CDA zoekt op partijcongres naar eigen verhaal binnen coalitiekeurslijf

Het CDA zoals Sybrand Buma dat graag ziet staat op het partijcongres in de rij voor de broodjeskraam. Hoe lang de rij ook is – en die is rond de lunch zeker tien meter lang –, er is geen partijlid dat voordringt. Ook niet door gespeeld nonchalant bij een oude bekende te gaan staan.

‘Dat is een beetje het CDA, he?’, zegt oud-Tweede Kamerlid Janneke Schermers, die geduldig wacht op haar broodjes gezond en tonijn. ‘Netjes. Rekening houden met elkaar.’

Rekening houden met elkaar: het had zo in de congresspeech van partijleider Buma kunnen staan. Op het najaarscongres van het CDA in de Suikerfabriek in Groningen, een plek waarvan hij zich de weeïge geur van suikerbieten uit zijn studententijd nog zegt te herinneren, repte Buma van ‘zorgen over de manier waarop we in dit land met elkaar omgaan’ en pleitte hij voor ‘samenwerken in plaats van polariseren’. Geen kabaal zonder oplossingen, maar ‘stap voor stap’ laten zien dat verandering wel degelijk mogelijk is: dat is de partij die hij de kiezer biedt.

Tegenvallende peilingen

Het CDA vierde zijn congres niet in Groningen zodat Buma zijn oude studievrienden kon opzoeken. Hier vinden op 21 november herindelingsverkiezingen plaats, een gevolg van de aanstaande samensmelting tussen de gemeenten Groningen, Haren en Ten Boer. Het is een opwarmertje voor de Provinciale Statenverkiezingen van maart volgend jaar. Die zijn voor het kabinet van groot belang – en zo florissant staat het CDA er in de peilingen niet voor.

De partij van Buma toonde zich in het eerste jaar Rutte III als de stille motor. Waar leden van D66 (de afschaffing van het referendum) en de ChristenUnie (de dreigende uitzetting van Howick en Lili) zich op verschillende momenten roerden, bleef het in de achterban van het CDA stil. Ook toen het kabinet van zins bleef om de dividendbelasting af te schaffen – een maatregel die Buma gepassioneerd verdedigde. Toen de afschaffing toch van tafel ging moest Rutte diep door het stof, terwijl zijn handlanger van het CDA het vanuit de schaduw gadesloeg.

Die relatieve rust ten spijt staat de bestuurderspartij in de verkiezingsprognoses op verlies. Na de Tweede Kamerverkiezingen in 2017, waarbij het CDA tot zijn eigen opluchting 19 zetels wist te verzamelen, hoopte de partij na de zware nederlaag van 2012 (12 zetels) de weg naar boven te hebben gevonden. In de laatste peilingen bungelen de christendemocraten echter tussen de 12 en 14 zetels. Zo lijkt regeringsdeelname toch ook zijn tol van het CDA te eisen.

Groot in de regio

‘Zijn we nog wel herkenbaar?’, vraagt voorzitter Lotte Schipper van jongerenpartij CDJA daarom in de Suikerfabriek, die met haar afgebladderde muren en huizenhoge plafond eerder het decor van een technofeest oogt dan een christendemocratisch congres. Op het podium waarschuwt ze voor het maken als dezelfde fouten als in het kabinet-Rutte I. Toen verloor het CDA zijn achterban uit het oog. Dat nooit meer, zegt Schippers. Ze krijgt er luid applaus voor.

‘De partij moet duidelijker maken wat het CDA-deel in het regeerakkoord is’, zegt ook Branco Winkels (23), nummer 19 op de CDA-lijst bij de Statenverkiezingen in Zuid-Holland. Neem Defensie. ‘Daar wordt eindelijk weer wezenlijk in geïnvesteerd, en een CDA’er is minister van Defensie. Daar mogen we best meer mee pronken.’

De aantrekkingskracht van de stabiele middenpartij is eveneens haar zwakte, concludeert Erianne van der Burg (51), CDA-raadslid en boerin in het Groningse Steendam. ‘Want bij de verkiezingen moeten we wel weer stemmen binnenhalen.’

Zich afzetten deed Buma op het congres in ieder geval tegen het beleid van VVD-minister Bruno Bruins, onder wiens toezicht het Slotervaartziekenhuis eind oktober van de ene op de andere dag omviel. ‘Dit had zo niet mogen gebeuren. Dit had voorkomen moeten worden.’

Op een ander punt, de in het regeerakkoord afgesproken verhoging van de rente op studentenleningen, dwong het congres hem stelling te nemen. Tegen diens zin in droegen de leden Buma op om met de coalitiepartners over het terugdraaien van de verhoging te praten.

Zo begint het CDA aan zijn zichtbaarheid te werken. En die Statenverkiezingen van maart? Dat loopt wel los, zegt oud-Kamerlid Schermers (68) tussen het eten van haar broodjes door. ‘Vergis je niet in hoe populair deze partij in de regio is. Bij de laatste gemeenteraadsverkiezingen was het CDA niet voor niks de grootste.’