben, zeggen mensen vaak dat ze het dan zelf wel bestellen. Terwijl het net zo gemakkelijk is het boek ter plekke bij mij te bestellen en af te rekenen, dan heb je het óók de volgende dag in de brievenbus, als je wilt. We moeten dat veel helderder maken dan we nu doen. Ik ga met mijn personeel in een rollenspel oefenen hoe we dat duidelijk kunnen overbrengen.’

Janneke Siebelink: ‘In de winkels vind ik inspiratie voor online’

Janneke Siebelink van Bol.comBeeld Mariska Kerpel

Wanneer en waarom ben je boek­verkoper geworden?

‘In maart 2013 werd ik hoofdredacteur van de boekenafdeling van Bol.com. Ik kan nu een romantisch verhaal gaan ophangen dat ik vroeger altijd boekhandeltje speelde, maar dat is niet zo. Wel ben ik opgevoed in een huis waar de verhalen van de muur dropen en ik las veel, ik wist precies wat er uitkwam. Ik was al jong een soort boek­handelaar voor mijn vrienden.’

Naam: Janneke Siebelink (38)
Winkel: hoofdredacteur Lees Magazine bij ­onlineboekverkoper Bol.com
Omvang: oneindig, aantal kasten: geen

Heb je veel last van de fysieke boek­handels?

‘Nee. Ik ga graag een boekwinkel binnen om me te laten inspireren en dan denk ik: hoe kan ik dat naar online vertalen? Wij kunnen filmpjes maken en 3D-fotografie, maar uiteindelijk willen mensen ook het liefst fysiek een boek vasthouden. Het ­onlinegebeuren is vooral gemakkelijk: mensen komen over het algemeen naar Bol.com omdat ze weten wat ze willen. Met Lees.Bol.com hoop ik ze ook te inspireren.’

Hoe groot is de invloed van tv op ­bestellingen?

‘Groot. Neem Roxane van Iperen, die was op tv, praatte goed en had een intrigerend verhaal: dat zien we gelijk terug in honderden bestellingen.’

Als ik bij jullie iets bestel, poppen er ook allerlei suggesties op. Wie doet dat?

‘Die lijstjes worden automatisch gegenereerd. De lijstjes op Lees Magazine maken wij wel zelf.’

Op het nachtkastje?

‘Een preview van de nieuwe roman van Anne Eekhout, die komt op 15 januari uit. Ik ben een groot fan van haar.’

Is het boekenvak innovatief genoeg?

‘Veel blijft wel heel erg hetzelfde. Maar is dat erg? Mijn vader (schrijver Jan Siebelink, red.) is 80 en die zegt: iedereen heeft het maar over beleving, waarom mag een boek niet gewoon een boek zijn? Dat vind ik wel verfrissend.’

Wat vind je van het Boekenweekthema?

‘Mijn vader schrijft het Boekenweek­geschenk. Ik verbaas me erover dat mensen slecht lezen en hun energie meteen negatief aanwenden. De CPNB had het helemaal niet in-de-hoek-zetterig bedoeld. Het is een prachtig en liefdevol thema waarop eindeloos gevarieerd kan worden.’

Ine Soepnel: ‘Een boekhandel kleurt de stad’

Ine Soepnel van boekhandel Van Someren & Ten Bosch, Zutphen.Beeld Jan Mulders

Boekverkoper sinds?

‘1 februari 2015. Toen ik op de middelbare school zat, wilde ik uitgever worden en in 1985 kon ik bij Walburg Pers in Zutphen als assistent-uitgever aan de slag. Na tien jaar heb ik samen met boekverkoper Joost ­Polak mijn eigen uitgeverij opgericht, ­Plataan, gewoon thuis op zolder. We gaven drie tot vier boeken per jaar uit. Na weer tien jaar heb ik Plataan verkocht aan Atlas. Ik woonde in Zutphen en ging lezingen organiseren voor de plaatselijke boekhandel. Dat was zo leuk dat ik de toen­malige eigenaar liet weten dat ik zijn zaak wilde overnemen, mocht hij er ooit mee stoppen. In de tussentijd heb ik bij Atlas ­gewerkt. Zeven jaar later was het zover. Ik had geen idee waar ik aan begon, ik wist niet dat het zo dynamisch was.’

Naam: Ine Soepnel (58)
Winkel: Van Someren & Ten Bosch, Zutphen
Omvang: 120 vierkante meter, 95 kasten

Is het boekenvak innovatief genoeg?

