Vooralsnog is Clintons conclusie deze: het lag vooral aan de anderen
In 'What Happened', het boek waarin Hillary Clinton haar versie geeft van de verloren strijd tegen Trump, krijgen partijgenoten ervan langs en schiet ze met scherp op Bernie Sanders, James Comey en Joe Biden. En ze houdt nog altijd veel van Bill.
Een klein jaar heeft ze erover kunnen nadenken, maar Hillary Clinton weet het nog steeds niet. 'Wat maakt mij tot zo'n magneet voor woede? Ik vraag het me echt af. Ik snap er niets van', zegt ze tegen haar lezers. En dan komt het excuus waar velen nog bozer van zullen worden: 'Ik denk dat het deels komt omdat ik een vrouw ben.'
Clinton is terug, en het lijkt alsof er niets is veranderd. In haar boek What Happened doet ze verslag van de achtbaanachtige verkiezingsrace van vorig jaar en zoekt ze naar de oorzaken van haar verlies. Dat zijn er heel veel - maar als je ze allemaal achter elkaar zet, komen ze nog steeds niet echt bij haar uit.
Het boek verschijnt dinsdag, maar sinds gisteren zingt het al rond. Nadat de afgelopen weken al een paar fragmenten waren uitgelekt, had CNN woensdag de primeur. De nieuwszender had een compleet exemplaar op de kop weten te tikken bij een boekhandel in Jacksonville, in de staat Florida - alsof ze daar vooruitlopend op de komende orkaan alvast begonnen zijn met uitdelen.
En dus strooit de zender nu met lekkere citaten - ook die in dit stuk komen daarvandaan. Dat betekent dat een voorbehoud moet worden gemaakt. Misschien staan er dingen in het boek die nog niet door CNN zijn opgemerkt en tot heel andere conclusies zouden leiden. Maar vooralsnog is de conclusie deze: het lag vooral aan de anderen.
CNN had een compleet exemplaar op de kop weten te tikken bij een boekhandel in Jacksonville, Florida
Zeker, Clinton spaart ook zichzelf niet. Ze geeft toe dat ze 'zich niet realiseerde hoe snel de grond onder hun voeten verschoof' en dat een 'traditionele presidentscampagne met goed doordachte argumenten' het ging afleggen tegen 'een realityshow die voortdurend de woede en wrok van Amerikanen oppookte'. Ze zegt dat het er 'slecht uitzag' dat ze betaalde toespraken gaf op Wall Street en dat ze de opmerking dat ze mijnwerkers overbodig zou maken 'het meest betreurde'.
Ze neemt de verantwoordelijkheid voor alle beslissingen die tijdens de campagne zijn gemaakt, zegt ze. Maar toch.
Bernie Sanders krijgt ervan langs, en FBI-directeur James Comey, en de zeer op haar hand zijnde The New York Times, president Barack Obama, Joe Biden een beetje, de Russen natuurlijk, en Donald Trump. Allemaal speelden ze een rol in het dwarsbomen van de weg die Clinton voor zichzelf had uitgestippeld.
Obama bijvoorbeeld wordt verweten dat hij de Russen niet hard genoeg aanpakte toen duidelijk werd dat zij zich met de verkiezingen hadden bemoeid. Ook zegt ze dat hij haar een 'dwangbuis' aandeed omdat hij haar tijdens de voorverkiezingen adviseerde om Bernie Sanders niet aan te vallen, omdat dat verdeeldheid zou zaaien.
Sanders krijgt de grootste kritiek. Haar tegenstrever tijdens de voorverkiezingen, de zelfbenoemde socialist uit Vermont, zou de weg hebben vrijgemaakt voor de scheldpartijen van Donald Trump die Clinton 'Crooked Hillary' noemde en haar als onbetrouwbare slippendrager van ongrijpbare donateurs wegzette - zoals ook Sanders had gedaan. Volgens Clinton had Sanders met zijn aanvallen 'blijvende schade' aangericht.
Maar haar argumenten zijn tegenstrijdig. Ze verwijt Sanders enerzijds dat zijn boodschap zo dicht bij de hare lag, dat hij wel zijn toevlucht moest nemen tot persoonlijke beledigingen en insinuaties. Anderzijds zegt ze dat zijn politieke agenda onrealistisch en onhaalbaar was. Dat kan niet allebei waar zijn.
Ze verwijt Sanders enerzijds dat zijn boodschap zo dichtbij de hare lag, anderzijds zegt ze dat zijn politieke agenda onrealistisch en onhaalbaar was
Bernie Sanders hád een andere boodschap dan Clinton. Onhaalbaar of niet, hij had een hartgrondige sociaal-democratische agenda van een stevige overheid die moest gaan zorgen voor collectieve goederen, zoals gratis hoger onderwijs en gezondheidszorg. Met zijn economische agenda haalde hij een verloren supporterskern terug die zich door andere Democraten als Clinton vergeten had gewaand.
En ja, dat waren deels dezelfde achtergeblevenen die daarna ook door Trump werden begeesterd. Hun woede wás reëel.
Door Sanders (volgens een NBC/WSJ-peiling de populairste ex-presidentskandidaat) zo weg te zetten lijkt Clinton (volgens diezelfde peiling nog minder populair dan Trump) de kloof binnen de Democratische partij weer verder te verdiepen, een jaar voor tussentijdse verkiezingen. Ze gaat straks ook uitvoerig met het boek op tournee (kaartjes kosten een paar tientjes tot een paar duizend dollar), wat meer rumoer gaat opleveren.
We proberen de partij net samen te brengen, voor wat een van de belangrijkste politieke gevechten kan worden die we ooit hebben gezien
'De nieuwscyclus over het nieuwe boek komt op het slechtst mogelijke moment', zei het Californische Democratische congreslid Jared Huffman donderdag tegen CBS. 'We proberen de partij net samen te brengen, voor wat een van de belangrijkste politieke gevechten kan worden die we ooit hebben gezien. Er klinkt collectief gekreun als deze vragen over schuld en excuses weer worden opgerakeld.'
Volgens Sanders moet de partij vooruit kijken, niet achteruit.
Maar voorlopig zit de partij nog met de resten van de campagne van 2016 opgescheept. 'Veel mensen hoopten dat ik zomaar zou verdwijnen', schrijft Clinton. 'Maar hier ben ik.'