Direct naar artikelinhoud
seriefotografie

Volgens deze negen fotografen valt de rijkdom van het bestaan niet in een protocol te vatten

Ongrijpbaar, maar iedereen voelt dit: er zit een gezonde spanning tussen doen zoals het moet, hoort of naar de regels het beste is, en wat je krijgt als je zélf nadenkt. Wij vroegen negen fotografen die spanning te verbeelden.

De geïmproviseerde chaotische aansluitingen van deze draden staan voor mij voor de kwetsbaarheid van de grote groep vluchtelingen die door de oorlog een heenkomen moest zoeken in de Bekavallei in Libanon.Elke illegaal afgetapte stroomdraad in deze wirwar leidt naar het verhaal van een gevlucht gezin dat wacht op betere en geordende tijden.Beeld Henk Wildschut

Mochten op oudejaarsavond de gespreksonderwerpen op raken, vraag de aanwezigen dan wat voor ervaringen ze hebben met het protocol. Gegarandeerd gruwelverhalen tot in het nieuwe jaar.

Niet dat er in principe iets mis is met het protocol. Als je een auto wilt starten, volg je een protocol, anders start hij niet of je knalt tegen de auto voor je. Het protocol voor het omgaan met vuurwapens zorgt er in het leger voor dat je niet per ongeluk wordt neergeschoten door je eigen maten. Bij een reanimatie is het van levensbelang dat het protocol gevolgd wordt. Zo zijn er honderden standaard- en noodgevallen waar een protocol de beste aanpak is. Maar er staan net zoveel situaties tegenover waar een protocol het laatste is wat je moet volgen.

Je zit bij de dokter en de helft van de toegemeten tien minuten kijkt-ie op een beeldscherm. Daar staat jouw dossier en daarnaast het te volgen protocol. Dat merk je aan de vragen die worden gesteld en aan de stappen die worden ondernomen. De hedendaagse arts diagnosticeert niet op basis van zijn kennis en ervaring, hij doorloopt een stappenplan waar de diagnose vanzelf uitrolt. Voor standaardgevallen werkt dat. Maar zodra het wat ingewikkelder wordt, loopt het protocol vast in een wirwar van verwijzingen, scans, bloedtests, biopten, kweekjes. Het volgen ervan kost zeeën van tijd en geld voor ziekten die een arts met een beetje analytisch vermogen zelf kan diagnosticeren. Mits hij meer tijd dan de standaard tien minuten krijgt en niet een geestdodend protocol moet volgen.

In de zorg mag het protocol het meest in het oog springen, de zorg is geen uitzondering. Overal waar mensen op een beroepsmatige manier met elkaar omgaan, bij elke instantie, bij elk bedrijf, rukt het protocol op. Onderwijs, defensie, ieder callcenter dat je aan de lijn krijgt, handel, horeca, rechterlijke macht, politie, de hele wereld aan het protocol. Managers mogen de ene na de andere workshop volgen over hoe ‘out of the box’ te denken. Maar de uitvoerders van hun beleid moeten juist ‘in the box’. Want dat is overzichtelijker, meetbaarder, voorspelbaarder en vooral goedkoper (denken ze).

Om het nieuwe jaar in te luiden heeft de Volkskrant negen fotografen gevraagd iets te maken over de rijkdom van het bestaan. Dat wat zich niet in een protocol laat vatten.

Voor het maken van de foto’s kregen de fotografen geen protocol mee.

