Huisartsen gaan zelf niet-geteste coronapatiënten bijhouden: beter beeld van virus in Nederland

Dinsdag lanceren alle vakgroepen Huisartsgeneeskunde van de Nederlandse universiteiten een onderzoeksproject om deze gegevens te achterhalen. Patiënten die niet worden getest, komen nu niet voor in de statistieken.

‘De aandacht ligt – terecht – bij ziekenhuizen en de intensive care, waar wel wordt getest’, zegt projectleider Jochen Cals, hoogleraar effectieve diagnostiek in Maastricht tevens huisarts. ‘Maar huisartsen komen veel in contact met kwetsbare patiënten, in het verzorgingstehuis of thuis, waarbij een sterk vermoeden bestaat dat zij covid-19 hebben. Dat overzicht ontbreekt nu nog.’

Geen overraportage

Bij deze patiënten wordt vaak, in overleg, afgezien van ziekenhuis­opname. Als zij in het verzorgings­tehuis of thuis komen te overlijden, wat veel gebeurt, blijven ze vervolgens onzichtbaar in de cijfers. Cals: ‘Als in een verzorgingstehuis één of twee bewoners positief testen op het virus en iemand anders op dezelfde verdieping krijgt klachten, dan wordt die persoon niet meer getest.’

Hoewel de patiënten die worden meegenomen in deze nieuwe registratie dus niet positief zijn getest, is Cals niet bang voor overrapportage. ‘Mensen die de huisarts bellen met lichte klachten worden niet geregistreerd. Het gaat om personen bij wie een sterke klinische verdenking van covid-19 bestaat. De ernstige variant van de ziekte heeft inmiddels een klassiek beeld: koorts, luchtwegproblemen en zuurstofdaling in het bloed.’ Als huisarts kun je dan ook zonder test vaststellen dat het om het coronavirus gaat. ‘Dat is een klinisch oordeel dat de arts kan maken.’

Hoe gaat het vervolgens in zijn werk? Huisarts kunnen patiënten en sterfgevallen registreren. Daarbij moeten ze melden of ze getest zijn of dat er sprake was van een sterke klinische verdenking. Dit gaat via ZorgDomein, een systeem voor de uitwisseling van medische gegevens dat nu onder meer wordt gebruikt voor verwijzingen naar specialisten. Meer dan 90 procent van de beroepsgroep gebruikt het al, zegt Cals. ‘Huisartsen doen niet anders’. Door het bekende systeem en de eenvoudige registratie is de administratielast beperkt: ‘Vijf klikken per patiënt.’

Bij de nieuwe coronaregistratie blijft de privacy van de patiënten gewaarborgd, verzekert Cals. ‘We hoeven geen namen en rugnummers te weten en er worden geen herleidbare patiëntgegevens gedeeld.’ Voor een ruwe geografische inschatting worden de eerste twee cijfers van de postcode meegestuurd, de leeftijd en het geslacht van de patiënt. ‘En wat voor behandeling de arts nog heeft gedaan voordat een patiënt overleed, zoals het toedienen van morfine of beademing. Daar weten we ook nog weinig over.’

Belangrijke voorwaarde voor het slagen van het project is dat de huisartsen daadwerkelijk van de mogelijkheid gebruikmaken, want de registraties moeten ze uit eigen beweging uitvoeren. Maar daar heeft Cals alle vertrouwen in. ‘Huisartsen zijn een medische hub, die contact hebben met buitengewoon veel patiënten. Er zijn vijfduizend praktijken in Nederland. Alle informatie die ze over het virus hebben, willen ze graag delen. Om zelf een beter beeld te krijgen van de pandemie, maar ook om de patiënten die tot nu toe onzichtbaar zijn, een plek te geven in de cijfers.’

Huisartsen kennen patiënten goed

‘Iedere huisarts heeft een lijstje met ­patiënten die zijn overleden aan het ­virus’, zegt Cals, ‘en dit systeem is een manier om al die lijsten te verzamelen.’ Zelf heeft hij ook zo’n lijst. Naast zijn hoogleraarschap is hij drie dagen per week huisarts in Sittard. ‘Ik zie veel casussen in de praktijk, daarbij is een deel getest en een deel niet. We krijgen vergelijkbare signalen van collega’s uit zwaar getroffen gebieden zoals Noord-Brabant. Iedereen kent de verhalen en dit is een manier om de gegevens voor het voetlicht te brengen.’

Rond 20 april worden de eerste resultaten verwacht. Gezondheidsdienst RIVM reageert positief. ‘We weten dat het om een schatting gaat’, zegt woordvoerder Harald Wychgels. ‘We wachten de cijfers af en de gegevens nemen we mee in onze rapportages. Daarbij vermelden we uiteraard hoe de data tot stand zijn gekomen. Maar alles wat bijdraagt aan een beter beeld is welkom.’