Gekluisterd aan huis vanwege het coronavirus? Tijd om een bordspel te spelen (tip: het spel ‘Pandemic’)

Wie zin heeft in een spelletje is al lang niet meer aangewezen op Monopoly of Kolonisten van Catan. De laatste jaren zijn er honderden nieuwe bordspellen bijgekomen, er zijn spellenreviewkanalen op YouTube met tienduizenden volgers en spelletjescafés in onder andere Amersfoort, Haarlem en Den Haag. Zeven bordspelfanaten vertellen over hun lievelingsspel. 

1. Azul

Aanrader: Azul, winnaar van de Nederlandse Spellenprijs 2018 in de categorie familiespel, 2-4 spelers, 30-45 minuten, 8 jaar en ouder, € 34,99.
Voor wie is het? Omdat het snel te begrijpen is, is Azul is een goed instapspel voor mensen die niet regelmatig bordspellen doen, maar het is ook uitdagend genoeg voor ervaren spelers.
Moeilijkheidsgraad: **
Het spel: De Portugese koning Manuel I (1469-1521) wil zijn paleis laten decoreren met Azuleojos (Moorse keramische tegels). De spelers zijn keramisten, die de muren van het paleis in opdracht van de koning bekleden. De spelers hebben een bordje met een patroon voor zich, waarop ze de tegels in de juiste volgorde moeten leggen om punten te scoren. De spelers pakken hun tegels steeds uit het midden, en moeten zich daarbij houden aan een aantal regels. Zo moeten bijvoorbeeld álle stenen van een kleur gepakt worden, maar meer stenen pakken dan je kwijt kunt levert minpunten op.
Wat is er leuk aan? Niek Ederveen (47), hoofdredacteur van spellentijdschrift Spel! en juryvoorzitter van de Nederlandse Spellenprijs: ‘We hebben Azul tot winnaar verkozen om een aantal redenen: de kleurrijke tegels nodigen meteen uit om te spelen en geven je het gevoel dat je echt iets aan het creëren bent. Het is daarnaast heel snel te leren voor iedereen, zonder te simpel te zijn. Sterker nog, je kunt in Azul veel strategie ontwikkelen, waardoor het ook interessant is voor hardcore-bordspelsfanaten. Als beginnende speler richt je je op je eigen mozaïek, maar na wat meer oefenen ontdek je dat je ook veel invloed kunt uitoefenen op dat van anderen, door goed na te denken over het juiste moment om je steentjes te pakken. Azul is elegant, eenvoudig maar toch uitdagend.’

2. Dice Hospital

Aanrader: Dice Hospital (2018), 1-4 spelers, 45–90 minuten, 10 jaar en ouder, € 49,95.
Voor wie is het? Voor spelers die een goed uitgewerkt thema in een spel kunnen waarderen. Dice Hospital is niet al te ingewikkeld, maar vereist wel wat strategie. Denk qua moeilijkheid bijvoorbeeld aan Ticket to Ride.
Moeilijkheidsgraad: ***
Het spel: De spelers van Dice Hospital runnen elk hun eigen ziekenhuis, met hun eigen staf van artsen en verplegers. Het ziekenhuis kan in de loop van het spel uitgebreid worden met extra specialisten en afdelingen. De patiënten worden verbeeld met dobbelstenen in verschillende kleuren, die met een kartonnen ambulance naar de spelers gebracht worden. De spelers kunnen kiezen welke patiënten ze in hun ziekenhuis - hun eigen spelbordje - opnemen. Als ze zieker worden, wordt de dobbelsteen omlaag gedraaid, als ze beter worden gaan de ogen omhoog, tot de patiënt het ziekenhuis mag verlaten. Door patiënten te genezen en naar huis te laten gaan verdien je punten, als ze sterven en in het mortuarium terechtkomen, betekent dat minpunten. Het ziekenhuis met de beste reputatie (de hoogste score) wint.
Wat is er leuk aan? Vincent Pas (34), die in Leiden werkt als technisch tekenaar en in Den Haag lid is van spellenclub de Rode Dobbelsteen: ‘Het ziekenhuisthema van Dice Hospital is erg goed uitgewerkt, waardoor je je echt gaat inleven: hoe houd ik de autoriteiten tevreden door zo veel mogelijk patiënten te behandelen, maar niet zo veel dat mijn ziekenhuis overvol wordt en er doden vallen? Welke specialisten moet ik in huis hebben om zo veel mogelijk mensen te genezen? Dice Hospital is geen al te moeilijk spel, je hoeft absoluut geen spellenexpert te zijn. Toch valt er genoeg na te denken over strategie: het werkt bijvoorbeeld goed als je ook een aantal ernstig zieke patiënten opneemt, die pas na meerdere beurten genezen zijn. Want hoe meer mensen er tegelijk naar huis gaan, hoe meer punten je krijgt.’

