Direct naar artikelinhoud
Tips Crossing BordersLewsberg

Die bittere kijk van Loesberg, daar knap je van op

Crossing Border in optima forma: muziek en literatuur vinden elkaar bij de Rotterdamse gitaarband Lewsberg, vernoemd naar Robert Loesberg, cultschrijver.

en
LewsbergBeeld Adriaan van der Ploeg

Er brandde nog licht in de gang toen hij werd gevonden. Hij lag er al zeker tien dagen. Zijn laatste teken van leven was een briefje dat hij eerder bij de overbuurman door de bus had gegooid: het ging bar slecht, hij had last van depressies. Waarschijnlijk is cultschrijver Robert Loesberg (46) in december 1990 van de trap gevallen, na een epileptische aanval.

Bijna 28 jaar later neemt Arie van Vliet (34), de voorman en gitarist van Lewsberg, een slokje van zijn thee in zijn kantoor boven Mexicaans restaurant Amigo in hartje Rotterdam. Dit spic-en-span-achtige onderkomen heet ‘Aries Knakenpaleis’, omdat Arie hier zijn knaken als softwareprogrammeur vergaart. In dit kantoor zat vroeger verzekeraar Mees & Zonen, waar zijn opa nog heeft gewerkt.

Lewsberg, de rinkelrammelende gitaarband van Arie, is vernoemd naar Robert Loesberg, de schrijver van Enige Defecten (1974). Als hij internationaal zou doorbreken, had Loesberg ooit bedacht, dan zou hij zich Lewsberg noemen. Dat hij daarover nadacht, in het besef dat die universele victorie er toch niet van ging komen, dat vindt Arie mooi. En Michiel Klein (35) ook, de zojuist in het kantoor binnengevallen gitarist en medecomponist. Bandleden Shalita Dietrich (bas) en Dico Kruijsse (drums) zijn afwezig.

Klap met paal

De klap van een paal op zijn kop heeft Arie van Vliet op een dag tot Loesberg gebracht. Hij moest naar het ziekenhuis, voor een operatie, en op weg daarnaartoe kocht hij bij boekhandel Van Gennep in Rotterdam een heruitgave van Enige Defecten. Hij moest toch wat te lezen hebben, gedurende zijn herstel, er werd een titaniumplaatje aangebracht op zijn schedel.

Arie durft wel te zeggen dat in zijn ziekenhuisbed het boek grote indruk maakte. Loesbergs bittere kijk op het bestaan, daar knapte hij van op. Je hoeft niet altijd positief naar de dingen te kijken of opgewekt alles tot je nemen, zo werd hem duidelijk. Negativisme en cynisme waren er ook om te omarmen – Enige Defecten stond er vol mee. Arie hield er zelf toch al van om alles afstandelijk te benaderen, en dit boek was een handleiding op dat gebied.

Gevoel is altijd zo overschat, zegt Michiel.

Loesberg nam stelling, dat was zo prettig, persoonlijke gevoelens deden er niet toe. Als het maar niet vrijblijvend was of gezapig – en ja, daar komen we aan bij de muziek van Lewsberg. Want de meeste muziek tegenwoordig is vrijblijvend, een soort behang voor de leefstijl, meent Arie. Niet behagen, dat is wat zij willen, net als Loesberg. Dat je Lewsberg tot je gaat nemen en dat je je ongemakkelijk begint te voelen, maar wel doorzet, en daarvoor wordt beloond. Of weer niet.

LewsbergBeeld Adriaan van der Ploeg

Niet-zingende zanger

Waar je naar luistert, als je naar Lewsberg luistert? Dat is eigenlijk vrij makkelijk te zeggen: je luistert naar een zanger die niet zingt, maar ritmisch meepraat met de muziek. Naar teksten waarin met weinig woorden een verhaal wordt verteld. En er is, als terug van weggeweest, een wakker klinkende, alsmaar rinkelende gitaar, ook wel ronkend, maar nooit opdringerig. De naam The Velvet Underground valt, als inspiratiebron, maar je kunt aan deze lijst ook eindjarenzeventigbands plakken zoals The Feelies, Talking Heads, Modern Lovers of Television plakken.

