Jemyma Betrian (27) is een killer in de ring: ‘Als ik de ring in stap, wil ik knallen’

Waar de vier mannen in de Nederlandse boksselectie eerst in de kleedkamer verdwijnen, beent Jemyma Betrian (27) meteen door naar de trap die naar de vechtsportzaal op het sportcentrum Papendal in Arnhem leidt. Ze heeft voor de training al aan wat ze aan moet hebben. Het wikkelen van bandages om haar handen volstaat.

Haar ogen vlammen als ze met korte zuigende stoten inbeukt op de pads die hoofdcoach Hennie van Bemmel omhoog houdt. Bij elk contact slaakt ze een kreet. Een repertoire aan slagen passeert. Op kalme toon geeft de voormalige trainer van Orhan Delibas, goed voor zilver op de Olympische Spelen in Barcelona (1992), instructies. ‘Opzij stappen. Rust in de benen. Eén-twee. Hop hop. Zo, ja. De ruimte pakken, af zegenen met de forehand. Ja! Lekker. Heerlijk. Draaien en dan, hup, pak je de lever. Super!’ Beiden moeten telkens even ontspannen na een serie. Van Bemmel: ‘Ze stoot behoorlijk door, ja.’

Ze oogt als een barbie, zegt Abdul Fkiri, die de vrouwen in de selectie traint, maar in de ring is ze een killer; 57 kilo zwaar, 1,64 meter lang. Het is geen bloeddorst, zegt ze zelf. ‘Ik denk alleen maar: als ik het zelf niet doe, doet de ander het. Als ik de ring in stap, wil ik knallen. Alles laten zien wat ik in huis heb.’

The Golden Girl

Het optimisme over Betrian komt niet uit de lucht vallen. De op Curaçao geboren atlete heeft een staat van dienst in de vechtsport, zij het niet in het boksen. De erelijst vermeldt Europese en wereldtitels in muay thai, waarbij deelnemers meer mogen dan bijvoorbeeld in het kickboksen. Naast het gebruik van vuisten, knieën en benen is ook de inzet van ellebogen toegestaan. Op een totaal van veertig wedstrijden verloor ze er drie. Ze heeft er de bijnaam The Golden Girl aan over gehouden. Preciezere gegevens: ze werd verslagen in haar allereerste wedstrijd, in 2005. Toen was ze 14. Het ging ook mis in haar laatste wedstrijd, in 2016, in Changzhi, China. Toen kwam ze terug van een zware blessure.

Nu bokst ze. Ze maakt bijna een jaar deel uit van de selectie. Ze was meteen welkom, ze was meteen Nederlands kampioen. Vorige maand versloeg ze twee Françaises en een Russin en won goud op de Eindhoven Box Cup. De jury was unaniem. Drie keer 5-0.

Hoofdcoach Van Bemmel: ‘Ze is explosief. Ze heeft voor haar gewicht een grote stootkracht. Ze anticipeert goed. En ze wil ten koste van alles altijd winnen.’ Trainer Fkiri: ‘Ze durft op halve afstand te boksen, dat is heel intimiderend. Haar handelingssnelheid is hoog. Dat is moeilijk te verdedigen.’

Moeder trots maken

Voor een verklaring voor de gedrevenheid hoeft ze niet af te dalen in de krochten van de ziel. ‘Ik denk dat ik het vooral doe om mijn moeder trots te maken. Zij zit altijd in mijn achterhoofd. Zij heeft het toch maar klaargespeeld als alleenstaande moeder met een uitkering drie kinderen op te voeden. Dat geeft mij de push altijd door te gaan.’

Als Betrian 5 jaar is verhuist het gezin vanuit Santa Rosa, Curaçao naar Nijmegen, waar na vier jaar haar ouders scheiden. ‘Ik reageerde erop door vooral aandacht te zoeken. Ik wilde opvallen. Als ergens ruzie was, ging ik erop af. Dan vroeg ik: wie is hier begonnen? En dan was het snel: dsss dsss. Erop los. Mijn moeder werd er gek van. Ze zei: Jemyma, ga eens iets positiefs doen.’

Het werd kickboksen. Haar oom, bondscoach powerliften voor Nederland, Curaçao, Duitsland en Oekraïne, was het al opgevallen: dit kind heeft iets aparts. Hij zag het aan haar bouw: de welving van spieren was van nature al aanwezig. Ze ging met vriendinnen naar de sportschool. De eerste keer dat de trainer daar haar zag, was hij al onder de indruk. ‘Als jij hier in verder gaat, word je wereldkampioen.’ Dat waren de woorden die ze wilde horen.