3. Pandemic

Aanrader: Pandemic/Pandemic Legacy (2015), 2-4 spelers, 45 minuten, 13 jaar en ouder, € 37,96 / € 54,95
Voor wie is het? Mensen die ervan houden puzzels te kraken en die het leuk vinden om samen te werken.
Moeilijkheidsgraad: ***
Het spel: In verschillende steden op aarde is een dodelijk virus uitgebroken dat zich razendsnel verspreidt. Alle hoop is gevestigd op een team medische specialisten en onderzoekers: alleen zij kunnen de epidemie tegenhouden en de wereld voor de ondergang behoeden. Met hun pion bewegen de spelers zich over het spelbord (een wereldkaart) om besmette burgers te behandelen, geneesmiddelen te ontdekken of onderzoeksstations te bouwen. Iedere speler heeft een personage met zijn eigen specialisme. Dat specialisme bepaalt welke zetten zijn pion kan doen. Het spel is coöperatief: dat betekent dat er geen winnaar is. Als de epidemie wordt afgewend, wint iedereen, anders is iedereen de klos.
Wat is er leuk aan? Meggy Pepelanova (28),die werkt in Amsterdam als escaperoomontwerper en speelt met vrienden spellen die soms tot wel acht uur duren: ‘Pandemic is voor iedereen leuk: omdat het coöperatief is, help je elkaar en kunnen meer en minder fanatieke mensen van verschillende leeftijden prima samen spelen. Terwijl de ziekte sneller om zich heen begint te grijpen, wordt het steeds spannender en ga je compleet op in je missie om de wereld te redden. Je kunt aan het begin van het spel een moeilijkheidsgraad kiezen, dus als je er beter in wordt, is er altijd een nieuwe uitdaging.

‘Als Pandemic bevalt, kun je ook Pandemic Legacy kopen, dat is echt een revolutionair spel, dat je kunt vergelijken met een spannende televisieserie. Het is namelijk niet afgelopen na één speelsessie, maar duurt tussen de 12 en 24 potjes. Beslissingen die je in de vorige sessie hebt genomen, hebben invloed op de volgende: een personage kan sterven, steden kunnen ontoegankelijk blijven omdat ze in quarantaine zijn gezet of omdat er rellen zijn uitgebroken. Dat maakt het het perfecte spel om steeds met dezelfde groep te spelen: je creëert je eigen, doorlopende verhaal. Wat sympathiek is: als je groep een potje verliest, krijg je een hulppakket om de volgende sessie beter te beginnen. Zo blijf je tot het allerlaatste potje de kans hebben om het spel te winnen. Omdat je op het bord moet schrijven, stickers moet plakken en soms zelfs kaarten moet verscheuren, is het spel na die 24 keer wel voorgoed afgelopen. Maar dan is er altijd nog seizoen 2.’

4. Rifugio

Aanrader: Rifugio (2013), 2-4 spelers, 60 minuten of 30 minuten met 2 spelers, 8 jaar en ouder, € 29,95
Voor wie is het? Liefhebbers van spelletjes waarbij je items moet verzamelen voor punten, zoals Koehandel en Boonanza.
Moeilijkheidsgraad: **
Het spel: De spelers maken een wandeling door de Italiaanse bergen en moeten zoveel mogelijk moois proberen te zien. Dat doen ze door tegels aan te leggen met daarop planten, dieren, watervallen, canyons en bergtoppen en die te bewandelen met hun houten figuur met rugzakje. Spelers moeten zo strategisch mogelijk berghutten (rifugi) bouwen en kunnen elkaar dwarszitten door tegels met beren erop op elkaars pad te leggen.
Wat is er leuk aan? Milan Ramer (29) werkt bij spellenwinkel Het Paard in Amsterdam: ‘Rifugio is gemaakt door een Amsterdammer, die op het idee kwam toen hij aan het wandelen was in de Dolomieten. Hij heeft het spel in eigen beheer uitgegeven, met simpele, vrolijke illustraties. Omdat het speelveld tijdens het spel groeit, ‘wandel’ je bij elk potje door een andere omgeving en blijft het spel afwisselend. Je moet steeds nieuwe strategieën verzinnen om punten te verzamelen: loop je ver weg van de andere spelers om een bergtop aan te leggen waar zij niet bij kunnen, of blijf je dichtbij en verzamel je zo veel mogelijk punten op de tegels die je medespelers hebben aangelegd? De regels van Rifugio zijn simpel, dus het is leuk om relaxed te spelen met een biertje erbij, maar je kunt ook bloedfanatiek gaan zitten kansberekenen. Met de uitbreidingsset, die standaard in de doos zit, kun je je per raft verplaatsen over de rivier. Er is ook een set met helikopters te koop. Met die nieuwe vervoersmiddelen wordt het weer een heel ander spel. Als je de smaak te pakken hebt, kun je meedoen aan een van de Rifugio-toernooitjes die door heel Nederland gehouden worden of zelf een toernooi organiseren via de site van het spel.’