Over dat zingen wil Arie nog zeggen dat hij het wel heeft geprobeerd. Maar zoals hij het nu doet, hoeft hij zich ook niet om een melodie of rijm te bekommeren. Er was eerst muziek, toen de teksten, en dan merkte je gewoon dat het stoïcijns uitspreken, het beste werkt. Geen rare effecten, franje of tierelantijnen. Het klinkt zakelijk. Droog. Zeker niet mooi. Het is wat het is.

En dan de platenhoes van hun in eigen beheer uitgegeven debuut: een grauw bedrijventerrein op de Keileweg.

Rotterdams, zeg je dan. Ja Rotterdams, passend in een traditie. Sla het meesterwerk Gehavende Stad van Erik Brus en Fred de Vries er maar op na, uit 2012. ‘Over muziek en literatuur in Rotterdam van 1960 tot nu.’ Over geweldenaren als Jules Deelder, Cor Vaandrager, Robert Loesberg en Hans Sleutelaar uit de literaire sien, en punkers, gabbers en hiphoppers, en de schoonheid van kale taal, het rauwe, onopgesmukte, de dwarsverbanden tussen muziek en schrijverij.

Dan zit je bij Lewsberg op de eerste rij. In het geweldige nummer Vaan horen we een gesprek tussen de dichters Frans Vogel en Cor Vaandrager, onderkoeld begeleid door een orgel. In Non-Fiction Writer wordt een schrijver neergezet waarvan er volgens Arie te veel zijn: mensen die doen alsof ze schrijver zijn, maar vooral indruk willen maken. Van die gasten die dan zeggen: waarom klappen jullie niet voor mij, ik heb toch heel goed verkocht?

Dan heeft Lewsberg liever Loesberg. Dan heb je het wel over een Rotterdamse schrijver, die én dood ging in Den Haag, en niet van de gestampte pot was, van mouwen opstropen, dat werk. Laten we zeggen dat de Rotterdamse literaire enclave altijd al anders was en er legio te vroeg in de kist terechtkwamen. Maar in dat mini-universum was Loesberg wel weer een vreemde eend in de bijt, niet qua overmatig drankgebruik, maar omdat hij zich manifesteerde als een provocateur in een deftig herenkostuum.

Sarren als dagtaak

Arie weet dat Loesberg de schrijver was die van sarren zijn dagtaak maakte en dat zijn naam niet bij iedereen een lampje laat branden. Als je het over Rotterdamse literaire vogels als Vaandrager hebt, is er altijd de gedachte aan dat ene befaamde gedicht – ‘De kroketten in het restaurant / zijn aan de kleine kant’. Zeg je Loesberg en er verschijnt boven eenieders hoofd een vraagteken.

Dus is het nog mooier, meent Lizzy Loesberg, zijn enige dochter, dat 28 jaar na zijn dood haar vader voortleeft via deze band. En dat blijft niet eens beperkt tot het vaderland. Over een paar weken gaat de bandbus richting Duitsland. Slovenië, Zwitserland, Italië en Frankrijk, voor een reeks optredens. Dat hun doe-het-zelf-lp’s daar zijn terechtgekomen, is voor Arie en Michiel toch wel een mysterie. Maar zo krijgt Robert Loesberg zaliger met Lewsberg in ieder geval alsnog zijn internationale doorbraak.

Tips Crossing Border

Literatuur- en muziekfestival Crossing Border vindt dit jaar plaats  van 29/10 t/m 4/11 in Den Haag. Festivaldirecteur Michel Behre (44) nam in 2013 het stokje over van zijn vader Louis (71), die nauw betrokken blijft bij de organisatie. Zij noemen vijf optredens die u niet mag missen.

Tips van Louis Behre

Tip 1. Oyinkan Braithwaite (1/11, 20.15 uur)
‘Wat me de laatste jaren opvalt, is dat er zo veel vrouwelijke auteurs met een Afrikaanse achtergrond opkomen. Een mooie ontwikkeling, we weten allemaal wel wat zich afspeelt in de VS, Engeland of Duitsland. Afrika is nieuw.

My Sister, The Serial Killer is een roman van deze Nigeriaanse auteur over een vrouw wier zusje mannen vermoordt. Geweldig geschreven. Recensenten schrijven altijd heel knap waarom ze zoiets vinden, maar dat lukt mij niet zo goed. Ik vind een boek goed of slecht en dit vind ik een goed boek.

