Zoon in maatpak probeert boerenbedrijf van zijn ouders te redden

Tussen de nieuwe collectie van Suitsupply legt boerenzoon Meindert Engwerda uit hoe hij dan maar zelf de Friese boerderij van zijn ouders hoopt te redden. Niet door zijn baan als financieel controller op het Amsterdamse hoofdkantoor van het pakkenmerk op te zeggen en voortaan zelf de Fries rood- en zwartbont koeien te gaan melken. En ook niet door de politiek te beïnvloeden, zoals hij de afgelopen twee jaar tevergeefs probeerde.

Donderdag bleek tijdens het mestdebat in de Tweede Kamer andermaal dat er in politiek niets te halen valt. Landbouwminister Carola Schouten (CU) en de coalitiepartijen zien, net als afgelopen zomer, geen ruimte de honderden boeren te helpen uit hun problemen die zijn ontstaan door de nieuwe mestwetgeving die sinds dit jaar geldt (zie kader).

Dus ook Carla en Gerben Engwerda niet, de ouders van Meindert die de Volkskrant deze zomer al eens in Tytsjerk bezocht. ‘Als er niets verandert aan de onrechtvaardige regels, dan is het gewoon afgelopen’, zei Gerben Engwerda toen op hun boerderij Louwsmar. Inmiddels ‘spat de frustratie’ er bij zijn vader vanaf, ziet Meindert (32) als hij eens in de twee maanden terug is op de boerderij, die de familie in 1992 vanuit een rijtjeshuis in Leeuwarden betrok. ‘Zijn boosheid is het grootst als de minister beweert dat ze duurzame kringlooplandbouw wil’, zegt hij. ‘Terwijl dit is wat mijn ouders doen.’

De Engwerda’s kampen met het meest voorkomende probleem onder boeren die door de recente mestwetgeving in financiële nood verkeren. Hun nieuwe stal was nog in aanbouw toen de overheid een rode streep trok. Op 2 juli 2015. Het aantal dieren dat een boer toen had bepaalde hoeveel fosfaatrechten die in het nieuwe fosfaatsysteem vanaf 1 januari 2018 kreeg. De ruimte voor 35 dieren in de nieuwe stal mocht Engwerda dus niet benutten, maar de Rabobank-lening moest wel terugbetaald.

Het moment is nu gekomen dat Carla en Gerben hun rekeningen niet meer kunnen betalen. Ondanks een financiële bijdrage die ze ontvingen na de eerdere publicatie in de Volkskrant en een kleine erfenis van grootmoeder.

Trots

En dus stappen Meindert en de andere drie kinderen over hun trots heen. Ze gaan donaties vragen om het ‘levenswerk’ van hun ouders te redden.

‘Het is een grote stap dat wij namens onze ouders zelf hulp vragen’, zegt Meindert. ‘Hun hele leven heeft in het teken gestaan van zorgen voor anderen.’ Maar de kinderen zien geen andere uitweg dan op Doneeractie.nl een adoptiekoe aan te bieden voor 500 euro. Voor 250 euro kunnen donateurs - in alle redelijkheid - de boerderij zo vaak als ze willen bezoeken en twee flessen melk meenemen. Ze hopen 19 duizend euro op te halen om de administratie van hun bioboerderij (80 hectare) op orde te krijgen, en te voorkomen dat een deel van het vee vervroegd naar de slacht moet.

De ‘noodkreet’ is ook een noodoplossing, zoon Meindert weet het. Want volgend jaar komt de echte afrekening. Dan maakt het ministerie de balans op door te kijken of veehouders gedurende het jaar voor al hun dieren rechten hadden. Carla en Gerben Engwerda hebben die niet. Terwijl ze dit jaar meestreden voor een uitzonderingspositie voor beschermde runderrassen en biologische boeren - die geen bijdrage leveren aan mestoverschot - hebben ze toch een aantal extra dieren in de nieuwe stal gezet om met meer melk de financiële schade te beperken. Zonder daarvoor de dure fosfaatrechten bij te kopen. Dit is een vorm van mestfraude en zal door het Openbaar Ministerie strafrechtelijk worden vervolgd. Een paar jaar voor hun pensioen hangt het biologische boeren echtpaar niet alleen een grote boete boven het hoofd, maar ook een strafblad.

De Rabobank is nu enigszins coulant met de betalingsproblemen die de Engwerda’s hebben, maar heeft ook aangegeven dat ze geen boetes financieren. Ondertussen geeft de overbelaste Rijksdienst voor Ondernemend Nederland niet thuis bij vragen over wat nu de beste aanpak is om het bedrijf te redden. ‘Zelfs met mijn financiële achtergrond is het moeilijk om overzicht te krijgen’, zegt de controller van Suitsupply.

In die regelmist melkt Gerben moedig voort en houdt Carla de webshop met Friese biologische streekproducten in de lucht. Noem het koppigheid, zoon Meindert spreekt liever van vastberadenheid. Nu het bedrijf verkopen betekent bovendien helemaal geen pensioen.

Maatpak voor overall

De hoofdprijs hoeft het echtpaar over een paar jaar niet te krijgen voor hun bedrijf. Ze zijn al blij als een van de laatste boerderijen met het bedreigde Fries rood- en zwartbont-ras - dubbeldoelkoeien voor melk en vlees - in de huidige, biologische vorm wordt voortgezet. En niet, zoals de Rabobank al suggereerde, overstapt op het productievere Holstein koeienras.

Waarom wisselt Meindert zelf zijn maatpak niet in voor de overall? Of waarom voegen broertje Jurjen (30) en zusje Evelien (28) - met banen bij Ajax en het Amsterdams Medisch Centrum - zich niet bij zus Marieke (34), die vanuit Groningen nu al helpt bij de webshop van haar ouders. Vader heeft ze tot de kerst de tijd gegeven om met een antwoord op die vraag te komen.

Meindert heeft geen schuldgevoel dat hij zijn ouders niet ook op die manier kan helpen. ‘In de zomer denk ik nog wel eens: wat is het hier toch prachtig, ik wil niet weg’, zegt hij. ‘Maar in de winter is het er afzien. Ik heb groot respect voor mijn ouders, maar wij zijn een andere generatie. Niet een die alle dagen, 24 uur beschikbaar is voor de boerderij.’