Een griepprik halen tegen betaling. Waarom zouden gezonde mensen niet gewoon griep mogen hebben en uitzieken?

Een griepprik. Helemaal gratis hoor! Zou dat leraren verleiden om zich te laten inenten, opdat hun werkgever minder last heeft van ziekmeldingen? Ik betwijfel het. Maar ja, als er een financieel lokkertje wordt voorgehouden is het wat anders. De Scholen voor Persoonlijk Onderwijs geven hun 160 werknemers 405 euro als ze de griepprik halen. Dan doe je het misschien wel, zeker als je niet zo’n geweldig salaris hebt.

Het heeft iets onsmakelijks, vind ik, deze worst. Waarom zouden gezonde mensen niet gewoon griep mogen hebben en uitzieken? Niet voor niets krijgen nu alleen mensen voor wie griep gevaarlijk is, ouderen en mensen met zwakke immuniteit, de prik. Het vaccineren van anderen heeft volgens veel artsen en onderzoekers weinig zin. De bewezen effectiviteit ligt bij dit vaccin beduidend lager dan bij inentingen die kinderen krijgen. De prik helpt wel, maar tegen veel griepvirussen niet. Onderzoekers hebben uitgerekend dat 64 volwassenen zich moeten inenten om één griepgeval te voorkomen.

Dat moet je er dan wel bij vertellen als je griepvaccinatie promoot of zelfs, zoals in de zorg, overweegt om die verplicht te stellen. Het is tekenend dat de bereidheid onder artsen en verpleegkundigen laag is. Dat komt niet doordat in deze groep veel antivaccinatiegekkies rondlopen, maar vermoedelijk doordat zij beter dan anderen weten dat de griepprik matig effectief is.

Overigens vind ik de zorg een ander geval dan het onderwijs: daar werk je met zieke, kwetsbare, vatbare mensen, en elke vermijdbare dode is er één. Zelf zou ik het dan wel doen. In het onderwijs is niet het voorkomen van besmette kinderen  het hoofddoel – dat zou een redelijk argument zijn, althans als het om echt gevaarlijke virussen gaat –, maar het voorkomen van problemen van werkgevers.

Nog los van die hele discussie over de zin van de griepprik: wat betekent dit voor onderwijspersoneel? Stel dat je het niet doet; je neemt die vergoeding niet aan, je weigert zelfs die begeerlijke klap geld. Kom je dan op een lijst, krijg je een kruisje achter je naam? Komt het aan de orde in het functioneringsgesprek? Neuh... zullen de meeste bestuurders zeggen. Maar ze weten wel precies wie wel en wie niet ‘coöperatief’ waren in tijden van nood.

Werknemers hebben recht op privacy. Het gaat werkgevers niet aan wat de werknemer met zijn lichaam doet of uitspookt in de vrije tijd. Die bemoeizucht is onwenselijk. Tenzij er aantoonbare brokken door komen. Een piloot of chirurg met een drankadem, een door pillen benevelde taxichauffeur, een crècheleidster die stiekem rookt bij de baby’s, een knetterstonede leerkracht, een verpleegkundige met open wonden – ja, dan moet je gaan praten.

Ziekteverzuim heeft meer oorzaken dan griep. Mensen die roken of die te dik zijn hebben ook een grotere kans om zich ziek te melden. Mensen die nachtenlang feesten eveneens. Mensen die aan onveilige seks doen. Mensen die eenzaam zijn. Mensen met liefdesverdriet. Mensen die ziekelijk verliefd zijn. Mensen die ongezond snacken. Mensen die ongezond lijnen. Mensen die gevaarlijke sporten beoefenen. Mensen die nooit sporten. Allemaal risicomensen. Moeten werkgevers al die mensen op hun gedrag aanspreken? Alsjeblieft zeg.

Bij een kwart van het ziekteverzuim zijn psychische klachten de oorzaak (CBS). Veel ziekteverzuim komt door het werk. Het onderwijs heeft het hoogste percentage mensen met burn-outklachten van alle sectoren: ruim 20 procent (CBS/TNO). Iemand met een burn-out zit maandenlang thuis. Als je minder zieke leraren wilt, is het veel effectiever om iets te doen aan de werkdruk en de stress van leraren. Daar helpt geen prik tegen.