Bartafels, belnissen en loungebanken: zo ziet de NS-trein van de toekomst eruit
In de komende jaren wil de NS het interieur van zijn treinen overhoop gooien. Geen eindeloze rijen meer met stoelen en banken in twee- of vierzitsformatie, maar ruimtes afgestemd op wat de reiziger op dat moment wil doen. Mooie plannen, maar is er geld voor?
De trein van de niet eens zo heel ver afgelegen toekomst heeft loungebanken. Hoge bartafels waaronder de reiziger zijn koffers kwijt kan. Maar ook een tribune. En een belnis, een soort kleine open telefooncel met schotten rond hoofdhoogte. Zodat je rustig mobiel kunt bellen zonder dat omstanders alles meekrijgen.
De belnis en de bartafel zijn twee van de twaalf variaties op de conventionele ‘zitplek’ die de NS samen met kantoorinrichter Gispen en het gerenommeerde architectenbureau Mecanoo heeft bedacht voor een toekomstig treininterieur. ‘De huidige treinen lijken toch vooral ingericht voor gezinnen met twee kinderen of voor stelletjes’, zegt architect-directeur Francine Houben van Mecanoo over de huidige vierzits- en tweezitsindeling van de meeste treinstellen. ‘Terwijl de meeste mensen toch vaker alleen reizen.’
Het idee achter het toekomstige interieur is dat de trein meer moet zijn dan een vervoermiddel. De trein is nu maar gefocust op een enkele activiteit, stelt architect Arne Lijbers van Mecanoo: ‘Het is nu vooral een huls met stoelen die mensen van A naar B brengt. Wij willen er een comfortabele plek van maken waarin je meer dingen doet.’ Zo is er een module met vier stoelen en een middentafel met uitschuifblad om aan te werken of te studeren. Op de tribune, een trap met twee treden en vijf kussens, kunnen in de spits groepjes neervlijen die met elkaar willen babbelen.
Comfort versus capaciteit
Voor de NS betekent dat een andere manier van denken. ‘Tot nu toe zagen we comfort en capaciteit als communicerende vaten’, zegt Joost van der Made, projectmanager conceptontwikkeling van de NS. ‘Als je het comfort verhoogt, gaat dat ten koste van het aantal zitplaatsen. Vergroot je het aantal stoelen, dan zitten de mensen op elkaars lip.’
In het conceptinterieur is het aantal zitplekken vergroot zonder het comfort op te offeren. Daarvoor zijn stoelen en banken aan de zijkant uitgerust met zitjes waarop precies twee billen passen. Het is ‘een halve zit voor in de spits’, zoals de ontwerpers het omschrijven. Er zijn ook ‘stits’ bedacht – simpelweg kussens tegen de wand waar de reiziger staand tegenaan kan leunen. ‘Dat is prima als je niet lang hoeft te reizen’, zegt Houben. ‘En met de huidige gezondheidstrend die vraagt om meer beweging, wil ook niet iedereen zitten.’
Dat er meer capaciteit nodig is in de trein staat buiten kijf. De kans op een zitplaats in de spits was in het eerste halfjaar van dit jaar nog 95,5 procent. Maar dat blijft niet zo. In mei suggereerde spoorwegbeheerder ProRail dat het aantal treinreizigers de komende tien jaar veel harder zal groeien dan tot nu toe werd aangenomen – met 45 procent in plaats van 30.
Hoeveel extra capaciteit het nieuwe interieur oplevert is moeilijk te zeggen, stelt Van der Made. Dat hangt af van met welke ‘interieurmodules’ een treinstel wordt uitgerust. ‘5 tot 20 procent moet haalbaar zijn.’
Cheque
‘Ze hebben slimme dingen bedacht waar de reiziger zeker behoefte aan heeft’, zegt Freek Bos, plaatsvervangend directeur van reizigersorganisatie Rover. ‘Kijk in de bistro op Utrecht CS of bij Seats2meet, waar je werk- of vergaderruimte kunt huren. Daar zijn de hoge werktafels het snelst bezet door flexwerkers.’ Bos denkt dat sommige toekomstige voorzieningen automobilisten kunnen overhalen om de trein in te stappen. ‘Die zeggen nu nog dat ze in de auto tenminste rustig kunnen bellen of in de file stukken lezen voor kantoor. Met meer werkplekken in de trein en met belnissen vallen die argumenten weg.
Het blijft natuurlijk nog een concept, denkt Bos. Voordat de reizigers kunnen loungen of ‘stitten’ zijn er inderdaad nog wat hobbels te nemen. Treinfabrikanten leveren nu nog vooral een standaardbuis waarin de ruimte voor maatwerk beperkt is. Tenzij de klant zijn portemonnee trekt. Van der Made heeft het NS-concept laten zien op het ministerie van Infrastructuur en Waterstaat, dat over de centen gaat. ‘De ambtenaren waren eerst stil en daarna enthousiast.’ Maar ze schreven niet meteen een cheque uit, erkent hij.
De NS hoopt met zijn toekomstconcept ‘trein- en interieurbouwers te inspireren’. Het zal even duren voor de ideeën indalen. Vanaf eind 2020 krijgt de NS 79 nieuwe Intercity-treinen geleverd van het Franse bedrijf Alstom. Ze werden vorig jaar besteld. De vermoeide forens zal in die treinen vermoedelijk nog geen bartafel of belnis aantreffen.
Ideenzug met fitnessruimte en kinderglijbaan
Een telefooncel in de trein? Dat kan wel wat ambitieuzer, vinden ze bij Deutsche Bahn. De streekvervoertak van de Duitse ‘NS’ heeft dit jaar zijn trein van de toekomst onthuld, met een model op ware grootte van 27 meter lang. Deze dubbeldeks ‘Ideenzug’ bevat 22 compartimenten met onder meer een fitnessruimte met spinningfietsen, een kinderspeelplek met glijbaan, een entertainmentruimte met tv en spelcomputer en cabines voor een ‘powernap’. Er zijn ook staanstoelen, met een minimale zitting en een uitklaptafeltje, een luxe eenpersoonscabine en een panoramacoupé met dakramen voor een weids uitzicht. ‘We willen onze klanten in de toekomst een nieuwe en bijzondere reiservaring bieden’, aldus bestuursvoorzitter Jörg Sandvoss van DB Regio. De Duitse treinreiziger zal de Ideenzug niet snel in zijn huidige vorm op het spoor terugvinden. Sandvoss: ‘Ons doel is dat aanbieders in het streekvervoer deze ideeën in toekomstige aanbestedingen meenemen.’
