Ruim acht ton geëist van kippenboeren voor plegen van mestfraude: is dat te veel?

De rechtszitting is nog maar net begonnen of verdachte Christine H. (50) begint te huilen. Ze is verwikkeld in een vechtscheiding met haar man Erik K. (52), met wie ze samen een pluimveebedrijf runde in de gemeente Weert. Het Openbaar Ministerie vervolgt hen voor overtreding van de meststoffenwet ofwel mestfraude: van 2014 tot en met 2017 hielden ze gemiddeld 90 duizend kippen per jaar meer dan ze op grond van hun dierrechten mochten.

Omdat ze formeel nog getrouwd is, had ze geen recht op een pro deo advocaat. En dus zit H. woensdag moederziel alleen voor de rechtbank in Den Bosch. ‘Mooier kan ik het niet maken’, snikt ze. ‘Het is een bittere pil dat ik verantwoordelijk word gehouden voor iets waarvoor ik niet verantwoordelijk ben.’

Volgens H. hield zij zich vooral met de bestellingen van eieren bezig, terwijl haar man over de aanvoer van de kippen ging. K., wel met een advocaat naast zich, zegt dat zijn vrouw gewoon meedeed met de administratie.

Volgens K. is hij de dierrechten voor 90 duizend kippen ‘kwijtgeraakt’ aan Frank B., directeur van het grootste agrarische adviesbureau van Zuid-Nederland. Dat machtige mestadviesbureau in Heythuysen is omstreden. Justitie deed maandag nog een inval in het Limburgse kantoor, dat gezien wordt als spil in de georganiseerde mestfraude.

Twee branden

Het pluimveebedrijf van Christine H. en Erik K. zat na twee branden in financiële problemen. De bank deed moeilijk, de aannemer eveneens en het stalinrichtingsbedrijf wilde zes ton zien. Volgens K. was met intermediair Frank B. afgesproken om de dierrechten als borg voor het stalinrichtingsbedrijf af te geven. Het was niet de bedoeling om ze te verkopen, aldus K.

De intermediair en het stalinrichtingsbedrijf beweren echter dat de dierrechten wel zijn ingebracht en verkocht om aan de schuldverplichtingen te voldoen. ‘We zijn gewoon genaaid door B.’, briest verdachte H. Opeens had het bedrijf slechts dierrechten om 32.500 kippen (in 2014) en 7.000 kippen (in 2015) te houden.

Ze hadden geen geld om extra dierrechten te kopen of te leasen. Om het bedrijf voor een faillissement te behoeden, zijn ze doorgegaan zonder voldoende rechten. ‘Het was een keuze tussen twee kwaden’, aldus hun advocaat.

Dat kan misschien wel zo zijn, aldus het OM, maar opzettelijk meer kippen houden en meer mest produceren dan toegestaan, is een misdrijf. Het is een vorm van mestfraude. Want juist om het mestoverschot te beheersen, is het systeem van dierrechten uitgevonden, met een plafond voor de hoeveelheid mest die geproduceerd mag worden. Dat is nodig voor milieu en volksgezondheid. Bovendien is Nederland dat op basis van EU-regelgeving verplicht.

Verleidelijk 

Het is verleidelijk voor boeren die in financiële problemen verkeren om geen (dure) dierrechten te kopen of te leasen, aldus aanklager Zwiers. Maar het is ook valse concurrentie jegens de collega’s die wel tienduizenden euro’s neertellen voor die rechten.

Hij eist werkstraffen van respectievelijk 240 en 120 uur (waarvan 60 uur voorwaardelijk) plus voorwaardelijke celstraffen tegen K. en H. Ook moeten ze 350 duizend euro en 164.500 euro betalen aan de staat. Dat zijn de bedragen die ze ‘crimineel hebben verdiend’ door niet voor voldoende dierrechten te betalen.

Tijdens de themazitting over mestfraude worden woensdag ook vier andere pluimveehouders vervolgd voor het houden van te veel dieren. In totaal eist Zwiers ruim acht ton aan ‘ontnemingsvorderingen’ wegens de overproductie van mest, plus werkstraffen en geldboetes. Maurice Stassen, advocaat van een pluimveehouder uit Reusel-De Mierden, vraagt de rechtbank om mildere straffen. ‘Mestfraude is actueel’, zegt hij. ‘Maar dit zijn niet de cowboys. Ze zijn tussen wal en schip geraakt en hebben dit gedaan om het bedrijf overeind te houden.’

De rechtbank doet 5 december uitspraak.