Direct naar artikelinhoud
NieuwsCampagne 'Er is meer dan vlees'

Als het aan het Voedingscentrum ligt moeten mannen minder vlees eten, dus wordt met hippe T-shirts aangeprezen hoe je ‘lekker kan variëren met ei, noten en peulvruchten’

Vol overtuiging stort het Voedingscentrum zich op een eeuwenlang gecultiveerd aspect van de mannelijke identiteit: vlees. Preciezer: het eten ervan. Woensdag lanceerde het instituut een campagne gericht op de masculiene carnivoor. Man, kies eens wat vaker voor vegetarisch, is de boodschap. ‘Krijg de tyfus’, reageert de (twitterende) vleeseter.

en
Barbecuen op een bootje door de grachten van Leiden, op een mooie pinksterdag.Beeld Marcel van den Bergh

De man als stoere vleeseter is een stereotype met een solide basis in de werkelijkheid. Het RIVM publiceerde dinsdag de laatste Voedselconsumptiepeiling, een periodiek onderzoek naar eetgewoonten onder ruim vierduizend mensen. Wat vlees betreft: mannen en jongens eten gemiddeld 115 gram per dag, vrouwen en meisjes 81.

Dat verschil wordt wel opgeheven door ’s mans grotere energiebehoefte, merkt hoogleraar eetgedrag Kees de Graaf (Wageningen Universiteit) nuancerend op. De man eet nu eenmaal meer. Ook als hij tofu eet.

De gemiddelde man eet niet alleen veel vlees – 400 gram meer dan de aanbevolen maximale vijf ons per week. Hij hecht ook erg aan zijn carnivoren imago, ontdekte het Voedingscentrum. Zo noemt 74 procent van de mannen zich ‘een echte vleeseter’, bleek uit een enquête onder duizend Nederlanders. Maar: een kwart van de mannen gaf ook aan te willen minderen met vlees.

Bij de man is de meeste winst te behalen, besloot het Voedingscentrum. ‘Natuurlijk zegt een deel van de mannen: pak me mijn stukje vlees niet af’, zegt Corné van Dooren, expert duurzaam eten bij het instituut. ‘Maar een ander deel is flexitariër. Een volgend deel denkt erover na maar heeft die stap nog niet genomen.’

Bovendien toonde het RIVM-onderzoek dat mannen de afgelopen jaren gemiddeld 13 gram minder vlees zijn gaan eten per dag ten opzichte van de periode 2007-’10. Minder en duurzamer is een trend waar het Voedingscentrum graag op meesurft. Van Dooren: ‘Het wordt gewoner om niet elke dag vlees te eten, ook voor mannen.’

De campagne ‘Er is meer dan vlees’ is de komende tijd te zien op NS-stations en op sociale media.Beeld Voedingscentrum

Never bean so happy

Dus prijzen mannen op posters in hippe shirts (‘Get egg-cited’, ‘Never bean so happy’, ‘It’s pea-nuts’) vegetarisme aan in bushokjes. En propageren bekende(re) mannen als rapper Dio, cabaretier René van Meurs en kickbokser Luis Tavares op sociale kanalen hoe zij ‘lekker variëren met ei, noten en peulvruchten’.

De man als jager, de man die het vleesch aansnijdt, de man die het zomerse grillen als exponent van zijn viriliteit koestert en etaleert. Vlees als symbool van kracht en oer, van macht zelfs. Wageningse hoogleraar De Graaf kent de associaties. ‘Mannen eten vlees, het is een krachtig beeld.’ Hij herinnert zich reclames van zo’n drie decennia terug: de vrouw diende het vlees op, de man at het op. Met noodzaak heeft het niets te maken, zegt hij. ‘Mannen hebben geen grotere vleesbehoefte.’ Ze hebben meer eiwitten nodig, maar die zitten niet alleen in vlees.

Mannen willen ook nog wel eens graag achter de barbecue staan.Beeld Marlena Waldthausen

Zijn Wageningse collega Hans Dagevos, consumptiesocioloog, wijst ook naar de commercie. ‘Reclamemakers scharen vlees onder mannenproducten, zoals auto’s en horloges. Plantaardig eten associëren we meer met vrouwen.’ Het Voedingscentrum zal behoedzaam moeten opereren, zegt hij. Zo’n campagne kan de vleesliefhebber én de flexi-/vegetariër vervreemden.