‘Ik zit dus zeker in de zaal als ze, samen met Saskia De Coster, wordt geïnterviewd wordt door Volkskrant-recensent Persis Bekkering.’

Tip 2. Gavin Bryars (4/11, 14.00 uur)
‘Deze Britse componist en contrabassist wordt enorm gewaardeerd door zijn collega’s. Een echte artiestenartiest dus, die mooie, ingetogen muziek maakt. Je moet op YouTube even zoeken naar Jesus’ Blood Never Failed Me Yet. Op die plaat hoor je drie kwartier lang de herhaling van die ene zin, die hij ooit van een dakloze hoorde. Op Crossing Border gaat hij die natuurlijk inkorten, hij speelt veel verschillende nummers.

‘Ik wilde hem al tien jaar naar Crossing Border halen. Toen hij eindelijk toezegde, zat ik in de McDonald’s. Ik had al een Big Mac gegeten en om het te vieren, heb ik er nog een besteld.’

Tips van Michel Behre

Tip 3. Patrick deWitt (30/10, 19.30 uur en 3/11, 22.00 uur)

Patrick DewittBeeld Getty Images


‘In de verfilming van zijn tweede roman, The Sisters Brothers, spelen acteurs als Joaquin Phoenix en Jake Gyllenhaal, dus dan weet je dat het goed zit. Op dinsdag interviewen we Dewitt na vertoning van die film, die vorige week in première is gegaan, in het Filmhuis. Het is een schitterend, rauw westernverhaal over twee broers die worden ingehuurd om de vijand van hun baas te vermoorden.

‘Natuurlijk komt ook French Exit, zijn nieuwe boek dat in de Nederlandse vertaling Noorderzon heet, aan bod. Op zaterdag interviewt Volkskrant-recensent Hans Bouman hem daarover om 22.00 uur.’

Tip 4. Xylouris White (3/11, 19.45 uur)

Xylouris WhiteBeeld Manolis Mathioudakis

‘Een héél bijzondere band, bestaande uit de Griekse zanger en luitspeler George Xylouris, en de Australische drummer Jim White. Xylouris komt uit een bekende Kretenzische muzikantenfamilie, White heeft gespeeld met singer-songwriters als PJ Harvey en drumt ook in de bekende Australische band Dirty Three.

‘Xylouris speelt opzwepend, White improviseert daarachter op de drums. Ze spelen een combinatie van freejazz, rock en klassieke Griekse muziek. Dat hoor je bijna nooit.’

Tip 5. Sasha Marianna Salzmann (3/11, 19.15 uur)

‘Salzmann is een 33-jarige Duitse schrijver en dramaturg. Remco van Rijn, dramaturg van Het Nationale Theater, gaat met haar in gesprek over theater en over haar boek Außer sich, dat in Duitsland allerlei prijzen heeft gewonnen en in Nederland Buiten mezelf heet. Het gaat over een Russische tweeling die zoekt naar hun familiegeschiedenis in Europa. Salzmann is geboren in de Sovjet-Unie.

‘We zijn blij met haar komst: we wilden jong theater toevoegen aan het festival. De actrice Sophie Höppener gaat ook voordragen uit haar boek, dat geeft wat extra lading aan het interview. We zijn benieuwd wat dit soort experimenten oplevert.’

Verbetering: In een eerdere versie van dit artikel werd de drummer van Lewsberg Duco Kruijsse genoemd. Zijn naam is Dico Kruijsse.

GROTE NAMEN

Crossing Border (29/10 t/m 4/11) is opnieuw erin geslaagd een aantal grote internationale namen naar Den Haag te laten komen. Zoals de Britse acteur en schrijver Michael Palin, vooral bekend als lid van comedygezelschap Monty Python. Hij zal spreken over zijn nieuwe non-fictieboek Erebus. De Noorse auteur Johan Harstad zal op Crossing Border de Europese Literatuurprijs in ontvangst nemen, die hij won voor zijn vuistdikke roman Max, Misha & het Tet-offensief

De optredens vinden onder meer plaats in het Theater aan het Spui, de Nieuwe Kerk en de Centrale Bibliotheek.