Sociaal conflict Ryanair met piloten in Eindhoven escaleert

De luchtvaartmaatschappij gaf de piloten eind vorige week in een brief de keuze: of ze werken mee aan een ‘vrijwillige’ overplaatsing naar het buitenland of er wordt een ontslagprocedure in werking gesteld. Donderdag oordeelde de rechter nog dat de sluiting van de basis in Eindhoven en de overplaatsing van de piloten onrechtmatig is. 

‘Dit is ongehoord, Ryanair trekt zich van niets of niemand wat aan en heeft zelfs lak aan de Nederlandse rechter’, zegt Joost van Doesburg, woordvoerder van de Vereniging Nederlandse Verkeersvliegers (VNV), die de piloten bijstaat in de juridische procedure. De VNV sluit een nieuwe gang naar de rechter niet uit. 

Ryanair liet donderdag al weten, ondanks het vonnis van de voorzieningenrechter, gewoon door te gaan met de sluiting van de Eindhovense basis. Dat betekent dat vier Ryanair-vliegtuigen die tot vandaag (maandag) standaard hebben ‘overnacht’ op Eindhoven Airport, worden verplaatst naar vliegvelden in het buitenland.  49 piloten en 98 cabinemedewerkers die voor Ryanair in Eindhoven werken, moeten meeverhuizen naar het buitenland. Dat kan een luchthaven in Marokko of Malta zijn, of een andere basis van Ryanair. De Ierse prijsvechter maakte de maatregel een maand geleden bekend, net na stakingsacties van het personeel.

Zestien piloten (met een vast contract) spanden een kort geding aan. Veel copiloten zitten nog in hun proeftijd, die krachtens het Ierse arbeidsrecht heel lang duurt. Pilotenvakbond VNV verbood ze om mee te doen met het kort geding, omdat ze in hun proeftijd makkelijk ontslagen kunnen worden. Daarnaast werkt Ryanair ook met ‘schijnzelfstandige’ piloten, aldus Van Doesburg: een soort zzp’ers met een contract dat hen verplicht alleen voor Ryanair te vliegen.

De Bossche voorzieningenrechter oordeelde donderdag dat de Ierse prijsvechter geen bedrijfseconomische redenen heeft om de basis in Eindhoven te sluiten en de piloten over te plaatsen naar het buitenland. Volgens de rechter lijkt het er sterk op dat Ryanair deze radicale maatregel heeft genomen als sanctie en uit wraak voor de stakingsacties. Al eerder had het bedrijf gedreigd met sluiting van de basis indien het personeel opnieuw zou gaan staken. Volgens de rechter mogen de Nederlandse piloten wel een Iers arbeidscontract hebben, maar dat ontslaat Ryanair niet van de plicht zich ook aan het Nederlands arbeidsrecht te houden.

Volgens Van Doesburg hebben de piloten hun nieuwe rooster voor november al per mail ontvangen, ook de zestien vliegers die het kort geding hebben aangespannen. ‘De een moet maandag vanuit Fez naar Duitsland vliegen, de ander vanuit Marrakech naar Frankrijk en een derde vanuit Boekarest naar Groot-Brittannië’, aldus Van Doesburg. ‘Dat gaan ze dus niet doen.’

De rechtbank in Den Bosch heeft Ryanair verplicht de salarissen van de zestien piloten door te betalen, ook als zij niet vliegen, op straffe van een dwangsom van 250 duizend euro per overtreding. Voorts oordeelde de rechter dat de piloten hun vliegvaardigheden op de Boeing 737 moeten kunnen blijven bijhouden, op straffe van een dwangsom van 50 duizend euro.

Niemand weet precies wat er vanaf vandaag verder gaat gebeuren. Ryanair boekte in het afgelopen jaar een recordwinst van 1,45 miljard euro. Volgens Van Doesburg zal het Ierse concern van de flamboyante topman Michael O’Leary niet wakker liggen van de dwangsommen.

Hij vreest dat O’Leary evenmin onder de indruk zal zijn van de brandbrief die minister van Sociale Zaken Wouter Koolmees donderdag samen met enkele Europese collega’s naar Dublin heeft gestuurd. Daarin roepen de bewindslieden in navolging van EU-commissaris Marianne Thyssen de Ryanair-topman op zich te houden aan lokale arbeidsrechten. Ryanair is groot geworden door maximaal te profiteren van de Europese interne markt, schrijven zij, maar aan die voordelen zitten ook sociale verantwoordelijkheden vast. Maar over mogelijke sancties wordt in de brief niet gerept. Van Doesburg: ‘Dit maakt geen enkele indruk op O’Leary. Wouter who?’