5. Mysterium 

Aanrader: Mysterium (2015), 2-7 spelers, 45 min, 10 jaar en ouder, € 39,95
Voor wie is het? Mensen die graag hun fantasie gebruiken en die het leuk vinden om te raden wat hun medespelers denken. Een goed geheugen is een pré.
Moeilijkheidsgraad: ***
Het spel: Mysterium speelt in het Schotland van de jaren twintig. De beroemde astroloog MacDowell heeft net een landhuis gekocht en voelt onmiddellijk dat hij niet alleen is: er waart een bovennatuurlijke aanwezigheid rond. MacDowell schakelt een team van begaafde paragnosten in voor een seance, in de hoop te ontdekken wat de geest is overkomen. Eén van de spelers is de geest, de anderen zijn paragnosten, met wie het spook alleen kan communiceren via visioenen (kaarten met illustraties). Ook dit spel is coöperatief: de paragnosten moeten verbanden leggen tussen de kaarten die de geestspeler kiest, en zo achterhalen door wie, waar en met welk wapen hij aan zijn einde kwam. Slagen ze daar niet in, dan zal zijn ziel geen rust vinden en verliezen ze het spel.
Wat is er leuk aan? Alix Dodu (25) studeert natuurkunde in Parijs en houdt elke twee weken een spelletjesavond met vrienden: ‘Ten eerste zijn de kaarten van Mysterium beeldschoon, met kleurrijke illustraties van sprookjesachtige taferelen, waar je steeds weer nieuwe details op kunt ontdekken. Ten tweede kom je er tijdens dit spel echt achter hoe je vrienden in elkaar zitten: de één ziet een verband tussen een aantal kaarten omdat er op elke kaart strepen staan, de ander omdat ze allemaal een romantische sfeer uitstralen of allemaal een dier bevatten. Als te weinig mensen het juiste antwoord raden verliest iedereen, dus je móét de ideeën van al je medespelers in overweging nemen en met elkaar blijven overleggen. Dat levert grappige gesprekken, nieuwe inzichten en soms verhitte discussies op. Mysterium heeft iets van Cluedo. Niet alleen omdat er een moordmysterie moet worden opgelost, maar ook omdat je veel moet onthouden: wat je al geraden hebt, welke kaarten je medespelers hebben. Mocht je uitgekeken raken op de kaarten, dan zijn er nog twee uitbreidingspakketten met elk 36 nieuwe.’

6. Inis 

Aanrader: Inis (2016), 2-4 spelers, 60-90 minuten, 14 jaar en ouder, € 59,95
Voor wie is het? Mensen die landveroveringsspellen leuk vinden en eens iets anders dan Risk willen proberen. Strategie is belangrijk in Inis, je moet ervan houden om een paar beurten vooruit te denken.
Moeilijkheidsgraad: ****
Het spel: Inis speelt zich af in de tijd dat de eerste Keltische stammen zich vestigden in Ierland. De spelers zijn stamhoofden die proberen de machtigste heerser van het eiland Inis te worden. Het spelbord wordt in de loop van het spel gecreëerd, van gekartelde kaarten met mistige weiden, herfstbossen en rotslandschappen. Daarop proberen de spelers zo strategisch mogelijk hun ‘clans’ te plaatsen – figuurtjes van strijders, houthakkers, herders en kooplieden – en heiligdommen en nederzettingen te bouwen. Je kunt op drie manieren winnen: met religie (door je clans op zoveel mogelijk gebieden met heiligdommen te zetten), met land (door aanwezig te zijn in zoveel mogelijk gebieden) of met leiderschap (door de grootste clan te hebben in gebieden waar ook andere clans staan).
Waarom is het leuk? Jacob Koolstra (27) geeft les op het ROC van Amsterdam in Hilversum. Hij speelt elke maand wel een nieuw spel en volgt bordspellenreviewkanalen op YouTube, zoals Shut Up & Sit Down: ‘Als je niet van bordspellen houdt, heb je het juiste spel nog niet gevonden, zeg ik altijd. Risk is bijvoorbeeld eigenlijk helemaal niet zo’n goed spel. Persoonlijke grieven kunnen daarin een veel te grote rol spelen: jij bent mijn land binnengevallen, dus nu ga ik je de rest van het spel keihard terugpakken. Dan ben je dus niet bezig met het verzinnen van een goede strategie en wordt het alleen maar frustrerend. Inis zit veel slimmer in elkaar. Je kunt op meer niveaus politiek bedrijven. Als iemand met zijn figuurtjes op jouw land staat, kan dat in sommige gevallen juist gunstig zijn. Het spel daagt je constant uit om interessante keuzes te maken: ga je een conflict vreedzaam oplossen of met wapens? Het mysterieuze ontwerp van de kaarten is prachtig en het feit dat het zich afspeelt in de Keltische tijd, past in de trend dat spellen van nu geen voor de hand liggende thematiek hebben. Ze nemen fantasierijke settings als uitgangspunt. Ik vind dat veel leuker dan het zoveelste spel over de Tweede Wereldoorlog.’

