Opmars van de elektrische auto’s: goed voor het milieu, minder goed voor de schatkist
Door de opmars van de elektrische auto loopt de schatkist de komende jaren honderden miljoenen euro’s aan inkomsten mis. Oorzaak is het beleid dat aanschaf en gebruik van de elektrische auto moet stimuleren. Als dat beleid niet verandert, loopt de inkomstenderving voor de fiscus over drie jaar op tot bijna 600 miljoen euro per jaar. Dat komt voor een flink deel doordat elektrische rijders geen brandstofaccijns betalen.
Dit blijkt uit berekeningen van consultancybureau Roland Berger op verzoek van de Volkskrant. Om de verkoop van elektrische auto’s te stimuleren, hoeven eigenaren geen aanschafbelasting bpm en wegenbelasting te betalen. Zakelijke rijders profiteren van een lagere bijtelling. De maatregelen moeten potentiële kopers over de streep trekken.
E-auto’s zijn in aanschaf duurder dan vergelijkbare brandstofauto’s. Nu is een kleine 4 procent van de nieuwe personenwagens in Nederland volledig elektrisch. Het aandeel stijgt de komende jaren snel, onder meer doordat vanaf volgend jaar veel fabrikanten beter betaalbare modellen op de markt brengen.
Hoewel de verkoophausse nog moet aanbreken, bedraagt de inkomstenderving voor de fiscus dit jaar al meer dan 174 miljoen euro, berekende consultant Casper Veenman van Roland Berger. Dit bedrag loopt de komende jaren snel op tot 594 miljoen in 2021, als 10 procent van de nieuwe auto’s elektrisch is. Bij de berekening wordt ervan uitgegaan dat de huidige stimuleringsmaatregelen niet veranderen.
Bpm-vrijstelling
Een flink deel van de stimuleringsmaatregelen bestaat uit bpm-vrijstelling: over drie jaar loopt de fiscus hierdoor 204 miljoen mis, plus 35 miljoen ‘dieseltoeslag’ die kopers van een nieuwe diesel betalen omdat de bpm voor deze brandstof hoger is. Automobilisten die in plaats van een nieuwe diesel een e-auto kopen, leveren hierdoor een extra ‘tegenslag’ op.
Hoogleraar autotechnologie Maarten Steinbuch van de TU Eindhoven schat dat rond 2025 een miljoen elektrische auto’s zullen rondrijden in Nederland; een op de acht personenwagens is dan elektrisch. Bij onveranderd beleid loopt de inkomstenderving hierdoor op tot meer dan 1 miljard euro per jaar. Steinbuch is niettemin voorstander van het handhaven van de stimuleringsmaatregelen tot halverwege het volgende decennium, om de technologie van de grond te krijgen.
Staatssecretaris Snel van Financiën noemt de belastingvoordelen op termijn onhoudbaar. Wanneer er een aanpassing komt en in welke vorm, wil hij niet zeggen. ‘Daarvoor is het nog te vroeg’, zegt zijn woordvoerder. De huidige bijtellingsregelingen liggen tot 2020 vast. Veenman zegt dat het gedeeltelijk afbouwen van de belastingvoordelen mogelijk botst met klimaatdoelstellingen van het kabinet: ‘Bij het halen van die doelen speelt de elektrische auto een belangrijke rol.’
Brandstofaccijns
Een volgend kabinet kan het verlies aan inkomsten compenseren door de stimuleringen deels terug te draaien. Maar voor het wegvallen van de brandstofaccijns bestaat geen makkelijke oplossing. Elektrische auto’s tanken immers stroom, en daarop zit geen accijns. Een deel van dat geld – 16 miljoen euro in 2021 – komt overigens terug via de energiebelasting op elektriciteit, aldus Veenman.
Een van de manieren om de accijnsderving te compenseren kan door de invoering van rekeningrijden, waarbij automobilisten betalen voor het gebruik van de weg. Diverse organisaties, waaronder ANWB en RAI Autovereniging, pleiten voor de invoering ervan, al was het maar omdat hiermee het verlies aan accijns gecompenseerd kan worden. Het kabinet heeft een besluit hierover uitgesteld.
Volgens hoogleraar Steinbuch is Nederland dankzij stimuleringsmaatregelen een voorloper geworden met elektrisch rijden. ‘Dat heeft vierduizend banen opgeleverd. Er werken hier alleen al ruim duizend Tesla-medewerkers. Die dragen allemaal loonbelasting af, en daar profiteert de schatkist van.’