Direct naar artikelinhoud
AnalyseAmerikaanse complottheorieën

Soros al jaren weggezet als de baarlijke duivel

De bizarste geruchten over miljardair Soros worden als waarheid uitgevent. De lastercampagne heeft soms een uitgesproken antisemitische ondertoon.

George Soros.Beeld AP

Een ‘internationale crimineel’, een ‘nazi’ en zelfs 'de anti-Christ’. Al lang voordat een verknipte aanhanger van president Trump uit Florida George Soros deze week een bombrief toestuurde, werd de Amerikaans-Hongaarse miljardair en filantroop in rechtse kringen in de Verenigde Staten afgeschilderd als de baarlijke duivel. Zelfs president Trump droeg voorzichtig een steentje bij. 

De haatcampagne tegen de nu 88-jarige joodse financier woedt al jaren. Tijdens de verkiezingscampagne in 2016 beschuldigde Roger Stone, sinds jaar en dag een vertrouweling van Trump, Soros ervan dat hij‘linkse provocateurs’ betaalde die campagnebijeenkomsten van de Republikeinse kandidaat probeerden te verstoren. 

Af en toe liep dat uit op knokpartijen met aanhangers van Trump. Voor andere Republikeinen was dat weer aanleiding te suggereren dat het, zoals dat onder complotdenkers heet, een ‘false flag’-operatie was. Ook de zogenaamde Trump-aanhangers zouden door Soros worden betaald om stampij te maken en Trump een slechte naam te geven. Die theorie werd vooral door InfoWars gepropageerd, de broeierige website van Alex Jones die grossiert in in complottheorieën.

Stone zelf deed Soros af als een ‘internationale misdadiger’. Daarmee verwees de Trump-fluisteraar naar de activiteiten van Soros’ Open Society Foundations, die al sinds de jaren tachtig in tal van landen democratische bewegingen steunen en tegen corruptie strijden.  Soros oogstte daarmee aanvankelijk veel lof, omdat zijn organisatie vooral bezig was landen te verlossen van de erfenis van het communisme, maar de laatste jaren worden zijn activiteiten in rechtse kringen meer een meer afgeschilderd als een complot om de macht te krijgen over de wereld.

De anti-Soroscampagne heeft soms een duidelijk antisemitische ondertoon, net als bij de samenzweringstheorieën die vroeger circuleerden over de macht van de Rothschild-familie. De Amerikaanse comédienne Roseanna Barr, inmiddels ontslagen bij ABC-televisie, gaf er een helemaal bizarre draai aan. Zij verspreidde het volstrekt uit de lucht gegrepen gerucht dat Soros tijdens de oorlog twee joden had aangegeven bij de Duitsers en hun bezittingen had ingepikt. Die boodschap werd zelfs door Trumps zoon Donald jr. geretweet.

Van antisemitische ideeën valt Trump zelf echter moeilijk te verdenken: zijn dochter Ivanka heeft zich tot het joodse geloof bekeerd en Trump heeft van meet af een sterk pro-Israëlisch beleid gevoerd. Maar met zijn retoriek haakt Trump wel vaak aan bij het gedachtegoed en het taalgebruik van complotdenkers zoals Alex Jones. Volgens hem speelden Soros, Goldman Sachs topman Lloyd Blankfein en voormalig Fed-voorzitter Janet Yellen (alle drie joods) met Hillary Clinton onder één hoedje om de ‘mondiale machtsstructuur in handen te krijgen’.

Net als Jones was Trump zelf  ook een prominent birther, een aanhanger van de theorie dat Obama in werkelijkheid in het buitenland  is geboren en daarom geen recht had president te zijn. Tijdens de verkiezingscampagne verspreidde hij ook zonder blikken of blozen het verzinsel dat de vader van zijn rivaal Ted Cruz op de een of andere manier betrokken was bij de moord op president Kennedy.  Ditmaal roffelt Trump op de anti-Soros-trom: hij beschuldigde de liberale miljardair er onlangs van dat hij de vrouwen betaalde die tegen de benoeming van de omstreden rechter Brett Kavanaugh protesteerden. 

Trumps vroegere campagneleider en politiek adviseur Steve Bannon is een van de prominentste tegenstanders van Soros. Op de ultrarechtse website Breitbart News maakte hij jarenlang stemming tegen Soros, die volgens hem ‘met zijn vele tentakels’ tal van landen ondermijnt. Net als de sterk nationalistische Hongaarse premier Viktor Orban, één van de grootste vijanden van Soros, betoogt Bannon dat diens campagne voor immigratie en open grenzen er in werkelijkheid op is gericht de nationale identiteit van landen te verzwakken.

Datzelfde idee klinkt ook door in de beschuldiging van Republikeinen dat Soros nu ook de karavaan van migranten uit Midden-Amerika financiert die via Mexico koers zet. Het Republikeinse Congreslid Matt Gaetz zette een filmpje op Twitter waarop  migranten geld zouden krijgen om ‘zich bij de karavaan aan te sluiten en de Amerikaanse grens te bestormen. Soros?’, suggereerde hij. 

Volgens de Democratische senator Adam Schiff zat daar duidelijk een antisemitische boodschap in. Het filmpje schept volgens hem het idee van joden die mensen het land proberen binnen te brengen met het doel de ‘zuiverheid van de bevolking te verdunnen'.