‘Pacifistisch’ Japan krijgt voor het eerst sinds einde Tweede Wereldoorlog vliegdekschepen

De vliegdekschepen en F-35’s zijn de belangrijkste onderdelen van het nieuwe defensiebeleid voor de komende tien jaar dat de Japanse regering dinsdag aankondigde. In de komende vijf jaar alleen al zal een recordbedrag van 211 miljard euro worden besteed aan nieuwe wapens, ruim 15 miljard euro meer vergeleken met een vorig defensieplan.

Volgens de regering van premier Abe zijn de maatregelen nodig om het land beter te verdedigen tegen toekomstige gevaren. Zo zal er meer geld worden besteed aan raketverdediging om het groeiende raketarsenaal van Noord-Korea het hoofd te bieden. Maar de meeste aandacht wereldwijd trok het besluit om twee helikopterschepen van de Izumo-klasse om te bouwen tot vliegdekschepen waarop Amerika’s modernste gevechtsjager F-35, de JSF, kan landen.

Hiermee krijgt Japan, dat volgens de ‘pacifistische’ grondwet van 1947 alleen een ‘zelfverdedigingsmacht’ mag hebben, voor het eerst de mogelijkheid om offensieve militaire operaties uit te voeren. Volgens Tokio moeten de bijna 250 meter lange schepen, die aanzienlijk kleiner zijn dan de Amerikaanse vliegdekschepen, met name verafgelegen eilanden in de Stille Oceaan beschermen. 

Pas kort operationeel

Japan maakt zich steeds meer zorgen over de groeiende militaire macht van met name de Chinese marine. De regering-Abe noemde dinsdag de activiteiten van het Chinese leger in de regio, in het bijzonder in de Zuid-Chinese Zee, een bron van ‘grote zorgen’.

Als eerste zal de gloednieuwe JS Izumo, die pas drie jaar operationeel is, worden omgebouwd voor operaties met de F-35. Daarna moet de JS Kaga volgen. Pikant is dat dit laatste schip dezelfde naam heeft als het keizerlijke vliegdekschip dat in 1941 de aanval leidde op de Amerikaanse marinebasis Pearl Harbor. Beide schepen, de grootste van de Japanse marine, hebben nu alleen helikopters aan boord en zijn voornamelijk bedoeld om onderzeeboten op te sporen en te bestrijden.

Met de hypermoderne F-35’s aan boord, kan de Japanse marine in de toekomst met beide schepen tot op honderden kilometers afstand ook andere militaire operaties gaan uitvoeren. ‘Wij moeten effectieve capaciteiten ontwikkelen om ons te verdedigen in plaats van uitbreiden wat wij nu hebben’, aldus de regering over het vliegdekschipplan en de aanschaf van de extra stealthvliegtuigen.

Verticaal opstijgen en landen

Voor beide schepen zal Tokio de versie van de F-35 kopen die verticaal kan opstijgen en landen. Deze is speciaal ontwikkeld voor het Amerikaanse marinierskorps en kost zo’n honderd miljoen euro per stuk. Japan had al 42 van de stealthvliegtuigen gekocht maar breidt dit aantal nu fors uit naar 147. Het wordt hiermee een van de grootste afnemers van de F-35, die ook door Nederland is gekocht.

Met de miljardenaankoop komt Abe ook president Trump tegemoet. Deze oefende sinds zijn aantreden forse druk uit op Tokio om met name meer Amerikaanse wapens te kopen om zo het Amerikaanse handelstekort met Japan terug te dringen. De nieuwe plannen zullen de binnenlandse kritiek op Abe’s militaire beleid alleen maar versterken. Sinds hij in 2012 aantrad, heeft de premier elk jaar het defensiebudget verhoogd. 

Zo noemde de linkse krant Asahi Shimbun het vliegdekschipplan een ‘duidelijke breuk’ met de Japanse doctrine van ‘zelfverdediging’. Ook China leverde de afgelopen weken kritiek op het voornemen en herinnerde aan Tokio's rol in de Tweede Wereldoorlog. Hoe gevoelig de kwestie is, blijkt uit het feit dat Japan de twee omgebouwde schepen geen ‘aanvalsvliegdekschepen’ zal gaan noemen. Sinds de Izumo in gebruik is, wordt het ook steevast geen helikoptervliegdekschip genoemd. De VS, die ook deze schepen hebben, doen dit wel.