Voedingscentrum-expert Van Dooren is zich bewust van de mannelijke gevoeligheid omtrent zijn stukje vlees. Daarom is de toon van de campagne ‘opbouwend’. Het Voedingscentrum wil mannen niet verplichten tot een vleesloos bestaan, slechts aanmoedigen tot wat onsjes minder. Die nuance gaat op dag één van de campagne al verloren. Het socialmedia-team reageert op Twitter goedgemutst op ‘Krijg de tyfus’, ‘Wat een gelul’ en ‘Net de man geappt, vanavond eten we extra vlees’.

Politiek vlees aan de haak

Vleesverlangen zit diep en de samenstelling van een bord eten verraadt niet alleen het geslacht maar ook de sociaaleconomische status, het opleidingsniveau en de politieke voorkeur van de eter. Al ontwaart kamerlid Esther Ouwehand (Partij voor de Dieren) in de Tweede Kamer mannelijke en vrouwelijke vegetariërs in alle politieke kleuren. ‘Van SP’ers Lilian Marijnissen en Peter Kwint tot PVV’ers Martin Bosma en Dion Graus.’ Zij ziet een groeiend aantal mannen dat het vlees links laat liggen en de plantaardige maaltijd omarmt als minstens zo stoer. ‘Kijk naar Jurgen Verweijen, een bodybuilder én uitgesproken vegetariër.’

Politiek vlees aan de haak

Ongezond?

Bewerkt vlees zou het risico op obesitas, diabetes, kanker, hart-, nier- en leverziekten en infectieziekten verhogen, aldus het Voedingscentrum. Die uitspraken zijn terug te voeren op grote epidemiologische studies naar leefstijlfactoren en hun eventuele relatie met ziektes. Zo bestempelde de WHO rood vlees en worst een aantal jaar geleden als kankerverwekkend.

Emeritus voedingshoogleraar Martijn Katan rekende destijds ter relativering voor dat een Nederlandse vleeseter de kans om darmkanker te krijgen van 6 naar 5 procent kon verlagen door vlees te laten staan. Een causaal verband is zelden aan te tonen. Natuurlijk corrigeren onderzoekers op slechte gewoontes, toch is niet uit te sluiten dat het de sigaretten waren die een vleeseter kanker bezorgden en niet zijn voorliefde voor hamburgers. Zo hebben vleeseters vaker last van overgewicht, sporten ze minder en hebben een grotere voorliefde voor fastfood.

Er zijn vermoedens waarom rood vlees schadelijk zou kunnen zijn, zegt voedingshoogleraar Fred Brouns (Maastricht Universiteit). In vlees zit heemijzer, dat zorgt voor de rode kleur. Van deze stof is bewezen dat het door het ontstaan van schadelijke nitrosamines de wand van de dikke darm kan beschadigen.

Dan zijn er nog de conserveringsmiddelen in worst (nitraten, nitrieten en zout) die schadelijk zouden kunnen zijn, al is dat niet bewezen. Verreweg het belangrijkste en bewezen verband is verhitting. Bij hoge temperaturen, bijvoorbeeld op open vuur (de barbecue!). Tijdens het roken van vlees worden er polycyclische aromatische koolwaterstoffen (PAK’s) gevormd. Deze verbindingen beschadigen het dna in de cel van de mens. Bij vlees dat op heel hoge temperaturen wordt verhit worden ook nog heterocyclische aromatische aminen (HCA’s) gevormd, die het dna ook beschadigen.

Lees ook

Wat je zonder vlees moet? Hier de zeven populairste vegetarische gerechten uit De Volkskeuken
Vooral mannen kunnen best met wat minder vlees toe. Ze eten nu minstens 900 gram per week, maar dat mag best omlaag naar 500 gram. Aldus het Voedingscentrum. Maar, eh, wat máák je dan? De Volkskeuken presenteert haar vaakst aangeklikte vegetarische recepten.

Leesvoer voor een minder vlezige toekomst
Dus we moeten minder vlees gaan eten; maar hoe krijg je jezelf zover? Culinair journalist Mac van Dinther over de boeken die hem hielpen anders te gaan eten.