Direct naar artikelinhoud
NieuwsVerkeersruzie

Hoe kunnen die verkeersirritaties zo uit de hand lopen?

Begin deze week vielen er bij twee ongelukken in Amsterdam en Lekkerkerk in totaal vier doden, mogelijk als gevolg van ruzies in het wegverkeer. Wat bezielt mensen om die irritaties zo uit de hand te laten lopen? 

De plek waar zondag twee mensen omkwamen bij een ongeluk, vermoedelijk na een ruzie.Beeld ANP

Het begint al te schemeren als de wegen van een 52-jarige automobilist en die van een 44-jarige motorrijder en zijn passagier elkaar kruisen op de A10. Het is twee dagen voor Kerst, zondag 23 december, en het miezert op de Amsterdamse ringweg. Het verkeer rond de hoofdstad stroomt onverstoorbaar door.

In zijn verhoor zal de automobilist uit Krommenie later verklaren dat hij vanuit het niets werd afgesneden door de motor. Dat hij schrok, hevig moest remmen en met zijn auto de vangrail raakte. Dat hij de achtervolging inzette om verhaal te halen. Dat hij naast de motor ging rijden en dat de bestuurder uit Wormerveer trappende bewegingen naar hem maakte.

Andere weggebruikers ondersteunen de verklaring. Ze zien ook hoe de automobilist instuurt op de motor. En nóg eens. Tot hij hem raakt en de motor valt – en de twee berijders sterven.

Ordinaire verkeersruzies. Ze gebeuren elke dag, maar zelden met zulke dramatische gevolgen. Het toeval wil dat diezelfde zondagmiddag nabij Lekkerkerk nog twee mensen omkomen bij een auto-ongeluk dat vermoedelijk ontstond door een ruzie op de weg. Het voorarrest van de 28-jarige man die wordt verdacht van het veroorzaken van het ongeluk, werd door de rechter-commissaris vrijdag met twee weken verlengd.

Levensgevaarlijke middelvinger

Meestal zijn de gemoederen rond een incident in het verkeer voldoende bedaard na een binnensmondse scheldpartij of een middelvinger, zegt Egbert-Jan van Hasselt, portefeuillehouder verkeersveiligheid bij de politie. ‘Dan is de stoom er vaak wel vanaf. Maar als mensen anderen gaan terugpakken in de auto, wordt het levensgevaarlijk, blijkt nu wel.’

Veel cijfers over agressie in het verkeer zijn er niet. Uit het periodiek regionaal onderzoek verkeersveiligheid uit 2009 blijkt dat driekwart van de automobilisten niet reageert als ze zich ergeren aan gevaarlijk rijgedrag van anderen. 16 procent zegt boos te worden en dat te laten merken met handgebaren, lichten of de claxon. 1 procent zegt de ander terecht te wijzen of te laten schrikken.

De reactie op onverwachte manoeuvres van anderen hangt sterk af van de perceptie van het ‘slachtoffer’, zegt Marjan Hagenzieker, hoogleraar verkeersveiligheid aan de TU Delft. ‘Als mensen het gevoel hebben dat hun wat wordt aangedaan, zullen ze eerder agressief reageren. Als je hetzelfde incident toeschrijft aan de omstandigheden, zoals de drukte op de weg of een slechte dag van een ander, dan word je ook niet boos.’

Rationaliteit is in de auto vaak ver te zoeken, zegt verkeerspsycholoog Gerard Tertoolen. ‘Ik merk het ook aan mezelf. Als ik in een nauwe straat rij en voorrang heb op een tegemoetkomende auto, maar diegene wacht niet, is het een kleine moeite om zelf even te wachten. Maar ik krijg dan toch een lullig gevoel, alsof die ander je minder belangrijk vindt.’

Vergrootglas voor emoties

Volgens Tertoolen werkt de auto als een vergrootglas waarmee gevoelens worden uitvergroot. Hij noemt de auto een ‘afreageermachine’. ‘Als je gefrustreerd bent doordat dingen in het leven niet lopen zoals gewild, neem je dat mee de auto in’, aldus Tertoolen. ‘Het gevoel van anonimiteit door het stalen skelet om je heen en de beleving van kracht door de pk’s die je onder je hebt, kunnen dan een gevaarlijke cocktail vormen.’

Mensen realiseren zich vaak onvoldoende dat hun auto ook een wapen kan zijn, zegt Van Hasselt van de politie. Ze voelen zich steeds veiliger in hun auto door alle veiligheidssystemen. ‘Vroeger rammelde een auto en hoorde je de motor, nu merk je nauwelijks dat je rijdt. Zo krijg je een beetje het idee onaantastbaar te zijn.’

De toenemende drukte op de weg belooft weinig goeds. ‘Er is minder plek voor elkaar, irritatie over files en mensen komen later thuis dan gedacht’, aldus Van Hasselt. De ongedurigheid in de maatschappij en het gebrek aan onderlinge tolerantie spelen volgens hem ook mee. ‘Mensen zouden er goed aan doen de gentleman in zichzelf vaker te laten spreken.’

Excuses, afslag, politiebureau

Bij achtervolging door een medeweggebruiker is het volgens Egbert-Jan van Hasselt, portefeuillehouder verkeersveiligheid bij de politie, verstandig te deëscaleren. ‘Probeer eerst verontschuldigingen aan te bieden.’ Helpt dit niet, ga dan van de weg af. ‘Stop niet op de vluchtstrook, maar neem een afslag en rijd rustig door. De tijd tikt in je voordeel, omdat iemand vaak na een tijdje bij zinnen komt. Als je je echt bedreigd voelt, rijd dan door naar een politiebureau.’