In het 'Gemenebestcafé' wordt het Britse rijk geëerd. Dat valt niet bij iedereen goed

'Don't mention the war!' John Cleeses kreet uit Fawlty Towers geldt niet in het Noord-Londense 'Gemenebestcafé' Blighty UK. Integendeel. Aan het plafond hangen Spitfires, in de tuin staat een schuilhut tegen luchtaanvallen en aan de wc-deuren hangen knipsels uit het opgewekte oorlogstijdschrift Blighty. En in de hoek, naast een laptopwerkster, staat Winston Churchill. Met een Arsenal-sjaal om zijn nek.

Dat de oorlogspremier een 'Gunner' was, de bijnaam van de plaatselijke voetbalclub, is tongue in cheek, zegt oprichter Chris Evans, en past bij het concept, net als een Churchill in een keukenschort. 'Ik wil deze nationale held op een luchthartige manier eren.'

Lofzang op het imperialisme

Het eerbetoon aan Churchill, over wie thans in de bioscopen de kaskraker Darkest Hour te zien is, valt niet bij iedereen goed. Vandalen hebben teksten als 'oorlogshitser', 'imperialisme' en 'tuig' geklad op de gevel waar de tronie van Churchill te zien was, met zijn beroemde V-gebaar vragend om twee shots voor zijn espresso. In dezelfde week hebben drie Labouractivisten in een petitie hun onvrede geuit over een tweede Gemenebestcafé, een paar mijl verderop in Tottenham, waar 'India' het thema is en Gandhi het icoon. Volgens hen is dit culturele toeëigening en een lofzang op het imperialisme. Ze hebben het plaatselijke kamerlid David Lammy verzocht in te grijpen.

Op de tweede verdieping van Blighty UK, waar jonge zelfstandigen een werkplek kunnen huren en een schildering van de jonge Clementine Churchill de muur siert, schudt de 40-jarige historicus het hoofd. 'Noem een historische figuur die geen schaduwkanten heeft. Ik wil de goede kanten tonen van een Britse held en tegelijkertijd de banden versterken tussen de Gemenebestlanden. Ik was zestien jaar geleden bij de Gemenebestspelen en dat heeft grote indruk op me gemaakt. Mijn plan is om 53 Gemenebestcafé's te openen, voor elk land eentje. Jamaïca, Singapore en Maleisië moeten de volgenden zijn, elk met een eigen thema en sfeer. En met producten uit die landen.'

Oude vrienden

De aandacht voor het Gemenebest is iets van deze tijd. Nu de Britten de banden met het Europese vasteland losser maken, valt de blik op de oude vrienden. Een onderzoek leerde dat 43 procent van de Britten positief staat tegenover het wereldrijk, terwijl 19 procent zich schaamt. Bij de eerste categorie behoort Richard Lewis, die een veganistisch Full English aan het eten is ('de Gandhi'). 'Als iemand die in Hong Kong is opgegroeid, ben ik wel gevoelig voor wat Gemenebestnostalgie', zegt hij. Tegenover hem geniet beveiliger Sean Carney van een échte Full English, 'de Winston', met een Union Flag op de worst. 'Ik begrijp niet waarom Churchill kritiek oproept. Hij heeft ons gered.'

Net zo eigentijds zijn protesten tegen historische figuren, het verwijderen van standbeelden, meer in het algemeen: het berechten van de geschiedenis. Vers in het geheugen staat de poging van Oxfordstudenten om het beeld van de koloniaal Cecil Rhodes te verwijderen bij Oriel College. Zelfs Mahatma Gandhi, die India op vreedzame wijze naar onafhankelijkheid heeft geholpen, staat niet boven verdenking. Op de Facebookpagina van Blighty India liet een bezoeker weten zich te hebben geërgerd aan de persoonsverheerlijking van Gandhi, aan de neonlamp in de vorm van diens hoofd. Volgens hem was Gandhi 'een racist, vrouwenhater en verdediger van het kastensysteem'.

Blighty India, ingeklemd tussen een Colombiaans en een Turks restaurant, blijkt nog meer afkeer op te roepen dan het Churchillcafé, vanwege de koloniale associaties. Het woord Blighty zelf bijvoorbeeld, een koosnaam voor Groot-Brittannië bij soldaten en koloniale expats, is afgeleid van het Hindiwoord Bilayati ('vreemdeling' of 'Brit'). De actievoerders wijzen erop dat de eigenaar Brits is en het eten Brits met een Indiaas tintje. 'Veel Indiërs zouden het beledigend vinden', staat in de brief aan afgevaardigde Lammy. Volgens Evans, die vier jaar in India heeft gewoond, is het onzin. 'We hadden hier deze week een cameraploeg van India Today op bezoek en die vond het prachtig.'

Australiëdag

Het bezwaar dat multicultureel Tottenham te hoop loopt tegen het in september 2016 geopende café is moeilijk aan te tonen. Gezeten onder een poster van een Sashi Kapoorfilm zegt de Française Aurélie, die haar 8 jaar oude kind een wortelprakje voert, weinig te begrijpen van de ophef. 'Ik ben al blij dat er een plek is waar moeders met jonge kinderen overdag heen kunnen en waar zwangerschapsyoga wordt gegeven', zegt ze. 'Vier jaar geleden was er niets in deze buurt.' Populair is het zeker. De tafels zitten vol en de akoestiek is Londens: flarden Italiaans, Somalisch en pidgin-Engels. Een Russische serveerster laat weten dat de koffie Kurkuma-verkeerd uitverkocht is.

In Finsbury Park, ondertussen, Jeremy Corbyn-land, zit Evans zuchtend Blighty's Facebook-pagina te bekijken. 'Omdat het vandaag Australiëdag is delen we blikjes Fosters uit en ook daarover zijn mensen gevallen, omdat de stichting van Australië slecht was voor de Aboriginals. Je moet overal rekening mee houden.' Op de gevel heeft hij de mural van Churchill verwijderd, maar wie naar binnen kijkt ziet meteen diens kop, en een churchilliaan zal ook diens dochter Sarah herkennen, als een engel op de puinhopen van de Blitz. Een oude voorbijganger met Union-Jacktas koestert lichte twijfels bij het concept. 'Koffie? Ik zou een Churchill whiskybar zijn begonnen.'