ReportageHaaksbergen

Met wat boerenslimheid en de Tiroler muziekkapel wordt de eerste marathon op natuurijs een feestje

Rixt Meijer, met de armen omhoog over de finish, wint de eerste marathon op natuurijs in Haaksbergen.Beeld Klaas Jan van der Weij / de Volkskrant

De eerste marathon op natuurijs is behalve een wedstrijd óp het ijs de laatste jaren ook steeds vaker een strijd óm het ijs. Net als in 2018 komt de winnaar ook dit jaar weer uit Twente. En dus kan op deze heldere, winterkoude maandagavond in Haaksbergen de groene loper worden uitgerold, kunnen de gekleurde lampjes in de bomen worden aangestoken en mogen de schaatsen uit het vet.

Mac van Dinther 21 januari 2019, 22:09

Om klokslag 19.00 uur gaan de vrouwen van start voor de eerste natuurijsmarathon van dit jaar. De lange ijzers krassen over het spiegelgladde, maagdelijke ijs. De omstandigheden zijn perfect: het is windstil en kraakhelder. Boven de schijnwerpers die de ijsbaan uitlichten, hangt een volle ronde maan in een pikzwarte hemel. Boerenkapel Crescendo uit Buurse speelt Sweet Caroline.

Echt spannend wie de eerste mocht organiseren was het dit jaar niet, zegt Henk Dijksterhuis, voorzitter van IJsch, de IJs- en Skeelerlub Haaksbergen. Zondagavond lag op de skeelerbaan van Haaksbergen al een ijslaag van 3 centimeter, de vereiste dikte om een marathon te mogen organiseren. In de nacht van zondag op maandag kwam daar nog een dikke centimeter bij.

Maandagmorgen kwamen de keurmeesters van de Koninklijke Nederlandse Schaatsbond (KNSB) naar Twente om het ijs te keuren. Even later gooide de enig overgebleven concurrent in Noordlaren de handdoek in de ring: Haaksbergen ging weer met de eer strijken.

Dat hebben ze te danken aan een slimmigheidje, wijst Dijksterhuis. Een deel van de Haaksbergense skeelerbaan ligt in de zon. ‘De centimeters ijs die we ’s nachts wonnen, raakten we overdag weer kwijt door smeltend ijs.’ Deze zomer staken de bestuurders de koppen bij elkaar. Allerlei ideeën kwamen langs, zoals folie op het ijs leggen of de baan wit verven zodat het zonlicht wordt teruggekaatst.

De uiteindelijke oplossing was even simpel als briljant. Langs de zonnige kant van de baan werd een stellage gebouwd van steigerpijpen. Daaraan werden grote doeken gehangen die als een gordijn kunnen worden dichtgetrokken zodat de hele baan in de schaduw blijft. ‘Boerenslimheid’, glimlacht Dijksterhuis. Want al is het maar een spelletje: ‘We willen toch wel graag winnen.’

Als één man achter de ijsclub

Vijftienduizend euro kostte de stellage, gesponsord door lokale bedrijven die hun namen op het doek mochten zetten. Ze stonden ervoor in de rij, zegt Dijksterhuis glunderend. Als het om de marathon gaat, staat Haaksbergen als één man achter de ijsclub. ‘De saamhorigheid is groot hier. Iedereen is enthousiast.’

Maandagochtend half tien kreeg Haaksbergen het groene licht, in één dag moest alles op poten worden gezet. Maar met dat bijltje hebben ze vaker gehakt, zegt Dijksterhuis. Het is al de zevende keer sinds 2000 dat Haaksbergen de eerste mag organiseren.

‘Het is een geoliede machine’, beaamt waarnemend burgemeester Gerrit-Jan Kok (VVD), die ook weer van de partij is. Alle vijftig vrijwilligers werden opgetrommeld. KNSB-hoofdsponsor KPN deed een duit in het zakje, net als de provincie Overijssel, die vijfduizend euro bijdraagt. Alles bij elkaar kost het organiseren van een schaatsmarathon ongeveer 20 duizend euro.