De natuur heeft er genoeg van. Deze bomen in het duingebied zullen als eerste weggevaagd worden door de zondvloed. En waren de eerste die in opstand kwamen. Dikke middelvingers als vreedzaam protest tegen de mens. Ik documenteer de rebellie in de natuur en zal daar komend jaar een boek over uitbrengen.Beeld Jaap Scheeren
Hoe onschuldig is een veld met bloemen? Een vijfde van het totaal aan bestrijdingsmiddelen in de landbouw wordt gebruikt door bollenboeren. De eerste die liet zien dat ook dit anders kan is de man die daar op zijn knieën zit, Wim Postema.Een kilometer verderop in de Wieringermeer had zijn vader een akkerbouwbedrijf. Op een dag was hij als fervent gebruiker van pesticiden te kwistig met het gif in de weer geweest. Wim trof zijn vader totaal opgezwollen aan in het ziekenhuis. Dat was eind jaren zestig. In die tijd studeerde hij Tropische Landbouw in Wageningen en begon zich ook te verdiepen in de biologisch dynamische principes van Steiner. Daar kwam geen gif aan te pas.Na zijn studie werkte Wim als ontwikkelingswerker in Togo, wat neer kwam op boeren uitleggen dat ze het verkeerd aanpakten. Hun uitgekiende mengteelt van wel zeven verschillende gewassen moesten ze inruilen voor een monocultuur van rijst op geëgaliseerde velden. Inclusief de bijbehorende bestrijdingsmiddelen. Hoe is het mogelijk, dacht hij. In plaats van onze westerse denkbeelden in Togo te planten leek het hem verstandiger om de ideeën die hij daar opdeed in de Wieringermeer te planten.Dat kon bij zijn broer. Die had het bedrijf overgenomen en was meteen op biologische gewasteelt overgegaan. Er werd naast de hectaren met groenten een hoek vrijgemaakt waar Wim tulpen ging telen, biologische.Sinds begin jaren negentig bestaat er een kleine markt voor biologische bloembollen. In de kop van Noord-Holland zitten inmiddels een aantal bedrijven die bollen telen met het voor biologisch verplichte SKAL-certificaat.Wim Postema kocht uiteindelijk een boerderij een paar honderd meter van zijn ouderlijk huis. Op dit groene perceeltje achter zijn erf teelt hij nu sneeuwklokjes. Over een paar maanden is het hier helemaal wit. De bolletjes worden per tien in zakjes verkocht en gaan de hele wereld over. Om te kijken hoe ze er voor staan graaft hij er af en toe een paar op.Beeld Hans van der Meer
In oktober, november en december 2010 reisde ik door Mexico, Guatemala en Belize en aan het einde van die periode kwam ik in Mexico-Stad deze boom tegen. Hij viel me op, omdat het een rare tegenstelling is: mensen zouden bomen moeten beschermen en dan plakken ze hem helemaal vol. Het duurt wel 25 jaar voordat kauwgom is afgebroken. Maar het is wél een prikkelend beeld; het lijkt wel of de boom uitslag heeft. Alsof hij een allergie heeft voor de mens.Beeld Anouk Kruithof
Ik heb net een comic gemaakt over ‘mental superpowers’, het idee dat de mensen met een hoofd dat anders werkt de echte superhelden zijn. Dit werk met Bruin ligt in het verlengde daarvan, maar is gemaakt voor Amsterdam UMC, waar het nu te zien is. Ik pas al mijn hele leven op Bruin Parry die nu 19 is. Ongeveer tegelijkertijd zijn we ons met kunst bezig gaan houden. Bruin is een levenskunstenaar in alles. Hij werkt nu bij Bijzonder Amsterdam waar hij een atelier heeft samen met andere ‘bijzondere’ creatievelingen. Als je hem ziet tekenen lijkt het alsof hij een directe verbinding heeft naar z’n onderbewustzijn en zijn binnenwereld zo het papier (of de iPad) op stroomt. In zijn vrije tijd is hij een soort performancekunstenaar. Hij danst de hele dag Michael Jackson-dansjes voor het Johnny Jordaan-café, ik denk dat al wel honderden mensen daar filmpjes van hebben. Hij vindt het leuk op te vallen, waar andere jongens met down syndroom zich vaak kleden alsof ze kinderen zijn, kleedt hij zich als een superster met geblondeerd Justin Bieber-haar.Beeld Jan Hoek
Volgens deze negen fotografen valt de rijkdom van het bestaan niet in een protocol te vatten
Beeld Cornelie Tollens
Fotoredacteur Frank Schallmaier zag een patroon: uit verontwaardiging over een kabinet volgt als vanzelf iets met Ikea.Beeld Collectie Frank Schallmaier
Een bekende entomoloog berekende ooit dat uit één vrouwtjesvlieg in nog geen vijf maanden tijd 5,6 biljoen nakomelingen kunnen ontstaan. Des te moeilijker is het om je als vlieg te onderscheiden. Maar het kán dus wel.Beeld Anne Geene
Segway swag. Ik wist niet dat het bestond, maar in het Thüringerwald zoefde de eerste Segway-bestuurder voorbij die er goed mee weg kwam. Dik profiel op de banden, de stoep op en af jumpen en op verzoek een strakke pirouette. Alles op souplesse. Over tien jaar is dit het nieuwe skaten voor gepensioneerden. Wel met veiligheidsbril op natuurlijk.Beeld Jan Dirk van der Burg