Obama voert een ongekend harde campagne tegen president Trump
Pas twee jaar geleden trok hij de deuren van het Witte huis achter zich dicht, maar nu al voert voormalig president Obama snoeihard campagne voor zijn partijgenoten, vooral in Georgia en Florida. Heeft hij iets goed te maken?
‘Jullie hebben geen messias nodig’, zei Barack Obama toen hij zich twee maanden geleden voor het eerst weer in het verkiezingsgeweld stortte. ‘Alles wat jullie nodig hebben zijn fatsoenlijke, eerlijke, hardwerkende mensen die verantwoording kunnen afleggen en die voor de Amerikaanse belangen opkomen.’ Maar Obama vond toch ook dat ze Obama nodig hadden. De verlosser uit 2008.
Het is zeer ongebruikelijk dat een afgetreden president zich zo intensief met de tussentijdse verkiezingen bemoeit die twee jaar na zijn afzwaaien worden gehouden. Het is ook zeer ongebruikelijk dat de afgetreden president daarbij zo uithaalt naar zijn opvolger. In Milwaukee vorige week had Obama het over politici die ‘overduidelijk, herhaaldelijk, brutaal en schaamteloos liegen’. Hij noemde geen namen, maar het was duidelijk wie hij bedoelde. ‘Hij verzint het gewoon!’
Vrijdag was Obama in Florida en Georgia, waar hij twee zwarte Democratische gouverneurskandidaten een steuntje in de rug kwam geven. In Georgia kan Stacey Abrams de eerste zwarte vrouwelijke gouverneur van het land worden, in Florida kan Andrew Gillum de eerste zwarte gouverneur van de staat worden. Ze nemen het op tegen twee Republikeinse kandidaten die zo veel mogelijk op Trump proberen te lijken – daarbij gesteund door Trump zelf, die vrijdag eveneens de twee staten aandeed. Door het bezoek van Obama en Trump zijn de twee nek-aan-nek races in zekere zin twee indirecte gevechten geworden tussen de oude en de nieuwe president.
Geen charismatische opvolger
Dat Obama zich zo laat zien, is goed en slecht nieuws voor de Democraten. Het goede nieuws is dat ze nog steeds een charismatische ster in huis hebben, die met zijn retorische gaven volle zalen trekt en kiezers naar de stembus kan bewegen die anders niet zouden zijn gegaan.
Het slechte nieuws is dat die ster een man uit het verleden is. Twee jaar voor de volgende presidentsverkiezingen en twee jaar na het (nipte) fiasco van Hillary Clinton heeft zich nog geen logische opvolger aangediend.
Maar voor Obama is de strijd ook persoonlijk. Allereerst is dit waarschijnlijk een laatste poging om de verdere ontmanteling van zijn presidentiële werken te voorkomen. Trump heeft in zijn eerste twee jaar veel van Obama’s erfstukken bij het oud vuil gezet, van het Klimaatverdrag tot beschermde natuurgebieden. Een directe parlementaire poging ook Obamacare te torpederen, het grote zorgplan van de vorige president, werd verijdeld door de dwarsliggende senator John McCain.
Nu proberen de Republikeinen het via de rechtbank, waar twintig staten, gesteund door het Witte Huis, een zaak hebben aangespannen om onder meer de verplichte dekking voor al geconstateerde aandoeningen te schrappen (ten voordele van zorgverzekeraars, ten nadele van patiënten). Desondanks twittert Trump dat de Republikeinen die dekking garanderen, en de Democraten niet.
Dit is het soort leugens dat Obama bedoelt.
Obamacare is de afgelopen weken zo ongeveer het belangrijkste thema van de verkiezingen geworden – het zorgplan is populairder dan ooit, wat de man deugd zal doen die het door het Congres wist te loodsen. De Republikeinen hebben met de opgeklopte vrees voor een migrantenkaravaan geprobeerd de aandacht ervan af te leiden, maar kunnen nu niet meer om het onderwerp heen, en nemen dus hun toevlucht tot leugens en geïmproviseerde noodverbanden.
Politieke herkansing
Daarnaast, en dat is waarschijnlijk het allerbelangrijkste, zijn de tussentijdse herkiezingen voor Obama ook een grote politieke herkansing. De midterms van 2010, toen de Democraten nog volop aan het nagenieten waren van Obama’s klinkende overwinning twee jaar eerder, werd een grote machtsgreep voor de Republikeinen. Niet alleen veroverden ze een meerderheid in het Huis van Afgevaardigden in Washington (waarmee ze veel van Obama’s agenda zouden dwarsbomen), maar ook wonnen ze honderden zetels in staatsparlementen (en daarmee twintig meerderheden) en per saldo zes gouverneurschappen.
Operatie REDMAP heette deze Republikeinse langetermijnstrategie (het Redistricting Majority Project). Met de macht die de Republikeinen zo in veel staten grepen konden ze de kiesdistricten in hun voordeel hertekenen (gerrymandering), waardoor ze hun positie verstevigden en veel minder stemmen nodig hebben om toch verkiezingen te winnen. De Democraten, geleid door Obama, stonden erbij en keken ernaar.
Dat de Republikeinse opzet werkte bleek in de jaren daarna. In 2016 kregen de Republikeinen minder dan de helft van de stemmen, maar kregen ze 33 zetels erbij in het Huis van Afgevaardigden.
Dus besloot Obama tot een revanche. Hij zette samen met zijn voormalige minister van Justitie Eric Holder het National Democratic Redistricting Committee op, dat nu, in 2018, tien gouverneurshuizen en negentien staatsparlementen wil veroveren. Als dat lukt, zouden ze na de volgende volkstelling in 2020 eerlijker districtslijnen kunnen gaan tekenen, zo is de bedoeling
Twee belangrijke staten in dit project: Florida en Georgia. Dus daar is Obama nu. Het beoogde einddoel is een beter functionerende democratie. Daar is geen messias voor nodig, maar een goed uitgedacht plan.
Oprah Winfrey heeft zich gemengd in de Amerikaanse verkiezingsstrijd. Vijf dagen voor de stembusgang, voerde ze campagne voor Stacey Abrams, de eerste zwarte vrouw die gouverneur kan worden. Maar als het aan president Trump ligt, slaagt Abrams niet in haar historische missie in het zuidelijke Georgia.