Maar dan heb je ook wat, zegt Arjan Smit van de KNSB in het ijshonk van de vereniging. ‘Het ijs ziet er supergoed uit.’ Smit is vanavond plaatsvervangend wedstrijdleider omdat het grootste deel van de KNSB-leiding in Oostenrijk zit, waar deze week de alternatieve Elfstedentocht wordt gereden. Ook de meeste schaatstoppers zijn al daarheen vertrokken.

Omkleden tussen pijl-en-bogen

Het mag de sfeer in Haaksbergen niet drukken. Meisjes delen handschoenen en mutsen uit bij de ingang – de entree is gratis. De inschrijving voor de wedstrijdrijders is in de kantine van de schutterij, waar een Tiroler muziekkapel zijn deuntjes blaast. Omkleden kunnen de schaatsers zich op de schietbaan, tussen de pijl-en-bogen.

De sfeer langs de ijsbaan, waar een paar honderd belangstellenden zich hebben verzameld, is gemoedelijk. Twee agenten zijn er om de orde te handhaven. ‘Er komen er zo nog twee’, zegt een van hen. ‘Dat is zat.’

Het zijn van die dagen waarop alles bij elkaar komt, zegt burgemeester Kok die zijn ambtsketen heeft verruild voor een sportievere outfit. ‘Dit is goed voor het hele dorp en heeft uitstraling tot ver daarbuiten.’ Haaksbergen werd landelijk bekend door het ongeval met een monstertruck in 2014 waarbij drie doden vielen. ‘Nu zegt iedereen waar ik kom: Haaksbergen, dat is toch dat dorp van de eerste marathon op natuurijs?’

De eerste marathon op natuurijs van 2019 wordt bij de vrouwen gewonnen door Rixt Meijer. Bij de mannen is de winnaar Simon Schouten, net als vorig jaar. Maar de eigenlijke winnaar stond al bij voorbaat vast: dat is Haaksbergen.

Noordlaren vist achter het net

Nachtenlang werkte de ijsvereniging in het Groningse Noordlaren door in de hoop de eerste marathon op natuurijs te mogen organiseren, maar het mocht niet baten. Voorzitter Jan Geert Veldman van de ijsvereniging in Noordlaren zat in de nacht van zondag op maandag nog op zijn trekker van het Duitse merk Claas om laagje na laagje water op de ijsbaan te sproeien. Keertje linksom, keertje rechtsom, iets meer water aan de binnenkant en een gangetje van een kilometer of 4 per uur. Toen dook-ie even zijn bed in - om in slaap te vallen met de hoop de eerste marathon op natuurijs van dit jaar binnen te halen.

Toen Veldman een paar uur later wakker werd, wist hij al snel dat het er niet in zat. Hij is al 25 jaar voorzitter van de lokale ijsclub; ervaring genoeg. De voorspellingen waren maandag heel vroeg al niet best en de temperatuur ging langzaam omhoog. ‘Toen hebben we zelf maar besloten dat we niet meededen.’ En zo ging de eerste marathon naar Haaksbergen in Twente.

Veldman is nu ook maar gestopt met op de thermometer te koekeloeren, waar hij donderdag mee begonnen was toen het voor het eerst een beetje serieus koud werd. ‘Nu maak ik me niet druk meer.’ Bovendien: alsof hij er wat aan kan doen. ‘Het is puur mazzel. In Haaksbergen was het twee nachten min 9, hier min 7.’

Nu is de baan lekker open voor het publiek, een mannetje of 400, dat overal vandaan komt. Ook mooi, zegt Veldman. En het levert ‘goed geld’ op, dat de vereniging prima kan gebruiken. Hij is net klaar met de koeien voeren en gaat zo maar weer eens bij de baan kijken. Ze hebben de juiste beslissing genomen, weet hij. ‘De temperatuur was vanmiddag echt niet goed. Het ijs zal wel zacht aan het worden zijn.’