‘Ik denk dat de echte innovatie niet van mijn generatie boekverkopers komt. Maar mensen komen bij ons ook niet voor de ­vernieuwing. Onze boekhandel heeft in Zutphen een belangrijke culturele en maatschappelijke functie, we organiseren veel lezingen. Afgelopen jaar zijn we begonnen met een literatuurfestival voor scholieren, die hier kennismaken met schrijvers uit het hele land. Een boekhandel kleurt de stad. Toen Wim Brands overleed, kwamen mensen bij ons bloemen brengen. Omdat hij uit Brummen kwam, dat is hier vlakbij.’

Doe je aan koffiehoekjes?

‘Nee. We verkopen alleen maar boeken, en dat houden we ook zo. Per 1 januari vertrekken we bij Libris en worden we helemaal zelfstandig. Ik geloof niet in centraal aangestuurde boekhandels, we willen zelf uitmaken wat we op voorraad hebben. Ik begin elke dag om half 7 met de kranten, scan alles op boeken en zorg vervolgens dat het er ligt. We doen waar we goed in zijn.’

Lezen moet, maar waarom?

‘Niks moet, maar zelf kan ik me geen leven zonder boeken voorstellen.’

Altijd op voorraad?

‘De boeken van David Vann. We zijn in onze winkel allemaal verslaafd aan zijn werk.’

Decembertips

Jane Gardam: De dochter van Crusoe. Een hart­verwarmend levensverhaal.

Michael Ondaatje: Blindganger, over de vraag of je je ouders wel kunt kennen.

Konstantin Paustovski: Verhaal van een leven

Ronnie Terpstra: ‘Boeken zijn in verhouding niet duur’

Ronnie Terpstra van boekhandel Van der Velde, LeeuwardenBeeld Renate Beense

Hoe staat de boekhandel ervoor?

‘Zeer wisselend. Je hoort veel hosanna­verhalen, maar er komen ook steeds duwtjes die niet goed zijn voor tal van winkels, zoals de verhoging van het btw-tarief per 1 januari.’

Naam: Ronnie Terpstra (44)
Winkel: Van der Velde, Leeuwarden
Omvang: 1.000 vierkante meter

Boekverkoper sinds?

‘September 1999. Ik kon hier op gesprek ­komen en ben nooit meer weggegaan. Ik had altijd dat romantische beeld van een snoepwinkel: hoe dichter bij de boeken, hoe beter.’

Grootste verandering?

‘We zijn van gulden naar euro’s gegaan. Maar de prijzen van boeken stijgen al jaren nauwelijks. Toen ik in 1999 boekhandelaar werd, kostte de eerste roman van Michel Houellebecq 45 gulden. Zijn laatste kost 20 euro. Boeken zijn in verhouding niet duur, voor twee koffie en een stukje appeltaart koop je ook een boek. Verder moet je nu veel meer dan vroeger rekening houden met wat er in de media gebeurt op boekengebied. Mensen zien iets op tv en willen het de volgende ochtend in huis hebben. Je moet als boekhandelaar heel alert zijn.’

Belangrijkste reden om een boek in te kopen?

‘Toch de vraag van klanten op de werkvloer. Als mensen vijf keer vragen naar een boek dat je niet hebt, doe je iets verkeerd. En ­verder blijft het onvoorspelbaar, er zijn dit ­seizoen al een paar ontploffingen geweest zonder dat je precies begrijpt waarom: ­Pessimisme kun je leren van Lévi Weemoedt is daar een mooi voorbeeld van. Kranten ­
blijven belangrijk. Het maakt niet uit op wat voor manier er aandacht wordt besteed aan een boek, het hoeven geen recensies te zijn; het gaat erom dat een boek wordt ­genoemd.’

Altijd op voorraad?

‘Alles van Cormac McCarthy. Suttree neem ik elk jaar mee op vakantie, daar woon ik in.’

Waarom is lezen zo belangrijk?

‘Lezen is gewoon een heel gezonde hobby, waar je niemand kwaad mee doet. Ik ben niet zo’n vakantieganger, maar in mijn hoofd ben ik nog lang niet uitgereisd. Een boek neemt je mee naar alle hoeken die je wilt, je kunt een volledig universum bouwen in je ­eigen hoofd. Kom maar op met die boekenlezers.’

Decembertips

Michelle McNamara: Ik zal verdwijnen in het donker. True crime met een ­fascinerende epiloog.

Rob van Essen: De goede zoon. Wees een goede lezer, lees Rob van Essen.

Witold Szablowski: Dansende beren. Over ­verlangen naar het communisme.