Jemyma zegt no comment

Haar resultaten in het kickboksen trokken in Nederland niet veel aandacht. Het waren de jaren waarin de sport een negatief imago had en er weinig wedstrijden waren. Voormalig burgemeester Eberhard van der Laan bestempelde gala’s als ‘netwerkbijeenkomst van criminelen’. Betrian: ‘Ik heb er niet veel over te vertellen. Schrijf maar op: Jemyma zegt no comment. Het gaat nu wel beter dan in mijn tijd. Maar het gaat zoals het gaat. Zo ben ik. Zo denk ik. Zo is Jemyma.’

Ze ambieerde al eerder plaatsing voor de Olympische Spelen. Ze wilde naar Londen, 2012. Oud-bokser Arnold Vanderlyde had in 2010 een filmpje van haar gezien op YouTube. Hij moedigde haar toenmalige kickbokstrainer Fred Royers aan haar een keer op Papendal te laten boksen. ‘Ik wilde eerst niet. Maar Fred zei dat je er een betere kickbokser van kan worden.’ De poging liep uit op een deceptie.

Het is april 2011 als Betrian zich via de Pan-Amerikaanse Spelen in Quito, Ecuador in de kijker wil vechten. Ze moet het opnemen tegen Christina Cruz, Amerikaans kampioene. Ze laat haar alle hoeken van de ring zien. Cruz vraagt zich wanhopig af wie ze voor zich heeft. Het is pas Betrians derde bokspartij. Uitslag 17-4.

Vier maanden huilen

De volgende dag is het voorbij. De entourage van Cruz had de antecedenten onderzocht en was op enkele gevechten als professioneel kickbokser gestuit. Dat is tegen de regels van de boksbond. Diskwalificatie is het resultaat. Betrian: ‘Het was de hel, zo verdrietig was ik. Ik had mijn grote liefde, het kickboksen, aan de kant gezet en dan krijg je zoiets. Ik heb vier maanden zitten huilen in mijn kamer. Echt waar. Zelfs mijn moeder werd er verdrietig van.’ Ze gaat werken in het distributiecentrum van Kruidvat in Heteren. ‘Ik ben gewoon orders gaan picken, weet je. Ik wilde niks meer met het wereldje te maken hebben.’

Promotors van internationale kickboksgala’s weten haar toch over te halen tot een terugkeer. ‘Ze zeiden: Jemyma, gooi je talent niet weg.’ Ze pakt weer titels, in de Verenigde Staten, in China. Ze gaat in Glendale wonen, bij Los Angeles, om zich te bekwamen in mixed martial arts. Ze wint twee partijen op knock-out. Maar tijdens een training scheurt de voorste kruisband. ‘Mijn voet bleef staan. Toen popte de knie.’ Ze gaat terug, naar haar familie. ‘Ik was het al van plan. Ik hou van echte warmte, echte liefde. In Amerika is het vaak zo, eh, fake? Ja, dat is het. Halleluja.’

Na anderhalf jaar revalidatie keert ze terug. Op 6 augustus 2016 in Changzhi, China, waarin ze de hele partij domineert, gaat ze in de laatste seconden knock-out. ‘Ik maak één jab – hier zeggen ze geloof ik deftig een linkse directe – ze draait weg en dan: vol erop, een spinning backfist op de kaak. Ik heb toen wel gedacht: Jemyma, misschien is het tijd om te stoppen.’

De droom achterna

Twee jaar lang blijft ze weg van de ring. Ze bokst slechts om in vorm te blijven. Ze geeft les aan kinderen op sportscholen in Arnhem en Nijmegen. Ze gaat langs bij haar ouders die naar Curaçao zijn teruggekeerd, en haar oma. Relaxen. Jambo eten, soep met varkensstaart, zout vlees en garnaaltjes.

Haar trainer op de boksschool in Arnhem vertelt haar dat de NK boksen eraan komt. Dat is iets voor jou! Ze denkt na. Het kriebelt. Ze zwicht weer. ‘Ik dacht: waarom niet? Het boksen geeft me plezier. Ik leer. Kleine stapjes opzij zetten. Lange stoten maken. Het is meer tactiek, meer techniek. Als ik filmpjes terugkijk van het kickboksen, zie ik een zombie. Gaan, gaan, gaan. Nu is het beter soms even in te houden. Ik geniet ervan.’

Zien haar begeleiders nog de kickbokser in de bokser? Van Bemmel: ‘Ze is nog heel voorwaarts gericht.’ Fkiri: ‘Het voetenwerk ziet er nog anders uit. Alsof ze nog rekening houdt met een schop.’ Aan voorspellingen wagen ze zich niet. Van Bemmel: ‘Ze is snel aan het verbeteren. Maar kwalificatie is soms nog lastiger dan meedoen op de Spelen zelf.’ Fkiri: ‘Als ze geen kans had gemaakt, was ik hier niet aan begonnen.’ Betrian: ‘Ik ga nu de droom achterna die ik voor Londen al had. Daar ga ik alles voor geven. De Spelen zijn the biggest. Als ik in Tokio ben, kan ik mijn boek gaan schrijven.’