Populaties wilde dieren meer dan gehalveerd
De mens trekt een verwoestend spoor over de aarde, zo blijkt uit een rapport van WNF. Alleen al in Zuid- en Midden-Amerika krompen dierenpopulaties tussen 1970 en 2014 gemiddeld met 89 procent. ‘Dramatisch.’
De omvang van populaties van in het wild levende dieren is de afgelopen vijftig jaar wereldwijd gemiddeld met 60 procent afgenomen. Belangrijke oorzaken zijn de vernietiging van leefgebieden voor landbouw en infrastructuur, jacht en overbevissing, zo staat in een rapport van het Wereld Natuur Fonds (WNF) dat dinsdag verschijnt.
Het verlies deed zich het sterkst voor in de tropen en dan vooral in Zuid- en Midden-Amerika. Daar krompen dierenpopulaties tussen 1970 en 2014 gemiddeld met 89 procent. Die ontwikkeling houdt onder meer verband met het kappen van bossen. Ter illustratie: de afgelopen halve eeuw verdween 20 procent van het Amazonewoud.
Ook in rivieren, moerassen en zoetwaterdelta’s namen dierenpopulaties sterk af: wereldwijd gemiddeld met 83 procent. De aanleg van stuwdammen, irrigatie en inpoldering voor de landbouw, vervuiling en overbevissing zetten zoetwatergebieden onder druk. Ecosystemen in de oceanen worden bedreigd door overbevissing en (plastic)vervuiling.
‘De grootste aanjagers van het huidige verlies aan biodiversiteit zijn landbouw en overexploitatie – beide het gevolg van de voortdurende toenemende menselijke consumptie’, aldus het WNF-rapport. ‘Biodiversiteit is cruciaal voor onze gezondheid, welzijn, voedselvoorziening, veiligheid en de stabiliteit van de economische en politieke systemen in de wereld.’
Veel natuurgebieden gaan verloren of worden versnipperd. Ze moeten wijken voor landbouw, maar ook voor de aanleg van wegen, industrieterreinen en woongebieden. Ook de jacht, stroperij en visserij eisen een zware tol. Versnippering van bossen maakt ze toegankelijk voor de mens.
Vervuiling – bijvoorbeeld door olielekken – maakt gebieden ongeschikt voor dieren. Inheemse dieren worden bovendien bedreigd door invasieve soorten, die ziekten kunnen verspreiden. Klimaatverandering kan door het beïnvloeden van onder meer migratie en voorplanting indirect nadelige gevolgen hebben voor populaties.
Het Living Planet Report, tot stand gekomen in samenwerking met de Zoological Society of London, is gebaseerd op een groot aantal wetenschappelijke publicaties. Het zijn onderzoeken naar de omvang van ruim 16 duizend populaties van 4.000 soorten gewervelde dieren, verspreid over de hele wereld.
Het rapport geeft een overzicht van gegevens van heel veel instituten die de neergaande trend in biodiversiteit bevestigen, zegt Monique Grooten, een van de medewerkers aan het rapport. ‘Het is tijd voor collectieve actie ten behoeve van de natuur. Zoals is gebeurd met de klimaatdoelstellingen. We moeten stoppen met het vertragen van het verlies en meer inzetten op het oproepen tot herstel van de natuur.’
Het afnemen van populaties verschilt sterk per regio, reageert Bram Büscher, hoogleraar sociologie van ontwikkeling en verandering aan de Wageningen Universiteit. ‘Maar deze cijfers zijn hoe dan ook dramatisch. Het probleem van de biodiversiteit is groot. Voor dit rapport zijn onderzoeken uit gezaghebbende tijdschriften gebruikt. Dit moet je serieus nemen.’
Wat Büscher ‘jammer’ vindt is dat het WNF-rapport alleen in algemene termen oproept tot maatregelen om de natuur te beschermen en dat de opstellers niet duidelijk politiek stelling nemen. ‘Een voorbeeld: gisteren is in Brazilië de extreem-rechtse politicus Bolsonaro in Brazilië tot president gekozen. Hij wil een weg aanleggen dwars door het Amazonewoud, hij is voor mijnbouw en ontbossing. Nergens in het rapport staat waartegen we moeten ageren. De opstellers komen niet verder dan consensus-achtige retoriek. Natuurorganisaties moeten kleur bekennen: duidelijk zeggen dat we de economie op een andere manier moeten vormgeven.’