Voor het eerst in haar honderdjarig bestaan dingt de Staatkundig Gereformeerde Partij (SGP) mee om de zetels van de Amsterdamse gemeenteraad. Daarbij schuift de partij een tot voor kort ondenkbare lijsttrekker naar voren, de 24-jarige Paula Schot. Inderdaad, een jonge vrouw.

Schot is niet de allereerste dame die op gemeenteniveau de SGP-kar trekt. Maar waar in Vlissingen vijf jaar geleden nog met opgetrokken wenkbrauwen werd gekeken naar Lilian Janse toen zij door een gebrek aan mannelijke interesse het lijsttrekkerschap op zich nam, is Schot gevraagd door het bestuur van de afdeling Zaanstad, waaronder Amsterdam valt.

Haar benoeming toont de verschuiving die zich sluipenderwijs voltrekt in mannenbolwerk SGP. Schot: 'De Zaanse ledenvergadering kreeg mijn lijsttrekkerschap voorgelegd. Dat was een spannend moment, want de partij is verdeeld over vrouwen in de politiek. Het was niet unaniem, maar zeven van de tien leden stemden uiteindelijk in met mijn kandidatuur.'

Vrouwen roeren zich al langer achter de schermen van de partij, maar spelen vooralsnog tweede viool. Zo zijn landelijke bestuursfuncties uitsluitend door mannen bevolkt. En ook nadat de SGP op last van de Europese rechter vijf jaar geleden toestond dat vrouwen zich verkiesbaar kunnen stellen, stonden bij de laatste Tweede Kamerverkiezingen louter mannen op de lijst.

Schots lijsttrekkerschap oogt dus als een kantelpunt, maar zo plots komt het niet, bezweert ze. 'Bij de jongerenpartij zitten al ruim tien jaar vrouwen in het bestuur. Overal in de SGP worden vrouwen steeds actiever, dat zie je bij gemeenteraadsverkiezingen.' In maart staan in zeker vijf andere gemeenten vrouwen op de lijst, zij het doorgaans niet op verkiesbare plaatsen.

Geen feminist

Het verzet dat vrouwelijk leiderschap bij een deel van haar partijgenoten oproept, lijkt Schot niet te deren. Ze groeide op in Zierikzee, is getrouwd, werkt als opleidingsmanager en doet er een studie naast. Ze is ambitieus, maar geen feminist. 'Ik ben ervan overtuigd dat vrouwen op bestuursposten kunnen zitten. Tegelijk geloof ik, en de SGP met mij, dat de man boven de vrouw is gesteld. Dat betekent niet dat we niet gelijkwaardig zijn, maar dat als het er echt toe doet, je als vrouw de man volgt. Bij een impasse neemt hij de beslissing.'

Die opvatting zit haar politiek leiderschap niet in de weg, denkt ze. Achter Schot staat een team van zeven mannen (al komt er mogelijk nog een vrouw bij). Hakt zij straks de knoop door, als de fractie verdeeld is? 'Als lijsttrekker moet je juist degene zijn die het meest luistert, in plaats van degene die het meest beslist.'

De SGP-top zelf vindt al jaren dat de opmars der SGP-vrouwen een organisch proces moet zijn dat zich binnen de partij afspeelt, zonder druk van de buitenwereld. Nu de transformatie voor het eerst duidelijk zichtbaar wordt, wenst Kees van der Staaij, de fractievoorzitter in de Tweede Kamer, er dan ook niet al te veel nadruk op te leggen. 'We zijn blij dat de mensen in Amsterdam de gelegenheid hebben om nu ook lokaal SGP te stemmen. Ik ken Paula als een betrokken en toegewijde SGP'er. Omdat we dit jaar honderd jaar bestaan, zou een raadszetel in de hoofdstad een prachtig jubileumgeschenk zijn.'

Vreemde eend

In een stad van seks, drugs en een vrijgevochten moraal oogt de SGP als een vreemde eend in de bijt. Ook andere christelijke partijen krijgen weinig voet aan de grond in Amsterdam - in de 45-koppige gemeenteraad bemant het CDA één zetel, de ChristenUnie telt er geen. Toch heeft Schot hoop op een succesje in maart. 'Bij landelijke verkiezingen groeit het aantal SGP-stemmen uit Amsterdam. Die nieuwe kiezers vonden het jammer dat ze niet plaatselijk op de SGP kunnen stemmen.' Tijdens de laatste Tweede Kamerverkiezingen behaalde de partij 687 stemmen in de hoofdstad; de ChristenUnie bijna het tienvoudige.

In recente jaren is de SGP zichtbaarder geworden voor de seculiere buitenwacht, vooral dankzij mediaoptredens van partijleider Van der Staaij. Bij die toenadering van een nieuw publiek past de gooi naar de Amsterdamse gemeenteraad. 'We hebben een heel eigen geluid', zegt Schot. 'Juist in zo'n stad heeft onze partij wat te bieden.' Winkeliers, Joodse kiezers, groene types, de kerkelijke gemeenschap - het is een gemêleerde groep kiezers waar de SGP op mikt in Amsterdam. Slaagt de partij erin zich te profileren in een toch al overkokende verkiezingsstrijd? 'Ons doel is een zetel, maar we blijven realistisch', aldus Schot. 'Wat nu niet lukt, lukt over vier jaar wel.'

Wat wil de SGP?

Een Amsterdam zonder rafelrandjes, kan de kiezer verwachten. De SGP wil minder ruimte voor coffeeshops en prostitutie ('zien we liever verdwijnen'), meer aandacht voor veiligheid ('bijvoorbeeld van de Joodse gemeenschap'), inzetten op duurzaamheid ('winkelbevoorrading via het waternet') en de zondagsrust in ere herstellen. 'Een stad als Amsterdam kan wel een beetje rust gebruiken. In straten als de Kalverstraat zijn winkeliers verplicht om zondag open te zijn. Dat vinden wij kwalijk - ondernemers zouden dat zelf moeten kunnen beslissen.'

Lilian Janse (41) is de eerste vrouwelijke volksvertegenwoordiger voor de SGP sinds haar oprichting in 1918. Ze haalde in 2014 genoeg stemmen binnen voor een zetel in de Vlissingse raad. 'Ik ben heel blij. Een droom gaat in vervulling', aldus Janse.

De strijd om de kiezer met een migratieachtergrond is bij de aankomende gemeenteraadsverkiezingen op 21 maart groter dan ooit. De Rotterdamse islampartij Nida kondigde dinsdag haar entree in Den Haag aan, waar ook Islam Democraten en de daarvan afgesplitste Partij van de Eenheid actief zijn. In Rotterdam neemt Nida, sinds 2014 gevestigd in de raad, het voor het eerst op tegen Denk, dat haar wortels heeft in de conservatieve Turks-Nederlandse gemeenschap.