‘Zwarte lijst’ verpleeginstellingen slinkt zienderogen

Daags voor Kerst is het toezicht op Careyn opgeheven, dat zo’n 30 verpleeg­huizen met zo’n 1.500 bewoners heeft in de regio’s Utrecht, Den Haag en Breda. Careyn is een van de grotere aanbieders van verpleegzorg. Jarenlang draaide het met verlies, maar door het extra geld dat in 2017 beschikbaar kwam voor de verpleeghuizen is daar vrijwel geen sprake meer van. De verpleegzorg wordt betaald via de Wet langdurige zorg, waarvoor de Belastingdienst premie heft.

In juni 2016 publiceerde het ministerie van Volksgezondheid een lijst van 150 verpleeghuizen waar de zorg niet goed was. Bij 15 was de toestand ver beneden peil. Dat aantal daalde in september al naar 11. Van deze ‘zwarte lijst’ staan alleen twee locaties van Humanitas in Rotterdam nog onder verscherpt toezicht.

Dit betekent niet dat de zorg overal perfect is. Maar de zorg in de verpleeg­huizen voldoet op de meeste locaties aan de eisen die de inspectie stelt. Toch melden nog veel mantelzorgers tekortkomingen in de zorg voor hun naasten. Zij klagen met name over gebrek aan persoonlijke aandacht voor hun familielid. De werkdruk is in veel huizen hoog en door personeelstekorten worden op veel plekken geregeld veel flexkrachten ingezet, die niet op de hoogte zijn van de individuele wensen van cliënten. Ook is een deel van de werknemers in de verpleeghuiszorg nog onvoldoende kundig in het omgaan met het gedrag van dementerenden.

2,1 miljard extra 

Toenmalig staatssecretaris Martin van Rijn (PvdA) van Volksgezondheid lanceerde al in 2015 een programma ‘Waardigheid en Trots’ om de zorg in verpleeghuizen te verbeteren. Ook vroeg hij het Zorginstituut om kwaliteitseisen voor de verpleegzorg. Begin 2017 bleken die eisen 2,1 miljard euro extra te gaan kosten.

In 2017 stelde het kabinet voor de verpleeghuizen 200 miljoen extra beschikbaar; dit jaar was het 435 miljoen. Dat is onderdeel van de 2,1 miljard euro die de komend jaren extra voor verpleegzorg wordt uitgetrokken. In 2017 en dit jaar mochten de verpleeghuizen het extra geld naar eigen inzicht besteden. De komende jaren moeten zij plannen indienen. Ruim 80 procent van het extra budget moet gaan naar extra personeel, het overige naar andere verbeteringen van de zorg.

Opleidingsniveau

Alle organisaties in de verpleeghuiszorg, van cliënten en werkgevers tot verzorgenden, hebben nu bij het Zorginstituut een plan ingediend over de ‘optimale personeelsbezetting’ in verpleeghuizen. De organisaties stellen voor dat ‘er altijd minimaal twee zorgverleners zijn op drukke momenten’. Daarnaast willen ze de ‘24-uurs beschikbaarheid van een verpleegkundige binnen 30 minuten’. Begin volgend jaar spreekt het Zorginstituut zich uit over dit voorstel, waarna het waarschijnlijk een eis wordt voor alle verpleeghuizen.

Nu de drempel voor toegang tot een verpleeghuis verhoogd is, krijgt alleen iemand met zware klachten als vergevorderde dementie nog een plaats. De zorg is daardoor veel complexer dan vroeger. Het opleidingsniveau van de verplegenden en verzorgenden moet daarom omhoog. De verzorgingshuizen worstelen met de vraag hoe zij aan dat personeel kunnen komen.

Stijgende uitgaven

De uitgaven aan verpleeghuizen stegen van 4,6 miljard euro in 2010 naar bijna 7 miljard dit jaar. Dat budget kan de komende jaren oplopen tot ruim 8 miljard. Het aantal verpleeghuisbewoners nam de afgelopen jaren met 14 duizend toe tot ruim 80 duizend, terwijl de gemiddelde kosten per plek stegen van 71- tot 82 duizend euro per jaar. Er zijn zo’n 340 organisaties die verpleeghuiszorg aanbieden op liefst tweeduizend locaties. In de sector werken ruim 200 duizend mensen.