Ook op 'laatste gespreksdag' van coalitieonderhandelingen komen CDU en SPD er niet uit
De onderhandelingen over een nieuwe coalitie in Duitsland hebben nog niets opgeleverd. Maximaal vijf dagen wilden CDU/CSUen de SPD aan verkennende gesprekken besteden, maar donderdag, aan het eind van de vijfde dag, lag er nog geen resultaat.
Het moeten de laatste meters zijn van deze tweede etappe van de Duitse formatie, moeilijke laatste meters. Volgens Der Spiegel liepen de onderhandelingen om tien uur donderdagavond vast op de dossiers belastingen en, net als bij de vorige poging tot formatie, vluchtelingen (in het bijzonder gezinshereniging). Bij die mislukte onderhandelingen in november over 'Jamaica' bleven CDU, Groenen en FDP ruim een maand lang in deze fase steken voor ze met lege handen naar buiten kwamen.
Dat kan Duitsland zich niet nog eens permitteren. Nu al maakte Bondspresident Steinmeier zijn excuses voor het oponthoud aan het Europese buitenland. Angela Merkel en SPD-leider Martin Schulz spraken donderdagochtend beiden van 'dikke brokken' die uit de weg geruimd moesten worden. Alsof ze uit een spelonk proberen te klimmen.
Moeizame onderhandelingen
En daar heeft hun geploeter ook iets van weg. Het zijn moeizame onderhandelingen omdat ze eventueel leiden tot een coalitie die niemand wilde. Van Merkel is bekend dat ze liever met de Groenen zou hebben geregeerd. Schulz wilde zijn partij oplappen in de oppositie en CSU-chef Horst Seehofer wil alleen regeren omdat de CSU zonder CDU zijn landelijke machtspositie verliest.
Dat CDU/CSU en de SPD samen kúnnen regeren staat buiten kijf. Ze hebben het net vier jaar gedaan. De verkiezingsprogramma's vertonen weinig onoverbrugbare verschillen. De SPD leek daarom de afgelopen dagen naarstig op zoek naar een trofee waarmee de partij de ongewenste coalitie aan de eigen achterban kon verkopen. Als er een akkoord komt, moeten de SPD-leden daar nog over stemmen op 21 januari. Pas na een vóór-stem kan de laatste etappe beginnen: de echte formatie.
Stemmen de SPD'ers tegen, dan volgen er waarschijnlijk nieuwe verkiezingen. Dat is geen prettig scenario voor een partij die in de peilingen nog maar op 19 procent staat. De rechtse AfD is intussen gestegen naar 14,5 procent.
Trofee
Maar wat moet de SPD vragen, als trofee? De plannen die jarenlang boven aan het sociaal-democratische lijstje stonden, zijn in de vorige kabinetsperiode werkelijkheid geworden: het homohuwelijk, het minimumloon. Alleen was het Merkel die met de eer aan de haal ging.
Blijft over: Europa. Schulz zei onlangs, lonkend naar de Franse president Macron, dat hij een 'Verenigde Staten van Europa' wil. De CDU wil niet zo hard van stapel lopen, wil vooral geen gedeelde Europese schulden. Toch lijkt het zeker dat de CDU uiteindelijk met Schulz' Europese enthousiasme instemt, omdat Merkel zichzelf anders op het internationale toneel ongeloofwaardig maakt. Dat maakt Europa als SPD-trofee niet echt geschikt.
Beter is het thema sociale rechtvaardigheid, de grote verkiezingsbelofte van de SPD. De partij wil onder andere de inkomstenbelasting voor veelverdieners verhogen maar in CDU-kringen wordt dat opgevat als linkse symboolpolitiek.
De SPD wil een trofee binnenhalen voor haar leden, maar wat moet die zijn?
Slachtoffer
Mocht het tot een akkoord komen, dan is er een slachtoffer te betreuren: het klimaat. Eerder deze week werd bekend dat de onderhandelaars het voor 2020 gestelde klimaatdoel opgeven, een CO2-reductie van 40 procent ten opzichte van 1990.
De grootste vraag die boven deze formatie hangt is wat de CDU eigenlijk wil. Veel inhoudelijker dan 'een stabiele regering' wordt Merkel niet. En dus luidt de vertaling van haar woorden op de opiniepagina's: Angela Merkel wil de macht niet verliezen.
De grootste vraag die boven deze formatie hangt is wat de CDU eigenlijk wil