Is een rente van 0 procent het nieuwe normaal?

Tien jaar geleden was Zwarte Piet normaal. Nu is hij racistisch. Tien jaar geleden mocht een man een vrouw complimenteren over haar uiterlijk. Nu is dat seksistisch.

Iets wat vroeger normaal was, is tien jaar later abnormaal. En dat geldt ook voor de financiële markten. Tien jaar geleden was een rente van 4 procent – de beroemde rekenrente die de pensioenfondsen moesten hanteren – normaal. Mogelijk is in de toekomst een rente van 2,1 of zelfs 0 procent normaal.

De Amerikaanse centrale banken (Fed) die na de crisis van 2008 als eerste de economie gingen stimuleren en de rente naar 0 procent verlaagden – iets wat in de geschiedenis uniek was – besloten in december 2015 dat het tijd werd dit beleid terug te draaien. De rente werd voor het eerst na de crisis verhoogd naar 0,25 procent, het jaar daarop kwam een tweede voorzichtig stapje naar 0,5 procent. En in 2017 werd de rente drie keer verhoogd tot 1,25 procent. In 2018 met een krachtige economische groei van 3,4 procent kwamen er zelfs vier stapjes. En in de vroege herfst van 2018 ging iedereen er nog voetstoots vanuit dat ook in 2019 nog vier renteverhogingen zouden volgen. Op 1 januari 2020 zou de rente 3,25 procent zijn en tenminste een beetje in de buurt komen van de 4 procent die vroeger mondiaal als normaal werd gezien.

Maar inmiddels valt de Fed van zijn geloof af. In december concludeerden de financiële markten dat de Fed nog maar twee renteverhogingen aandurfde  nadat het op de beurzen was gaan spoken. En nadat Wall Street rond de kerstdagen helemaal van slag raakten en de groeiprognoses naar beneden werden bijgesteld, denken de markten dat de Fed een pauze inlast en in 2019 de rente helemaal niet verder verhoogt.

Nog een onheilstijding – een nieuwe koersval op de beurs, hernieuwde escalatie van het handelsoorlog met China, oplopende werkloosheid – of de Fed zou zelfs kunnen besluiten de rente weer te verlagen.

Uit de woensdag gepubliceerde notulen van de laatste Fed-vergadering van december – nog voor de kerstdip –  bleek dat de Fed-bestuurders in meerderheid wel een pas op de plaats willen maken. Nieuwe renteverhogingen tijdens de vergaderingen in januari en maart zijn zeer onwaarschijnlijk.

Centrale bankbestuurders willen de financiële markten nooit verrassen en zo grote schokken voorkomen. Wat de Fed tussen neus en lippen communiceert, zal ook wel gebeuren. De pauzeknop wordt ingedrukt. En voordat iemand het weet gaat de knop in zijn achteruit, waardoor de rente in 2022 weer op 0 staat. Donald Trump krijgt zijn zin, niet omdat hij het wil, of dat de economie dit verlangt, maar omdat de financiële markten 0 procent als het nieuwe normaal zien.

In Europa en Japan hebben ze dat al begrepen. Daar is de rente nog 0 procent en het is best mogelijk dat het decennia zo zal blijven, omdat er altijd een krimp op de loer ligt.

Dat normaal verdwijnt niet.