Flirtende merels en spreeuwen die treinen imiteren: internationale database bevat grootste collectie vogelgeluiden ter wereld

De collectie, bijeengebracht door wetenschappers en hobbyisten, bevat ruim 430 duizend opnamen van tienduizend vogelsoorten – 92 procent van alle vogelsoorten in de wereld. Het gaat om alle typen geluiden die jonge en volwassen vogels voortbrengen: van de zang in de paringstijd tot de alarmroep als er gevaar dreigt, van de roffel van de specht tot het gepiep van jonkies die honger hebben.

De geluiden zijn door vogelaars samengebracht en te beluisteren via de website xeno-canto. Deze verzameling bereikte onlangs de grens van tienduizend soorten en wordt nu toegevoegd aan de database Global Biodiversity Information Facility (GBIF). Dat is een wereldwijd platform waarop musea, natuurorganisaties en wetenschappelijke instituten hun opnamen en observaties samenbrengen. Tot nu toe ontbraken vogelgeluiden in deze database. ‘Nu kunnen de geluiden bijdragen aan onderzoek naar verspreiding en ontwikkeling van vogelpopulaties’, zegt Sander Pieterse van Naturalis in Leiden.

Via de website van GBIF zijn niet alleen de geluiden te horen, er staat ook waar, wanneer, onder welke omstandigheden en door wie ze zijn opgenomen. Elke opname gaat vergezeld van een sonogram, een visuele weergave van het geluid. Met diverse zoekfuncties is de omvangrijke database toegankelijk gemaakt, zodat gegevens snel te vinden zijn. ‘Zo kan makkelijker worden nagegaan of de biodiversiteit op verschillende locaties voor- of achteruitgaat’, aldus Niels Raes, eveneens verbonden aan Naturalis en nationaal contactpersoon voor GBIF.

Imitators

Tot de ‘topstukken’ uit de collectie behoort de roodbaardbandvogel, waarvan het geluid werd opgenomen op het moment dat deze als nieuwe soort werd ontdekt in Peru. Of neem het bizarre cirkelzaagachtige geluid van de capuchonvogel die in de regenwouden van Suriname en Brazilië leeft. Pieterse wijst ook op de bosrietzanger, die broedt in Nederland en overwintert in Afrika. Deze trekvogel is een uitstekende imitator en verwerkt geluiden van Afrikaanse vogelsoorten in zijn zang. Ook de spreeuw is goed in het imiteren. Te horen is onder meer hoe het beestje een gillend kind en een ambulance imiteert.  Pieterse: ‘Op het station in Leiden hoor je ze wel eens het geluid van afremmende treinen en het fluiten van de conducteur nadoen.’

Ondanks de enorme omvang van de collectie, is die nog niet compleet. Om alle geografische variatie en variatie in de tijd weer te kunnen geven, zijn nog veel meer vogelgeluiden nodig.