Direct naar artikelinhoud
NieuwsKinderpardon

Kinderpardon duwt coalitie richting impasse

Fractievoorzitter van de VVD Klaas Dijkhoff.Beeld Freek van den Bergh / de Volkskrant

Het meest explosieve politieke thema van de afgelopen jaren is terug van nooit helemaal weggeweest: asiel. Het CDA is van mening veranderd over het kinderpardon; de VVD wil van geen versoepeling weten. De coalitie kraakt. Hoe de geest weer in de fles gaat, blijft onduidelijk.

Klaas Dijkhoff is een en al nonchalance als hij maandag arriveert bij het wekelijkse beraad met de top van Rutte III. Hij had net ‘een lekker muziekje’ op, laat de VVD’er ongevraagd weten aan de uitgerukte pers. En verder is het ‘gewoon een coalitieoverleg’. Dat zijn drie coalitiegenoten nu allemaal een verruiming van het kinderpardon willen? ‘Verschillen van mening zijn geen probleem’, zegt Dijkhoff koeltjes. ‘Daarom hebben we juist een regeerakkoord. Dat geeft me een relaxed gevoel.’

Dijkhoff wil nog wel even wijzen op dat ene cruciale zinnetje uit het regeerakkoord van Rutte III, terug te vinden op pagina 54: ‘De permanente regeling voor langdurig in Nederland verblijvende kinderen (kinderpardon) blijft in haar huidige vorm gehandhaafd.’ Die afspraak staat nog steeds, aldus de VVD’er.

Toch kan de onderkoeldheid van Dijkhoff niet verhullen dat de VVD in een lastig parket is gebracht door de plotselinge draai van het CDA. Afgelopen vrijdag krijgen de liberalen voor het eerst een seintje dat de oude bondgenoot een koerswijziging doorvoert. In het AD van een dag later zal staan dat het CDA na jaren van verzet nu toch wil dat het kinderpardon ruimhartiger wordt toegepast.

Niet meteen

Enige opluchting is er een dag later ook: het CDA eist niet meteen veranderingen. Eerst moet de zogenoemde commissie-Van Zwol, die sinds de affaire rond de afgeblazen uitzetting van de Armeense kinderen Lili en Howick onderzoek doet naar de lange asielprocedures, bekijken of het zogenoemde meewerkcriterium niet soepeler kan worden toegepast. Volgens dat criterium kunnen gezinnen alleen aanspraak maken op een pardon als ze actief hebben meegewerkt aan de eigen uitzetting.

Het CDA wil die regeling nu in navolging van tal van oppositiepartijen versoepelen: alleen wie actief heeft tegengewerkt, krijgt geen pardon. De hoop is dat een aanzienlijk deel van de 400 tot 700 in Nederland gewortelde kinderen zo toch kan blijven. Uitsluitsel komt er op korte termijn niet: het rapport van de commissie-Van Zwol wordt pas ná de Europese verkiezingen van mei verwacht. 

Ook op een ander vlak wil het CDA de onenigheid binnen de coalitie niet meteen op de spits drijven. Zo ontkent de partij dat de draai op het gebied van asiel een wraakoefening is op Dijkhoff, die vorige week kwaad bloed zette door in een interview kritiek te uiten op het klimaatakkoord en te hinten op een mogelijke kabinetscrisis. ‘Daar heeft het niks mee te maken’, bezweert Buma maandag.

Koerswijziging

Binnen de partij broeit het al langer. Tientallen afdelingen willen op het CDA-congres van 9 februari de fractie via resoluties opdragen om zich achter een ruimhartiger kinderpardon te scharen. Die CDA-activisten krijgen sinds kort signalen dat de partijtop bereid is een draai te maken, ook omdat er nu nieuwe wetenschappelijke onderzoeken en adviezen zouden liggen. Pas als het AD dat opvangt, besluit de CDA-fractie om de boodschap nu al publiek te maken.

Een onvoorziene reactie volgt snel. ChristenUnie-Kamerlid Joël Voordewind omarmt in Trouw maandag niet alleen de koerswijziging van het CDA, maar doet er meteen een schepje bovenop. In afwachting van de bevindingen van de commissie-Van Zwol dient het kabinet te stoppen met de uitzetting van gezinnen die straks wellicht aanspraak kunnen maken op een soepelere regeling. Boodschap: de coalitie moet nu kleur bekennen en kan niet wachten tot er ergens in mei een rapport ligt.

D66-voorman Rob Jetten sluit zich nog voor het coalitieoverleg aan bij dat verzoek. Buma reageert eerst verrast, maar laat volgens ingewijden tijdens het overleg ook doorschemeren dat de wens van ChristenUnie en D66 ‘logisch’ is.

Uitzetstop

De VVD moet zo toekijken hoe de geest uit de fles is. Nu wordt van de partij plotseling verwacht dat er vlak voor de Provinciale Statenverkiezingen een uitzetstop komt van uitgeprocedeerde asielzoekers. Alsof de VVD niet al jaren waarschuwt voor de aanzuigende werking van dat soort maatregelen. ‘We wilden eigenlijk helemaal van het kinderpardon af’, benadrukt Dijkhoff. Boodschap: de VVD is niet van plan om nog meer water bij de wijn te doen.

Zo eindigt het coalitieoverleg in ‘een surplace’, aldus een direct betrokkene. Op korte termijn – waarschijnlijk dinsdag al – gaan de fractiespecialisten van de vier coalitiepartijen met staatssecretaris Mark Harbers van Asiel verder overleggen. Later deze week zal ook premier Mark Rutte, die nu op bezoek is in Caribisch Nederland, aansluiten bij de gesprekken.

Makkelijk gaan die niet worden. De VVD toonde zich eerder onbuigzaam op het vlak van asiel en immigratie. Het vorige kabinet sneuvelde bijna over de bed-bad-brood-voorzieningen voor uitgeprocedeerde asielzoekers. De formatie met GroenLinks mislukte toen Jesse Klaver bedenkingen had bij vluchtelingendeals met Afrikaanse landen.

Emotioneel onderwerp

Toch lijken de andere coalitiepartijen dit keer voorzichtig te rekenen op coulance bij de VVD. Het uitzetten van in Nederland geboren en getogen kinderen kan ook bij het grote publiek op weinig enthousiasme rekenen. Zelfs PVV en Forum voor Democratie houden zich bij ‘asielzaken met een gezicht’ wijselijk op de vlakte. Durft de VVD bij zo’n emotioneel onderwerp aan te sturen op een kabinetscrisis?

Voor CDA, D66 en ChristenUnie staat er nu ook veel op het spel. Ze hebben de verwachting gewekt dat er een ruimhartiger kinderpardon komt. Bij iedere uitzetting zullen de regeringspartijen daaraan herinnerd worden. Dat begint maandag al. Gesprekken over een versoepeling van het kinderpardon of niet: een gezin met drie in Nederland gewortelde kinderen wordt ’s middags gewoon op een vliegtuig richting Armenië gezet.