Direct naar artikelinhoud
ReconstructieMy Red Light

Hoe vrijwel alles misging met het Amsterdamse ‘gemeentebordeel’ My Red Light

Het leek al te mooi om waar te zijn: een idealistisch ‘gemeentebordeel’ zonder uitbuiting van de sekswerkers. Nu blijkt dat het inderdaad niet goed gaat met My Red Light op de Amsterdamse Wallen: tegenvallende inkomsten, een last onder dwangsom wegens het niet juist melden van signalen van mensenhandel. Een reconstructie.

Het pand van ‘My Red Light’ op de Oudezijds Achterburgwal, naast de Boomsteeg. Toeristen zwermen langs de dames van ‘Plezier’.Beeld Guus Dubbelman/de Volkskrant

Toen in mei 2017 met steun van de gemeente Amsterdam het raamprostitutiebedrijf My Red Light werd geopend, spraken ambtenaren onderling nog liefkozend over het Max Havelaarbordeel. In My Red Light gingen prostituees onafhankelijk van zakkenvullende pooiers of raamexploitanten zelf de dienst uitmaken, was de hoop.

Wilt u dit artikel liever beluisteren? Hieronder staat de door Blendle voorgelezen versie.

Anderhalf jaar later velt Corinne Dettmeijer, de voormalig nationaal rapporteur mensenhandel, een vernietigend oordeel over het experiment. In opdracht van burgemeester Femke Halsema onderzocht ze wat er van het sekswerkers-zelfbestuur is terechtgekomen. Dat is mislukt en zal ook niet slagen, is de stellige conclusie. Scherpe woorden zijn er voor zowel de gemeente als het bestuur van My Red Light, dat merendeels uit (ex-)sekswerkers bestaat.

Geestelijk vader van het bordeel is wijlen burgemeester Eberhard van der Laan. Hij ziet in 2014 grote kansen om op de Wallen te experimenteren met een soort prostitutiecoöperatie. Onder grote tijdsdruk laat hij een haalbaarheidsonderzoek doen. Voor de onderzoekers is duidelijk dat een positief advies wordt verwacht, schrijft Dettmeijer.

Positief advies

En dat komt er. Omdat de gemeente met hulp van een woningcorporatie de afgelopen jaren veel prostitutiepanden heeft opgekocht, heeft de gemeente de unieke kans voor voor zo’n experiment, is de conclusie. Ook zou er ‘een kernteam van sekswerkers’ zijn dat zich wil inzetten voor zelfbeheer.

Van der Laan zet er daarna de schouders onder. Zo weet hij in de loop van 2016 een koper te vinden voor veertien ramen aan de Oudezijds Achterburgwal en de Boomsteeg, die de gemeente eerder samen met een woningcorporatie heeft gekocht van seksbaas Charles Geerts. De Start Foundation wordt de nieuwe eigenaar – een sociaal investeringsfonds ten behoeve van kwetsbare groepen op de arbeidsmarkt. Commissaris daar is op dat moment vrijgevestigd intellectueel Femke Halsema. Via een ingewikkelde vastgoedtransactie wordt slechts 2 miljoen euro neergelegd voor ‘het opstal’. De grond krijgt Start in erfpacht voor 108 duizend euro per jaar.

Mede door deze constructie weet Van der Laan meer partijen aan boord te krijgen. De Rabobank stapt in als financier voor de exploitatie. Het ministerie van Veiligheid en Justitie verstrekt My Red Light een subsidie omdat het experiment criminaliteit rond prostitutie zou kunnen verminderen.

De Start Foundation werkt als huisbaas. De stichting My Red Light zal de panden huren en exploiteren. Eventuele winsten worden gebruikt om sekswerkers onderwijs te geven en voor te bereiden op een leven na de prostitutie. Voormalige prostituee Justine Le Clercq is de bestuursvoorzitter.

Gerenoveerde peeskamers

Op 13 mei 2017 leidt Le Clercq de verzamelde pers rond door de gerenoveerde peeskamertjes aan de Achterburgwal. In het rode licht vergapen journalisten zich bij een groot rond bed en een sm-kamer. Allemaal in samenspraak met de toekomstige gebruiksters ontworpen, vertelt Le Clercq trots.

Al snel komen de tegenslagen. Zo is een deel van het businessmodel gericht op het werven van klanten via internet. Sekswerkers die niet graag achter de ramen werken, kunnen in aparte ruimtes veilig en anoniem klanten ontvangen. Maar de Algemene Plaatselijke Verordening staat alleen raamprostitutie toe. Daardoor kampt My Red Light met leegstand en tegenvallende inkomsten. Daarnaast krijgen vier van de acht vrouwen die zich aanmelden geen verklaring omtrent gedrag wegens betrekkelijk kleine vergrijpen in hun verleden.

In de maanden die volgen, groeit bij Le Clercq de frustratie over het feit dat de gemeente er sinds de verkoop van de panden aan de Start Foundation nadrukkelijk voor heeft gekozen zich als strenge regelgever en toezichthouder op te stellen. In maart 2018 vaart ze in Het Parool uit tegen gemeentebestuur. ‘Sinds Eberhard van der Laan is gestorven, lijken we te worden tegengewerkt’, zegt ze.

In augustus beklaagt ze zich op stadszender AT5 over de gebrekkige ondersteuning van politie en gemeente bij vermoedens van mensenhandel. ‘Ik heb ooit beweerd dat er nauwelijks mensenhandel en gedwongen prostitutie heerst op de Wallen, nou daar ben ik wel van teruggekomen.’ Ze heeft vier keer melding gedaan, maar zegt dat de politie door geklungel niet of te laat reageerde.

Dwangsommen

Bij de politie is er juist irritatie over de manier waarop My Red Light vermoedens van mensenhandel heeft gemeld. Te laat, of niet op de juiste manier. Om die reden krijgt My Red Light een dwangsom van 25 duizend euro opgelegd, een tweede zaak waarbij opnieuw een dwangsom dreigt, loopt nog.

Het bordeel bungelt nu aan een zijden draadje. Met de inkomsten gaat het iets beter, steeds meer ramen worden ’s middags verhuurd. Maar de dwangsommen zouden wel een serieus probleem kunnen vormen. Door de wilde publiciteit van de onervaren bestuurders heeft het bordeel volgens Dettmeijer veel krediet verspeeld bij belangrijke partners zoals de Start Foundation en de politie.

Tussen alle kritiek ziet Dettmeijer ook positieve kanten. Dat een van de prostituees inmiddels werkt als beheerder, bijvoorbeeld. En dat veel prostituees tevreden zijn met de kwaliteit van de kamers en wekelijks samen met de beheerders soep eten en bespreken wat er beter zou kunnen.

Eigenlijk had de gemeente nooit met het experiment moeten beginnen, vindt Dettmeijer. Maar nu het er is, kan de stad beter de regie in handen nemen. ‘Met als risico dat de stad het verwijt krijgt dat ze zelf een bordeel runt. Maar wie A heeft gezegd, moet ook B zeggen.’

Burgemeester Halsema is voornemens om het advies te volgen. De komende maand neemt zij de tijd om te overleggen met alle betrokkenen of ook zij het gemeentebordeel een tweede kans willen geven.

Verbetering: boven een eerdere versie van dit artikel stond ten onrechte dat My Red Light een dwangsom kreeg opgelegd wegens vermoedens van mensenhandel. Dit was niet juist, het ging om het niet tijdig melden van vermoedens van mensenhandel.