7. Rajas of the Ganges

Aanrader: Rajas of the Ganges (2017, Nederlandse versie beschikbaar vanaf 1-5-2018), 2-4 spelers, 45-75 minuten, 12 jaar en ouder, € 44,95
Voor wie is het? Mensen die ervaring hebben met wat complexere bordspellen en die iets nieuws en unieks willen proberen. Houd er rekening mee dat het een uurtje kan duren om de regels onder de knie te krijgen.
Moeilijkheidsgraad: *****
Het spel: In het Indiase Mogulrijk van de 16de eeuw proberen rajas (edelmannen) hun landgoed uit te bouwen en daarmee zo rijk en beroemd mogelijk te worden. Iedere speler heeft een eigen spelbordje (zijn provincie) waarop hij gebouwen, markten en wegen aanlegt. Gebouwen leveren roem op, markten geld. Op het grote gemeenschappelijke spelbord zetten de spelers hun vier ‘werkers’ (pionnen) in om grondstoffen te winnen: geld en dobbelstenen. Dobbelstenen worden hier dus niet gebruikt om de spelers zich te laten verplaatsen, maar als middel om iets te bouwen of meer geld te verdienen. Rondom het bord lopen twee sporen: geld en roem. Elke speler heeft twee pionnen, die zich in tegengestelde richting over die sporen bewegen. Als de pionnen elkaar ontmoeten heeft de speler gewonnen. De speler kan dus kiezen of hij juist heel rijk wil worden, heel beroemd, of beide evenveel.
Wat is er leuk aan? Mieke Werson (48) uit Valkenswaard is applicatiebeheerder. Ze heeft rond de tweehonderd bordspellen in de kast staan, gaat naar bordspellenbijeenkomsten als Zuiderspel in Eindhoven en is lid van bordspelvereniging Roll The Dice: ‘Rajas of the Ganges lijkt in niets op andere spellen. De gekleurde dobbelstenen die je kunt inzetten als ruilmiddel en waar je er meer van kunt verdienen, dat is echt nieuw. Dat geldt ook voor het mechanisme van de twee pionnen die elkaar tegemoetkomen. Wie vooral roem wilt vergaren speelt een heel ander spel dan wie voor geld gaat, maar de ene strategie is niet beter dan de ander. Wat mij er verder aan bevalt is dat er ontzettend veel verschillende handelingen mogelijk zijn: je kunt op het spelbord een rivier afvaren, de mijn ingaan, het paleis bezoeken, et cetera, maar niets is per se nodig om te winnen. Je kunt niet één manier uitvogelen die altijd succes heeft, je moet elke ronde creatief blijven. Daarnaast zitten er allerlei leuke kleine snufjes in: zo kun je karmapunten verdienen die je in staat stellen een dobbelsteen om te draaien, of je kunt de volgorde van de spelers veranderen. Het klinkt ingewikkeld, maar het spelbord is erg overzichtelijk. Daardoor zijn er oneindig veel mogelijkheden in Rajas, zonder dat het ooit echt moeilijk wordt.’

Puzzelen alleen iets voor opa’s en oma’s? Niets van waar! In deze vlog gaat Lisa Koetsenruijter naar het NK Legpuzzelen en leert ze de fijne kneepjes van het vak.