Nemr brengt het Binnenhof in verlegenheid, maar voorlopig niet in beweging

Wie wil de 9-jarige Nemr uitzetten naar Irak?

Het in Nederland geboren kind van Iraakse ouders schittert in de documentaire Terug naar je eige land van televisie-personality Tim Hofman. Bij De Wereld Draait Door maakt de programmamaker donderdag duidelijk wat hij beoogt: geen ‘talkshowpardon’ voor één mediageniek kind, maar genade voor alle vierhonderd in Nederland gewortelde kinderen die met uitzetting worden bedreigd. ‘Laten we ze omarmen,’ zegt Hofman. ‘Het zijn levende kinderen van vlees en bloed.’

_{Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.}

Begin september is Nemr al samen met de programmamaker naar het Binnenhof gegaan om met lopende camera's Haagse kopstukken te overvallen. Belangrijkste vraag van het jochie: waarom moet ik weg? Zo zijn nu eenmaal de afspraken, stamelen de onvoorbereide politici in wisselende bewoordingen. ‘Harteloos en hersenloos,’ vindt de talkshowtafel. ‘In wat voor land leven wij?’, vraagt Mart Smeets met een stem vol verontwaardiging.

De uitzending blijft niet zonder effect. Binnen korte tijd tekenen tienduizenden Nederlanders een petitie ‘voor een kinderpardon dat wél werkt’. Vrijdag komt de teller al boven de honderdduizend. Hofman is verbluft door het succes. Tot vreugde van de programmamaker gaat SP-Kamerlid Jasper van Dijk (‘Jappie me G.’) volgende week een motie indienen voor een nieuw kinderpardon.

Haagse werkelijkheid

Dat zal het moment zijn dat de talkshowwerkelijkheid stuit op de Haagse werkelijkheid. Er zijn al eerder moties ingediend voor een ruimer kinderpardon. In juni nog. Uitslag: 45 voor, 105 tegen. De komende week zal dat niet anders zijn. Zelfs als D66 en ChristenUnie zich van het kabinet afkeren, is er nog geen meerderheid voor een ruimhartig pardon.

De stemverhoudingen zijn ook een antwoord op de vraag van Mart Smeets: Nederland is een land waar kiezers voor een streng asielbeleid zijn.

Toch onderschat niemand binnen de coalitie de kracht van een jongetje als Nemr. Niet voor niets ziet Klaas Dijkhoff zich genoodzaakt om vrijdag aan damage control te doen. De VVD-fractievoorzitter lijkt in de documentaire van Hofman laconiek te reageren op Nemrs vrees dat hij eenmaal terug in Irak doodgaat: ‘Ja, dus?’ ‘Veel mensen zijn boos,’ erkent de VVD’er een dag later in zijn filmpje. ‘Maar dat zei ik natuurlijk tegen de presentator Tim en niet tegen dat jongetje.’

Ook Mark Rutte wordt na de ministerraad gedwongen om te reageren. De premier houdt naar eigen zeggen ‘van alle kinderen’, maar een uitbreiding van het pardon zit er niet in. Rutte waarschuwt voor ‘een aanzuigende werking’. Mensen die geen aanspraak kunnen maken op een vluchtelingenstatus zullen volgens hem hoop krijgen om via hun kinderen alsnog een verblijfsvergunning te verwerven. ‘Het lijkt op korte termijn fraai, maar uiteindelijk haal je zo het draagvlak weg voor de opvang van echte vluchtelingen.’

Andere coalitiepartners houden zich op de vlakte. Zelfs iemand als PVV-leider Geert Wilders blijft onder de radar. Niemand wil hardvochtig overkomen als er een kind als Nemr in het spel is.

Loopt de druk nu op om alsnog concessies te doen? Binnen de coalitie valt te horen dat het kinderpardon de afgelopen maanden geen onderwerp van discussie is geweest, ook niet na alle ophef rond de uiteindelijk afgeblazen uitzetting van de Armeense kinderen Lili en Howick. Er is tijdens de formatie uitvoerig over gesproken. De conclusie van toen staat nog overeind: er komt geen versoepeling.

 Hartverscheurende taferelen bij uitzettingen

De grootste regeringspartijen, VVD en CDA, geloven niet dat een pardon voor vierhonderd kinderen – volgens bronnen rond het kabinet zal de groep in werkelijkheid groter zijn - een einde maakt aan de soms hartverscheurende taferelen bij uitzettingen. Met de zogenoemde ‘overgangsregeling’ van 2013 is dat tenslotte ook niet gelukt. Zo’n 1.500 kinderen en hun ouders kregen destijds alsnog een verblijfsvergunning, ook als er hoogstens één keer was gelogen over de identiteit.

De permanente regeling die volgde leidde tot nieuwe schrijnende gevallen. Gezinnen met in Nederland gewortelde kinderen komen alleen in aanmerking voor een pardon als ze de afgelopen jaren hebben meegewerkt aan hun uitzetting. De linkse oppositie wil dat criterium versoepelen, maar de rechtse partijen vrezen dat mensen in de toekomst dan juist worden aangemoedigd om zich te verzetten tegen een vertrek. 

Het zal altijd een worsteling blijven, voorspelt ex-staatssecretaris van Asiel Job Cohen. ‘We hebben eens in de zoveel jaar een pardon, maar dan heb je het niet voor eeuwig opgelost. Dat is gewoon niet zo. We kunnen nu vierhonderd kinderen een pardon geven – en ik vind dat prima – maar wat gebeurt er met het eerste kind dat er nét niet onder valt?’

Toch sluit Cohen niet uit dat er op termijn weer een pardon komt. ‘Er wordt dan een tijdje rust gekocht. Daar is niks mis mee.’

Rutte wil er nog niks van weten, maar tegelijkertijd heerst er binnen de coalitie bezorgdheid over de oplopende emoties in het asieldossier. Zo verschuilt de Armeense familie Hayarpi zich nu al enige tijd in een Haagse kerk om uitzetting naar Armenië te voorkomen. ‘Dat kan natuurlijk ook niet blijven voortduren,’ verzucht een coalitiebron.

Angolese jongen Mauro

Nu is Nemr er ook nog bijgekomen. Niemand is vergeten hoe de dreigende uitzetting van de Angolese jongen Mauro in 2011 het asieldebat op scherp zette. Ook toen zat een kinderpardon er niet in, bezwoer het toenmalige kabinet Rutte I. Na de verkiezingen van 2012 was het alsnog zo ver. 

Het is al vaker voorgekomen: soms haalt de talkshowwerkelijkheid de politieke werkelijkheid in.